Dinsdagochtend zullen in Amsterdam 21 saluutschoten klinken vanaf het Franse FREMM-fregat FS Normandie in verband met het staatsbezoek van Frankrijk aan Nederland. Het is een bijzondere gebeurtenis; het is 47 jaar geleden dat tijdens een staatsbezoek een buitenlands marineschip Nederland begroet met saluutschoten. Opvallend is ook dat de verkoop van Franse onderzeeboten aan Nederland volgens 'het presidentiële paleis' op de agenda staat.
FREMM-fregat FS Normandie zal dinsdag het staatsbezoek opluisteren door 21 saluutschoten af te geven vanaf het IJ in Amsterdam. Marineschepen.nl was in 2020 aan boord voor een reportage. (Foto: Franse marine)
Een Frans staatsbezoek is geen alledaagse gebeurtenis. Hoewel Rutte en Macron elkaar de afgelopen jaren regelmatig hebben gesproken en samen hebben gedineerd, afgelopen januari nog in Den Haag, is het 23 jaar geleden dat een Franse president een officieel bezoek brengt aan ons land. De laatste keer was het staatsbezoek van Jacques Chirac in 2000.
'Macron kaart onderzeeboten aan'
Chirac werd destijds niet vergezeld door een marineschip. Het waren andere tijden; de Koude Oorlog was geschiedenis en in West-Europa dacht niemand meer aan een conflict met Rusland, Defensie moest 10 miljard gulden (4,54 miljard euro) bezuinigen en Nederland had een onderzeebootindustrie die een nieuw ontwerp onderzeeboten probeerde te exporteren.
In zijn column voor NRC stelt Luuk van Middelaar de vraag waarom Nederland weer "op de radar" van Parijs staat. Brexit, China, Rusland en de persoonlijke band tussen Rutte en Macron hebben Nederland en Frankrijk dichter bij elkaar gebracht, schrijft Middelaar.
Er speelt, meer op de achtergrond, uiteraard nog iets: onderzeeboten. Sinds 2015 is de Franse werf Naval Group (toen DCNS) in de race om de bouw van de vervangers van de Walrusklasse onderzeeboten. Bij ieder diner waar Rutte en Macron samen aanschuiven, wordt in Nederland gespeculeerd dat 'onderzeeboten' op de agenda staan. Naval Group is immers voor 62 procent eigendom van de Franse staat en Rutte is voorzitter van de Ministeriële Commissie Onderzeeboot Vervanging (MCOV). Of het onderzeebootdossier daadwerkelijk is besproken, is niet bekend.
Macron kan Rutte ongetwijfeld wat vertellen over onderzeeboten. Hier is te zien hoe de Franse president middels een helikopter aan boord van de nucleaire onderzeeboot FS Le Terrible wordt gezet. (Foto: Franse marine)
Dat onderzeebootdossier bevindt zich overigens in een belangrijke fase; aan de scheepswerven is eind 2022 gevraagd om offertes te sturen. Daar zullen ze tot in de loop van dit jaar mee bezig zijn en eind dit jaar, begin volgend jaar wordt een keuze verwacht.
Nu meldt een van de grootste kranten van Frankrijk, Le Figaro, op basis van informatie van persbureau AFP dat de vervanging Walrusklasse door Macron ter sprake wordt gebracht: "De twee regeringen zullen ook werken aan het afronden van de defensie-overeenkomst in 2024. De Franse Naval Group is ook in de race - met het Duitse ThyssenKrupp en het Zweedse Kockums - voor de levering van vier onderzeeboten aan Nederland. Het onderwerp zal door president Macron worden aangekaart tijdens het bezoek, zei het Élysée."
Staatsbezoek
De verkoop van onderzeeboten ligt immers niet alleen op de schouders van Naval Group. In Frankrijk is de export van defensiematerieel een aangelegenheid waarin ook politici een bijdrage leveren. En ook zal naar alle waarschijnlijkheid Macron niet als enige het onderzeebootdossier ter sprake brengen. Hij zal met onder andere zeven ministers afreizen naar Amsterdam. Onder die ministers bevindt zich ook de Franse minister van Defensie Sébastien Lecornu.
Macron en zijn vrouw zullen dinsdagochtend welkom worden geheten op de Dam in Amsterdam, waar de Marinierskapel de volskliederen van beide landen zal spelen. Verder staan een bezoek aan de Staten-Generaal in Den Haag, recepties, een staatsbanket, een diner in het Rijksmuseum en regeringsconsultaties op het programma. Tijdens de regeringsconsultatie staat ook defensie op het programma. Woensdagmiddag voeren de bewindspersonen (van onder andere Defensie) bilaterale gesprekken over concrete samenwerkingsthema's.
Saluutschoten vanaf het IJ in Amsterdam door Zr.Ms. Evertsen in 2013. (Beeld: J.M. Karremann/ Marineschepen.nl)
Saluutschoten
Het bezoek zal in Amsterdam niet onopgemerkt voorbij gaan; in totaal zullen dinsdag tussen 10:50 uur en 11:03 uur 42 ceremoniële knallen te horen zijn. FS Normandie neemt vanaf het IJ de eerste 21 saluutschoten voor haar rekening. Vanaf het Marine Etablissement Amsterdam worden die met een gelijk aantal schoten beantwoord.
“Schrik dus niet”, probeert de gemeente de inwoners alvast gerust te stellen. Het is, zoals de gemeente Amsterdam stelt, “heel uniek” dat een staatshoofd “een oorlogsschip meeneemt” op bezoek.
Dat is de laatste decennia inderdaad niet gebruikelijk. In het verleden kwam dat veel vaker voor.
In 1976 werd, voor zover Marineschepen.nl dat kon nagaan, voor het laatst een staatsbezoek in Amsterdam opgeluisterd met saluutschoten vanaf een oorlogsschip. Het was destijds de Zweedse torpedobootjager HMS Halland (Hallandklasse) dat 21 keer met het ceremoniële kanon schoot. De Zweedse koning Carl Gustav bracht toen een bezoek aan ons land.
De laatste keer dat saluutschoten afkomstig van een buitenlands schip over het IJ klonken, was in september 1991 toen twee Russische schepen op bezoek kwamen in Amsterdam. Het ging om het Krivakklasse fregat Neukrotimy en Ropuchaklasse landingsschip BDK 47. Ook toen klonken 21 saluutschoten vanaf het IJ, met het Nederlands antwoord vanaf een ponton. De Russen werden, zo kort na het einde van de Sovjet-Unie, feestelijk onthaald, Nederlands en Russische marinepersoneel dronk gebroederlijk wodka op het einde van de Koude Oorlog.
Waren dat de laatste saluutschoten in Amsterdam? Nee. In april 2013 werd koning Willem-Alexander ingehuldigd. En die gebeurtenis ging gepaard met maar liefst 101 schoten vanaf Zr.Ms. Evertsen.
Saluutschoten vanaf buitenlandse marineschepen zijn zeldzamer in Rotterdam. Waarschijnlijk gebeurde het in 1971 voor het laatst dat die knallen klonken voor een Rotterdams havenbezoek, al werd over en weer gevuurd bij Hoek van Holland. Twee Russische torpedobootjagers bezochten destijds de stad. Tijdens het bezoek van de toenmalige Amerikaanse president Bill Clinton in 1997, stuurde de VS de torpedobootjager USS Spruance (Spruanceklasse) mee. Saluutschoten bleven toen echter uit.
Het gebeurt ook andersom. Tijdens het bezoek van koningin Beatrix in 2010 aan Oslo, werd de koningin vergezeld door het Luchtverdedigings- en Commandofregat Zr.Ms. Tromp (toen nog Hr.Ms.). Over en weer klonken saluutschoten.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Tweede bezoek Normandie
Het bezoek van het fregat Normandie is minder uniek. In maart 2020, vlak voor de coronalockdowns, bracht het Franse marineschip ook een bezoek aan Amsterdam. Marineschepen.nl ging destijds aan boord voor een reportage over dit toen splinternieuwe schip, dat gespecialiseerd is in onderzeebootbestrijding.
De Normandie zal dit keer, na de saluutschoten, niet in het oosten van de stad afmeren, maar in de haven aan de westkant van de stad. Eenmaal afgemeerd zal ook een bijeenkomst worden georganiseerd voor genodigden.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
