Navantia heeft vandaag, een week na de uitschakeling voor de Nederlandse onderzeebootopdracht, voor het eerst van zich laten horen. Het Spaanse staatsbedrijf bijt stevig van zich af in een brief aan de Defensie Materieel Organisatie (DMO). "Navantia maakt bezwaar tegen de gronden [van uitschakeling] en daarom kan Navantia de redenatie achter de uitsluiting niet accepteren".
De S-80 tijdens de NEDS-beurs in Ahoy eind november. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De brief aan DMO werd vandaag verzonden en is in handen van Marineschepen.nl. De reactie van de Spanjaarden volgt exact een week nadat de Nederlandse regering middels de B-brief bekend maakte dat het met Naval Group, Saab-Damen en tkMS verder ging, ten koste dus van Navantia. De keuze om met drie partijen verder te gaan leidde vorige week tot kritiek, de keuze om Navantia af te laten vallen kan nu dus ook op stevige kritiek rekenen uit Madrid.
Redenen uitschakeling
De stevige reactie van Navantia op de B-brief komt niet geheel onverwacht na het verschijnen van de B-brief. Navantia stond weliswaar al van meet af aan op een slechte positie in de peilingen. Die positie was gebaseerd op de verwachtingen van insiders, niet op basis van kwaliteit van het aanbod. Toen Navantia van de vier de eerste afvaller bleek, was de verrassing bij iedereen die de berichtgeving had gevolgd niet groot.
Vriend en vijand werden echter weldegelijk verrast door de redenen van uitschakeling. De eerste reden is volgens de B-brief dat Navantia had aangegeven bij het ontwerp van de S-80 voor de Spaanse marine te blijven: "Tijdens de
werfselectie heeft de Spaanse werf Navantia aangegeven weinig af te kunnen
wijken van het Military Off The Shelf (MOTS)-concept dat door Navantia is
aangeleverd tijdens de eerste informatie uitvraag. Dit aangeleverde MOTS
concept vormt geen onderdeel van de te kiezen varianten na de vergelijking en
staat ver af van de door Defensie gekozen variant B. Hieruit heeft Defensie
geconcludeerd dat de werf Navantia niet wordt geselecteerd voor het vervolgen
van het project na de B-fase. De andere drie kandidaat-werven kunnen naar
verwachting deze variant wel bouwen."
De tweede reden zou betrekking hebben op samenwerking met Spanje: "Uit het onderzoek dat is gedaan naar de kansen, risico’s en mogelijkheden van
internationale samenwerking blijkt onder meer dat samenwerking met Duitsland,
Frankrijk en Zweden alle drie hun eigen kansen, risico’s en mogelijkheden met
zich mee brengt afhankelijk van welk thema wordt beschouwd. Uit het onderzoek
bleek ook dat samenwerking met Spanje onzeker is, beperkt lijkt en weinig
bredere aanknopingspunten biedt."
Nu gratis verzending van Orka en In het diepste geheim.
"Slaat nergens op"
Hoewel pas een week na de uitslag komt Navantia met een reactie en die laat geen ruimte over voor twijfel; het Spaanse bedrijf laat zich niet zomaar aan de kant zetten.
Navantia vat eerst kort de redenen van uitschakeling samen. En stelt dan (alle onderstaande vertalingen van passages uit de brief door Marineschepen.nl): "Navantia maakt bezwaar tegen deze beide gronden en daarom kan Navantia de redenen, om Navantia in deze fase van het project uit te sluiten, niet aanvaarden."
In de volgende alinea's benadrukt het bedrijf dat zij "de enige in de competitie zijn die een volledig ontwerp hebben van de grootte en met de prestaties volgens de RFI-eisen, die Nederland voor ogen heeft". De S-80 vormt inderdaad de basis om verder te ontwikkelen en aan alle overige Nederlandse wensen te voldoen, dus de S-80 kan inderdaad gezien worden als MOTS, zo zegt Navantia in de brief. Maar, "dat betekent niet dat een op de S-80 gebaseerde oplossing gezien kan worden als MOTS-concept, omdat het platform dat wordt aangeboden zal worden aangepast om alle gewenste veranderingen te bevatten."
Navantia voldoet naar eigen zeggen aan door de DMO gestelde eisen in de twee rondes van Request for Information (RFI) die DMO de afgelopen jaren heeft uitgestuurd. "Op die punten waar de S-80 niet volledig aan de eisen voldeed, gaf Navantia aan welke inspanningen moeten worden geleverd om wel volledig aan de eisen te voldoen. In geen van de gevallen zou dat een ingrijpende aanpassing betekenen."
Presentatie van Navantia voor de Nederlandse industrie in Ahoy Rotterdam, voorafgaand aan de NEDS in november 2019. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
In de derde RFI, zo zegt Navantia, heeft het bedrijf de bereidheid getoond om de Nederlandse industrie zoveel mogelijk te betrekken. "Inclusief het betrekken voor ontwerpaanpassingen, de bouw en voor werk in Nederland. We hebben intensieve gesprekken gevoerd met een groot aantal Nederlandse bedrijven."
Dat Navantia bereid was om aanpassingen te doen, kan DMO niet ontgaan zijn, zo lijkt Navantia te concluderen. Want de ideeën voor aanpassingen van het MOTS-ontwerp heeft Navantia in oktober gepresenteerd in Amsterdam (tijdens het symposium Submarine Technology nabij Schiphol), "in de aanwezigheid van personeel van DMO en de Nederlandse marine". Bovendien merkt Navantia op: "op geen moment heeft DMO feitelijk de specifieke eisen vastgesteld, anders dan de algemenere eisen [uit eerdere RFI-rondes, JK], dus waardoor wij zelf aannames moesten doen."
Ook de reden van het beperkte mogelijkheden op gebied van internationale samenwerking wijst Navantia af. Het bedrijf wijst op dat het samenwerkt met lokale bedrijven over de hele wereld, inclusief NAVO-landen en Australië. "In onze beantwoording op de RFI's heeft Navantia alle relevanten gebieden van internationale samenwerking belicht: industrie naar industrie, marine naar marine en overheid naar overheid."
Navantia concludeert "de gestelde redenen in uw brief slaan nergens op" en stelt bovendien dat juist de volgende fase volgens DMO bedoeld zou zijn om naar de criteria te kijken waarop Navantia nu is afgewezen.
Het Spaanse bedrijf vraagt DMO tot slot om een "complete briefing" over de gronden waarom Navantia is uitgesloten van deelname aan de volgende fase.
Verbazing
Niet alleen bij Navantia wekten de redenen die genoemd werden in de B-brief verbazing. Marineschepen.nl sprak afgelopen week onderzeebootdeskundigen werkzaam in de Nederlandse defensie-industrie die verrast waren over de magere onderbouwing in de B-brief.
Navantia had in Rotterdam, voorafgaand aan de NEDS-defensiebeurs in Ahoy, tijdens een bijeenkomst voor de Nederlandse industrie presentaties gegeven over onder andere de samenwerkingsmogelijkheden en eventuele aanpassingen op het S-80 ontwerp. Ook op Marineschepen.nl zijn artikelen verschenen over de aanpassingen die Navantia bereid was te doen, variërend van een andere roer-opstelling tot een verplaatsing van de commandocentrale en accommodatie. Maar ook meer ruimte voor speciale eenheden.
Door Navantia juist op deze punten af te wijzen, werkt DMO zich in de problemen. De grote vraag is waarom DMO de redenen niet beter onderbouwd heeft. Wat Marineschepen.nl in ieder geval geproefd heeft uit gesprekken met experts van buiten Defensie de afgelopen tijd is dat Navantia makkelijker af te wijzen zou zijn dan de andere drie aanbieders, omdat dat de minste politieke gevolgen zou hebben. De Spaanse politiek heeft zich redelijk afzijdig gehouden en Spanje heeft net verkiezingen achter de rug, de vorming van een nieuwe regering laat nog enige tijd op zich wachten.
Wat Navantia verder parten heeft gespeeld is dat Navantia, zelfs nog tijdens het bezoek van Marineschepen.nl vandaag exact een jaar geleden, zich nog zuiver richtte op de RFI's en wat daar gevraagd werd. Terwijl de andere werven al op eigen initatief hun ontwerpen al aan het aanpassen waren, bleef Navantia nog dicht bij de S-80. Daar kwam pas begin 2019 verandering in, maar dus nog ruim voor de B-brief. Bovendien, was dat niet eens een vereiste.
Ter illustratie dat Navantia juist actief bezig is met het aanpassen van het ontwerp, een slide uit de presentatie die Navantia gaf aan de Nederlandse industrie in Ahoy eind november. Beeld onscherp gemaakt door Marineschepen.nl. Hier waren de commandocentrale te zien (links) en de accommodatie. In de S-80 is de accommodatie voor in de boot geplaatst, waardoor de bemanning steeds door de centrale moet lopen en dat geeft onrust. Een aanpassing (die mogelijk is als Nederland geen periscopen eist, maar masten met camera's) is het omwisselen van die ruimtes, zodat de centrale op de rustigste plaats voor in de boot komt. (Beeld: Navantia)
De S-80 is ontworpen met een + roer, de Nederlandse marine vaart echter sinds de Walrusklasse met een x roer. Navantia onderzoekt hoe het x roer er uit moet komen te zien voor dit ontwerp. (Beeld: Navantia)
23 januari
Omdat de onderzeeboot-aanbesteding geen Europese aanbesteding was, kan Navantia geen gebruik maken van de standaard mogelijkheden voor bezwaar. Dat betekent niet dat de kansen van Navantia bekeken zijn. Want, zoals in het Nederlandse Defensie Materieel Proces (DMP) is geregeld, gaat de Tweede Kamer nog in debat over de B-brief van vorige week. Dat gaat gebeuren op 23 januari in een besloten debat. Navantia eist voor de 23e een uitleg van DMO.
