De Defensie Materieel Organisatie (DMO) die verantwoordelijk is voor de bouw van het Combat Support Ship Den Helder, maakt zich zorgen over gevolgen die de oorlog in Oekraïne heeft op de bouw. Dat zegt projectleider kapitein ter zee (TD) Glijn van Marion in een interview met Marineschepen.nl. Het schip wordt momenteel door Damen in Roemenië gebouwd.
Damen Shipyards Galati, al jaren de kraamkamer van de Nederlandse marine, wordt omklemd door aan de ene kant de Donau en aan de andere kant de E87. Wie de E87 in oostelijke richting volgt is in tien minuten bij de grens met Moldavië, voor Oekraïne moet je dan nog zes minuten doorrijden. Net als de vier patrouileschepen van de Hollandklasse, de Karel Doorman, de Johan de Witt en meer Nederlandse marineschepen, moet ook de toekomstige Den Helder in 2024 via de Donau dik 150 km afzakken voor de Zwarte Zee wordt bereikt.
Dat was het plan. Maar toen begon de oorlog. Momenteel wordt hard gewerkt aan de bouw van het nieuwe schip. Zo'n duizend mensen werken aan de Den Helder, schat projectleider kapitein ter zee (TD) Glijn van Marion in. Hoewel niet in de buurt van de Roemeense grens wordt gevochten, Odessa ligt bijvoorbeeld ruim 200 km van de grens, zijn er wel zorgen. "We krijgen berichten vanuit Roemenië dat de Roemeense werknemers op de werf zich zorgen maken", zegt Van Marion. "De 'grote beer' komt ineens wel erg dicht bij."
Roemenië is sinds 2004 lid van de NAVO, maar was tijdens de Koude Oorlog tot 1989 onderdeel van het Sovjetblok, een periode die velen nog hebben meegemaakt.
De bouw van het CSS vordert. Dit was de situatie in oktober. Eind vorig jaar waren al meer dan 8.400 stukken pijpwerk gemonteerd en zijn de vier dieselgeneratoren geplaatst. (Foto: Damen Naval)
"We proberen de Roemenen gerust te stellen en we bekommeren ons ook om de Nederlanders en Nederlandse toeleveranciers, maar we zijn ook intensief met Damen in gesprek over de mogelijke scenario's en wat de eventuele vervolgacties kunnen zijn. Waar het om gaat is dat de planning om het schip te bouwen en het proeftochtgereed te maken, onder druk kan komen te staan als om wat voor reden dan ook werknemers van de werf niet meer naar de werf toe kunnen komen", gaat Van Marion verder. "Bijvoorbeeld als Roemenië overspoeld wordt door vluchtelingen uit Moldavië en er voedselschaarste ontstaat."
"Het is allemaal erg onzeker, maar de gebeurtenissen kunnen invloed hebben op de voortgang van de bouw van het CSS."
Roemenië grenst aan Moldavië maar in het zuiden ook aan een stukje Oekraïne. Naar die regio, Budjak, is in het verleden vanuit Moskou vaak met interesse gekeken en er is ook menigmaal strijd gevoerd. Nu is het er echter relatief rustig. Overigens is de route naar de Zwarte Zee niet de enige route naar Nederland. Sinds in 1992 het Main-Donaukanaal is aangelegd, is het voor binnenvaartschepen ook mogelijk om vanuit Galati naar Rotterdam te varen. (Beeld: Google, bewerking: Marineschepen.nl)
De route van de sleepboot en de Karel Doorman vanaf de werf naar de Zwarte Zee in 2013. (Bron: Marinetraffic.com, bewerking: Marineschepen.nl)
Afbouw in Nederland?
Het plan was om het Combat Support Ship vrijwel volledig in Roemenië te bouwen. "Het JSS [de Karel Doorman, JK], is negen jaar geleden als casco vanuit Roemenië naar Vlissingen gesleept en in Nederland afgebouwd en in bedrijf gesteld. Dat moet bij het CSS allemaal in Roemenië gebeuren", zegt Van Marion. "Maar misschien moeten we daar op terugkomen. Er waren zekerheden aan het begin van het bouwproces, maar een aantal zaken is nu op losse schroeven komen te staan."
Fregatten
Ooit is door de marine gekozen om de schepen op de werf van Damen in Roemenië te bouwen vanwege de lagere loonkosten, maar die kosten zijn de laatste jaren gestegen. De ASW-fregatten voor Nederland en België worden ook door Damen gebouwd en de verwachting was dat deze in Roemenië het levenslicht zouden zien, maar in juni 2020 geleden schreef toenmalig staatssecretaris Barbara Visser naar de Tweede Kamer te overwegen de schepen door Damen in Nederland te laten bouwen. Dat zou dan op de werf van Damen in Vlissingen kunnen gebeuren. In de D-fase van het project zal dat onderzocht worden.
Vooralsnog heeft Defensie nog geen keuze gemaakt voor de bouwlocatie.
