Na de test van vorige maand met de Zircon die wereldwijd de aandacht trok, volgt deze maand nog een test, dat is dan de derde dit jaar. De Russische marine hoopt op korte termijn te kunnen beschikken over dit nieuwe wapen dat een snelheid zou halen van Mach 8 en ontworpen is om marineschepen tot zinken te brengen. De verdediging tegen hypersone wapens is momenteel erg lastig en NAVO-landen hebben zelf geen hypersone anti-scheepswapens. Vandaar dat de beelden van de Russische lancering de wereld over gingen, maar zagen we wel echt een Zircon?
Lancering door RFS Admiral Gorshkov op 7 oktober van, volgens Rusland, een Zircon hypersoon anti-schipwapen. (Beeld: Russische ministerie van Defensie)
Deze maand hoopt Rusland de derde testlancering van de Zircon te kunnen doen op een doel op zee. Dat melden Russische media. De Zircon had volgens eerdere planningen al jaren aan boord van Russische schepen moeten staan, maar dat Rusland nu zoveel tests achter elkaar plant, betekent dat het wapen in een vergevorderd stadium moet zijn. Bovendien wordt het wapen ook van marineschepen gelanceerd (en niet een testinstallatie op land). Het fregat RFS Admiral Gorshkov (gelijknamige klasse) van de Noordelijke Vloot zal de Zircon lanceren.
Geen antwoord
De meeste NAVO-marines hebben anti-schipwapens als Harpoon of Exocet die een snelheid halen van Mach 0,7 tot Mach 0,9. En dat gaat voorlopig niet veranderen, want hoewel er in bijvoorbeeld de VS hard wordt gewerkt aan wapens die Mach 5 of sneller gaan (hypersoon dus), zijn de anti-schipwapens die ook de komende jaren op de markt komen niet sneller dan de oude uit de jaren '70.
Dat geldt niet voor de anti-ship missiles die China, India en Rusland ontwikkelen. Zij hebben al supersone wapens (BrahMos) en ballistische raketten tegen schepen (DF-21), maar door de Russische rakettenbouwer NPO Mashinostroyeniya wordt hard gewerkt aan een nieuw wapen om tegenstanders op zee in een mum van tijd uit te schakelen.
En om de bekende vraag voor te zijn: nee, de Goalkeeper is niet ontwikkeld voor supersone wapens, laat staan hypersone wapens. Maar de Goalkeeper werd ontwikkeld rond 1980 en wordt vervangen, plus dit wapen is alleen bedoeld voor raketten die door alle verdedigingslagen zijn doorgedrongen. Zorgelijker is dat die andere verdedigingslagen (carriervliegtuigen, SM-2, ESSM) ook niet ontworpen zijn voor hypersone dreigingen.
Illustratie van hoe de Zircon er uit zou moeten zien.
Zircon in een publicatie van het Russische ministerie van Defensie. (Beeld: Russische Defensie)
Boeing X-51 Waverider was een demonstratiemissile die tijdens een test in 2013 3,5 minuut lang Mach 5,1 vloog, een record. De illustraties die vanuit Rusland worden verspreid lijken verdacht veel op de X-51. Zou de Zircon er dan ook zo uitzien of is de X-51 alleen gebruikt als model voor propagandabeelden en ziet de echte Zircon er anders uit? (Beeld: Amerikaanse luchtmacht)
Nieuwe test: 1000 km
3M22 Zircon is de bekendste dreiging in die categorie. De Zircon zou niet alleen een snelheid van Mach 8 halen, maar ook een bereik hebben van 1.000 km. Ook dat is iets waar veel NAVO-marines alleen van kunnen dromen. De toekomstige Saab RBS-15 Mk4 heeft bijvoorbeeld een bereik van zo'n 300 km en dat is ver voor Westerse begrippen.
De volgende test met de Zircon moet laten zien dat het wapen ook echt dat bereik heeft. Bij de vorige test, die van begin oktober, was het doel op 450 km afstand gelegen volgens het Russische ministerie van Defensie. De Zircon vloog bij die test, volgens dezelfde niet erg betrouwbare bron, op een hoogte van maximaal 28 km. Een passagiersvliegtuig vliegt op 10 km, een Harpoon en Exocet vliegen op een meter of 2 hoogte.
Lastig
Dat de Zircon op die hoogte vliegt heeft te maken met de hoge snelheid die de Zircon moet halen. Op die hoogte is de lucht ijler en dus is er minder weerstand dan vlak boven de golftoppen. Bovendien vliegt de Zircon een laag-ballistisch traject om die hoge snelheid te halen. Daarnaast heeft de Zircon een scramjet, dat is een opgevoerde versie van de ramjet (en geen raketmotor). Ram- en scramjets moeten eerst een hoge snelheid halen. De lucht die dan in de scramjet komt, wordt samengeperst en brandstof wordt in de hete lucht gespoten. De lucht gaat op enorm hoge snelheid door de scramjet, de brandstof ontbrandt en de scramjet wordt voorgestuwd.
Door de hoge snelheden van de Zircon zijn er gelijk uitdagingen voor de bouwers. Er is namelijk maar weinig tijd voor de sensoren om het doel te vinden, als de eigen sensoren nog wat kunnen zien door de grote hitte.
Voor een tegenstander is zo'n snel wapen een uitdaging vanwege de beperkte reactietijd. Daarnaast is er de kans dat door de hypersone vlucht zich plasma rond het wapen vormt. Wat is het effect van plasma op radarsignalen? Is een hypersoon wapen daardoor onzichtbaar voor radar? Dat is, in het publieke domein, nog niet bekend.
Wat weten we zeker?
Er is eigenlijk zoveel nog niet bekend over de Zircon. De meeste informatie komt van de Russische staat of Russische media (en dat is vrijwel hetzelfde). Ook de video van de vorige lancering draagt niet bij aan een duidelijker beeld, sterker, er is alleen maar meer verwarring ontstaan.
Op 7 oktober lanceerde het Russische fregat RFS Admiral Gorshkov vanuit de Witte Zee op een doel in de Barentszzee. De beelden tonen een raketlancering die, zo merkte de gerenommeerde marinejournalist H.I. Sutton vandaag op, wel erg veel weg heeft van een ouder wapen, de supersone P-800 Oniks. Worden we gefopt?
Natuurlijk, de vraag alleen is in hoeverre we worden gefopt. Waarom zou Rusland gedetailleerde beelden van hun nieuwe wapen op internet zetten? Zodat Westerse inlichtingendiensten en marinejournalisten en iedere andere geïnteresseerde frame voor frame het filmpje kunnen afpellen en met nieuwe inzichten kunnen komen? Of om een beetje geloofwaardig indruk te maken in binnen- en buitenland?
De eerder genoemde Sutton vindt dat de beelden verdacht veel op die van een Oniks-raketlancering lijken. Dat betekent, zegt ook hij, niet dat het allemaal nep is.
Toch is op basis van de verspreide beelden nog niet veel te zeggen. Ten eerste is bouwer NPO Mashinostroyeniya ook de bouwer van de P-800 Oniks (exportnaam: Yakhont) en zijn beide missiles geschikt voor de 3S14-lanceerinrichting. Het is waarschijnlijk dat de bouwer zoveel mogelijk op de techniek van de oude missiles wil voortborduren. Aan de andere kant, in de Russische propagandabeelden zag de Zircon er wel heel anders uit, maar daar heeft de Zircon verdacht veel weg van de Boeing X-51 Waverider.
Lancering van de Zircon (?) op 7 oktober. Dit traject wijkt af van die van de Brahmos en Oniks. Maar het is altijd mogelijk dat beelden zijn aangepast voor ze gedeeld werden.
Brahmos-lancering door een Indiaas marineschip. Deze lancering wijkt niet af van een P-800 Oniks. Het verschil met de Zircon-beelden is dat hier wel twee kleine thrusters actief zijn die de missile rechtop houden na lancering en dat de missile bijna horizontaal wegvliegt, de beelden van de Zircon eindigen op (een beetje vreemde manier) in de wolken. (Bron: YouTube)
Als de beelden van de Admiral Gorshkov frame voor frame worden bekeken, valt op dat er wel een gelijkenis is met de lancering van een BrahMos (familie van) door een Indiaas marineschip. Maar dat die niet gelijk zijn. Bij de BrahMos, net als bij de vanaf een vrachtwagen gelanceerde Oniks, zijn de thrusters op andere momenten actief. De BrahMos en Oniks worden door die thrusters met 90 graden horizontaal gebracht, waarna de kap aan de voorzijde wegschiet. Op het filmpje van de Zircon vliegt dat wapen vrij schuin omhoog de wolken in en verdwijnt dan in een enorme steekvlam. Op zich logisch want de Zircon moet vooral snel vaart maken, maar de manier waarop de missile in de wolken verdwijnt oogt wel een beetje vreemd.
Wat weten we zeker? Weinig. Maar dat Rusland nog deze maand een nieuwe test gaat doen staat wel vast, en de vierde test is een lancering op een doel dat voor vliegkampschip moet spelen. Misschien dat de komende tests aanleiding zijn voor meer beelden over dit nieuwe, toch nog mysterieuze, Russische wapen.
