Maandag 2 augustus vertrekt het Duitse fregat FGS Bayern naar Australië, Japan en de Zuid-Chinese Zee. Duitsland wil met de inzet van het fregat van de Brandenburgklasse bondgenoten rond de kwestie in de Zuid-Chinese Zee steunen, zonder op de tenen van China te gaan staan. Na Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland is Duitsland het vierde Europese land dat een marineschip die kant op stuurt, ieder op geheel eigen wijze.
In 2002 was een Duits fregat voor het laatst in de Zuid-Chinese Zee, na 18 jaar zou er weer een schip naar toe gaan. Eind 2019 merkte Der Spiegel op dat Berlijn plannen had om een fregat richting de Oost te sturen, om toe te zien op sancties tegen Noord-Korea en een signaal af te geven aan China over de claims in de Zuid-Chinese Zee. Het leverde de nodige discussies op, maar toen de minister van Defensie toezegde de Straat van Taiwan te vermijden, stond het licht op groen. In het voorjaar van 2020 zou het Sachsenklasse fregat FGS Hamburg richting de Azië gaan. De reis werd echter kort voor vertrek afgelast in verband met corona.
Australië en Japan
Maandag vertrekt een ander schip, voor toch ook een iets andere reis. Het 25-jaar oude fregat Bayern verlaat dan Wilhelmshaven en reist via de Middellandse Zee (waar het even meedoet aan de NAVO-missie Sea Guardian), het Suezkanaal richting de Indische Oceaan. Daar zal het aansluiten bij een anti-piraterijmissie en vervolgens mogelijk een havenbezoek brengen aan Pakistan of India (beide landen staan op het programma, maar dat zou ook op de terugweg kunnen).
Wie verwacht dat de Bayern na de Straat van Malakka de Zuid-Chinese Zee in zal varen, zoals HMS Queen Elizabeth en Zr.Ms. Evertsen begin deze week deden, heeft het mis. Kenmerkend voor de inzet is dat schip tegen de klok in zal varen. Volgens Chatham House juist om zo het Brits-Amerikaans-Nederlandse eskader in die wateren te ontlopen. Of dat waar is, is niet zeker, maar het lijkt er wel op en er staat in ieder geval geen ontmoeting of gezamenlijke oefening op het publieke programma.
Via Australië reist het schip naar het noorden richting Japan en zakt daarna af naar de wateren bij het Koreaanse schiereiland om toe te zien op de sancties.
Koorddansen
Dan begint het diplomatieke koorddansen echt. Op de terugweg naar huis, in december, staat namelijk de Zuid-Chinese Zee op het programma. Duitsland was eerder door Japan gevraagd om een schip naar de regio te sturen en bekend is dat ook de VS graag Europese marineschepen in de Zuid-Chinese Zee ziet. Maar waar de VS (en Frankrijk en mogelijk ook Groot-Brittannië) bewust binnen 12 mijl van de door China geclaimde eilandjes vaart, is Duitsland niet van plan om aan dergelijke Freedom of Navigation Operations (FONOPS) te doen. Nederland ook niet, net als dat ook de Evertsen niet door de Straat van Taiwan zal varen, maar Den Haag heeft dat lang in het midden gelaten. Duitsland gaat nog iets verder.
Duitsland heeft namelijk al ver voor de reis bekendgemaakt niet te zullen deelnemen aan FONOPS en de Duitse marinecommandant vice-admiraal Kay-Achim Schönbach herhaalde dat eergisteren in de Duitse Defensiepodcast nog eens heel duidelijk. Berlijn wil rond deze reis in gesprek blijven met China en zou zelfs een havenbezoek aan Shanghai, China, hebben geopperd. Critici vrezen dat zo'n havenbezoek voor passage door de Zuid-Chinese Zee verkeerd begrepen kan worden door bondgenoten en dat China in de communicatie gebruik zal maken van het bezoek.
Zo probeert Duitsland zonder zich aan te sluiten bij een Britse of Franse reis toch de welwillendheid naar de bondgenoten te laten zien, en probeert het tegelijkertijd op een heel beleefde manier China te vertellen dat ook de Zuid-Chinese Zee vrij is en Berlijn de eilanden-claims niet steunt.
Ohne Holland fahr'n wir in den Indopazifik
Terwijl de Franse president Macron en de Duitse bondskanselier Merkel al jaren pleiten voor een Europese krijgsmacht, is van Europese eenheid in de Zuid-Chinese Zee dit jaar weinig te merken. De Franse nucleaire onderzeeboot FS Emeraude (Rubisklasse) opereerde begin dit jaar in de Zuid-Chinese Zee en later was helikoptercarrier FS Tonnere (Mistralklasse) en La Fayetteklasse fregat FS Surcouf eveneens ter plaatse. Momenteel varen dus Britse schepen en een Nederlands fregat onder leiding van HMS Queen Elizabeth in die wateren.
Of Duitsland na de annulering van de Hamburg-reis heeft overwogen om zich bij Frankrijk of Groot-Brittannië en Nederland aan te sluiten, is niet bekend. Gelet op de route van de Bayern heeft Berlijn bewust voor een eigen koers gekozen, net als in de zomer van 2020 toen de ruzie tussen Turkije en Griekenland hoog opliep en in toen 2019 diverse landen besloten om schepen naar de Straat van Hormuz te sturen. Hoe Berlijn dit wil doen als de gedroomde Europese krijgsmacht er komt, is onduidelijk.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
En zonder F125
Een marineman/ -vrouw op reis is krijger, koopman en diplomaat. De Duitse koopmannen moeten het tijdens deze reis doen met een van de oudere schepen van de Duitse marine. De Bayern werd in 1996 in dienst gesteld. Ruim twee jaar geleden werd het eerste F125-fregat, FGS Baden-Württemberg, in dienst gesteld. Deze nieuwe fregatten, de grootste ter wereld, zijn juist bedoeld voor operaties ver van huis, en kunnen als visitekaartje worden ingezet voor de Duitse marine-industrie.
De technische problemen waar de schepen mee kampten moeten zijn overwonnen, deze kwamen aan het licht tijdens de proefvaart in april 2016. Na de nodige correcties door bouwers thyssenkrupp Marine Systems en Lürssen werden de problemen verholpen en vorig jaar was de Baden-Württemberg voor warmweerproeftocht in Brazilïe. Ongetwijfeld zal de Duitse marine en de industrie het nieuwste fregat het liefst in Azië hebben gezien.
De Baden-Württemberg zou echter niet beschikbaar zijn. Hoe dan ook, de keuze viel op de oude Bayern; dat schip zal maandag vertrekken en eind februari 2022 weer terugkeren in Duitsland.
