De Noorse krijgsmacht moet groeien en de gereedheid moet worden verbeterd, dat concludeert de Noorse Defensiecommissie die afgelopen woensdag haar adviesrapport aan de minister van Defensie overhandigde. Voor de Noorse marine betekent dat een advies voor meer en nieuwe fregatten en twee extra Type 212CD-onderzeeboten.
KNM Fridtjof Nansen op archiefbeeld. (Foto: Jakob Ostheim/ Noorse marine)
De Defensiecommissie beschrijft in haar 350 pagina's tellende rapport de verslechterde veiligheidssituatie en concludeert ook dat Noorwegen met de "uitzonderlijk sterke economische positie" de kans heeft om zich hier op aan te passen. Het Defensiebudget zou onmiddellijk met omgerekend 2,6 miljard euro omhoog moeten voor investeringen in personeel en munitie. De komende tien jaar moet er volgens de commissie 3,4 miljard euro bij per jaar om te investeren in onder andere materieel.
Defensiecommissie
De Forsvarskommisjonens werd in december 2021 door de Noorse regering ingesteld om onderzoek te doen naar de veiligheidssituatie in Noorwegen en de wereld. De commissie werd gevraagd om advies te geven over beleidskeuzes voor de Noorse Defensie en de bijbehorende prioriteiten te omschrijven om de Noorse veiligheid te kunnen waarborgen in de komende tien tot twintig jaar. De commissie werd voorgezeten door Knut Storberget, voormalig minister van Justitie, van de politieke partij Arbeiderpartiet. Het was de vierde keer sinds de Tweede Wereldoorlog dat een Defensiecommissie in het leven werd geroepen om een oordeel te vellen over de toekomst van de Noorse strijdkrachten.
De commissie hecht veel waarde aan het maritieme domein, dat een centrale rol speelt in het advies, en schrijft dat er behoefte is aan "een nationaal maritiem initatief". Dat gaat dus verder dan alleen de marine: "Een dergelijke investering moet betrekking hebben op relevante capaciteiten van de gehele krijgsmacht en alle domeinen. Daarnaast zal versterking en facilitering nodig zijn vanuit andere relevante sectoren, industrie en bedrijfsleven."
"De grootste kosten zijn gekoppeld aan de beslissing over de marine van morgen. Het gaat om fregatten, korvetten, mijnenbestrijdingscapaciteit en mogelijk andere standaard scheepstypes of meer onbemande sensoren en capaciteiten die op termijn traditionele schepen kunnen ontlasten en vervangen."
Nieuwe fregatten
De Defensiecommissie beschrijft dat Noorwegen niet voldoende schepen heeft om te opereren in Noorse wateren, deel te nemen aan NAVO-vlootverbanden en schepen in onderhoud te hebben. Momenteel heeft de Noorse marine vier schepen, na het zinken van het fregat KNM Helge Ingstad in november 2018.
Het aantal fregatten moet worden uitgebreid, schrijft de Defensiecommissie. In haar berekeningen is de commissie uitgegaan van zes nieuwe fregatten.
Dat aantal schepen komt overeen met wat volgens de Noorse krant VG in de plannen van de marine zou staan. Begin maart lekte uit dat de Noorse marine samen met een of meerdere bondgenoten zes nieuwe fregatten wil aanschaffen, en de huidige vier Fridtjof Nansenklasse niet meer wil moderniseren.
Dat is voor Nederland interessant omdat de samenwerking met Duitsland op het gebied van de nieuwe luchtverdedigingsfregatten aan de grond lijkt te zijn gelopen. Staatssecretaris Van der Maat kondigde eind maart nog in de Tweede Kamer een "Tour Scandinavië" aan om samenwerking op fregattengebied te zoeken.
Eind mei komt de Noorse marine met de plannen naar buiten.
De Defensiecommissie schrijft verder dat de berekeningen gebaseerd zijn op "een aanschaf van zes nieuwe fregatten van een grote geallieerde natie". Volgens de commissie moet men rekening houden met een kostenpost van omgerekend 8,5 miljard euro voor de zes schepen, zo'n 1,4 miljard euro per stuk. Dat is iets meer dan de Nederlandse, Britse en Duitse fregatten die op dit moment worden ontwikkeld. Daar moet wel bij opgemerkt worden dat deze nieuwe Noorse fregatten van een volgende generatie zijn.
De Type 212CD die door Duitsland en Noorwegen is besteld. (Foto: tkMS)
"Onderzeeboten zijn belangrijker geworden"
Noorwegen vervangt de oude Ulaklasse onderzeeboten met de nieuwe Type 212CD. Ook Duitsland schaft onderzeeboten van dit type, ontworpen en gebouwd door het Duitse tkMS, aan. De Defensiecommissie schrijft dat vier onderzeeboten te weinig is: "Het is bekend dat een dergelijk laag aantal, rekening houdend met training en onderhoud, een beperkte beschikbaarheid van de onderzeeboten zal geven. De kosten per onderzeeboot zullen ook erg hoog zijn."
De commissie rekent ook gelijk voor wat de kosten van twee extra 212CD's zijn: "Een extra bestelling voor twee extra onderzeeboten wordt geschat op ongeveer 25 miljard NOK [2,13 miljard euro], met extra bedrijfskosten van ongeveer 600 miljoen NOK [51 miljoen euro] per jaar."
De reden waarom de commissie adviseert extra onderzeeboten aan te schaffen, is dat onderzeeboten volgens de onderzoekers van strategische waarde voor Noorwegen zijn en dat deze centraal staan in een maritieme investering. Volgens de commissie zijn onderzeeboten steeds belangrijker geworden "omdat satellieten en sensoren het veel moeilijker hebben gemaakt om verborgen te blijven op het land, op zee of in de lucht. Deze capaciteit is daarom zo belangrijk dat de Defensiecommissie van mening is dat als onderdeel van een grotere maritieme investering moet worden overwogen om meer onderzeeboten aan de bestelling toe te voegen."
Debat
Of de plannen van de Defensiecommissie worden overgenomen staat uiteraard niet vast. Wat betreft de voorzitter van de commissie, Knut Storberget, dient het rapport ook als startpunt van een nationaal debat over de toekomst van de Noorse Defensie: "We zitten in een nieuwe veiligheidssituatie. Europa moet veel meer verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen veiligheid. De defensiecapaciteiten van Noorwegen zijn niet aangepast aan deze uitdaging. Dit vereist een nationaal debat over de verdediging van Noorwegen om ervoor te zorgen dat we investeren in wat het belangrijkste is: onze vrede en vrijheid."
In een eerdere versie van dit artikel stond dat de Noorse commissie rekening hield met een bedrag van omgerekend 2,1 miljard euro per fregat, maar dat klopt niet. Het gaat om 1,4 miljard per schip.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
