De Russische marine heeft in de eerste weken van augustus de oefening Ocean Shield gehouden. Ongeveer 30 Russische oorlogsschepen van de Oostzeevloot oefenden in de Oostzee en de Noordzee. De oefeningen hadden een dominant offensief karakter, wat opvallend is. Tijdens deze oefening simuleerden de Russische marineschepen bovendien een aanval op land met Kalibr kruisvluchtwapens, de Russische variant van de Tomahawk. Dat is op de Noordzee waarschijnlijk niet eerder gebeurd.
Russische schepen die deelnamen aan Ocean Shield 2020, hier begin augustus nog in de Oostzee. (Foto: Russische marine)
Met kruisvluchtwapens richting de Noordzee
Op 6 augustus zetten drie korvetten van de Steregushchyklasse, RFS Steregushchy, Boikiy en Stoikiy, korvet RFS Serpukhov (Buyanklasse) en de nieuwe korvetten RFS Mytishchi en RFS Sovetsk van de Karakurtklasse koers richting de Noordzee, waar zij op 8 augustus begonnen met hun oefeningen.
Volgens een bericht van de Russische marine werd door de schepen de gelijktijdige lancering van Kalibr en Uran-kruisvluchtwapens op land- en zeedoelen gesimuleerd. Kalibr-missiles zijn kruisvluchtwapens voor land- en zeedoelen. Uran-missiles zijn kruisvluchtwapens voor zeedoelen. Ondanks dat beide wapens zich op een subsone snelheid voortbewegen, is het bereik van de wapens gigantisch. Van beide wapens is bekend dat zij in staat zijn tot het afleggen van afstanden van ten minste 1500 kilometer.
Hoewel de Russische marine niet bekend heeft gemaakt waar die oefening precies plaatsvond, is aan de hand van een satellietfoto ongeveer te achterhalen waar die oefening moet zijn geweest. De foto werd door de commerciële Sentinel-2 L2A satelliet op de 8e in de ochtend gemaakt rond het tijdstip dat de Russische marine het artikel plaatste. Toen voeren de schepen ten westen van Denemarken, 239 km ten noorden van Schiermonnikoog in zuidwestelijke richting.
#OSINT#BMØ#Russia#Navy Exercise Ocean Shield 2020 underway in the North Sea on August 8th. Several Russian warships passed Oresund and the Great Belt yesterday and are now playing in the North Sea. Nod to @MatchlessMan410 for the positions in the North Sea. pic.twitter.com/1LgArNVyID
De schepen werden gefotografeerd door de Sentinel-2 L2A satelliet op de 8e en direct gespot door Frank Bottema.
De gele punaise is de exacte positie van de korvetten met Kalibr kruisvluchtwapens. Zij voeren 239 km ten noorden van het waddeneiland Schiermonnikoog. (Foto: Sentinel Hub/ Copernicus, kaart: Openstreetmap, bewerking: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Russische schepen waren uit de Oostzee gekomen en lanceerden in de ochtend van 8 augustus hun virtuele raketten. De cirkel geeft de geschatte positie ten tijde van de lancering weer. De gele punaise de locatie ten tijde van de passage van Sentinel. Later zijn de schepen gesplitst. De korvetten bleven meer in het midden van de Noordzee, de landingsschepen voeren richting Het Kanaal. De getoonde routes zijn slechts schetsen, alleen de positie ten tijde van de foto (punaise) is zeker. (Foto: Russische marine)
Eerste keer
Het is waarschijnlijk de eerste keer dat Rusland met dergelijk zware wapens voor doelen op land oefent in de Noordzee. Het is opvallend dat Rusland voor deze locatie kiest voor het oefenen met langeafstandswapens. Vanuit deze positie liggen NAVO-landen als Denemarken, Noorwegen, Nederland, Duitsland, België en Groot-Brittannië ruim binnen het bereik van de kruisvluchtwapens.
Ook werden er oefeningen gehouden met betrekking tot elektronische oorlogvoering, zoals het saboteren en storen van radars of GPS van een gesimuleerde vijand.
Het is uiteraard toegestaan om in de internationale wateren oefeningen te houden, maar de keuze om midden op de Noordzee, omgeven door NAVO-landen, te oefenen met dergelijke wapens is even uniek als opvallend. Volgens voormalig marineofficier van de Belgische marine Frederik van Lokeren, die zich sinds vorig jaar bezighoudt met het volgen van de Russische Marine, is dit de allereerste keer dat er in de Noordzee met kruisvluchtwapens is gesimuleerd om landdoelen te raken. Ook voorzover bij Marineschepen.nl bekend is dit de eerste keer. De Kalibr is een nieuw wapen en werd voor het eerst in 2015 ingezet.
Lekker centraal. Met een bereik van ten minste 1500 km is de Noordzee voor de Russische marine een centraal punt. Hiervandaan kan vrijwel heel Europa met de Russische kruisvluchtwapens worden voorzien van kinetische ellende. (Beeld: Openstreetmaps, bewerking: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De NAVO volgde de Russische schepen
Omdat de oefeningen plaatsvonden in de Noordzee, vond de NAVO het nodig om de Russische vloot te escorteren. De Russische schepen werden tijdens de oefeningen geschaduwd en geëscorteerd door drie Britse schepen. Het betrof de marineschepen HMS Mersey, HMS Tyne en het Type 23 fregat HMS Westminster, en de fregatten van Standing NATO Maritime Group 1 (SNMG1) NRP Corte-Real (Portugal) en HMCS Toronto (Canada).
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Het is niet bekend of Nederlandse schepen hebben deelgenomen aan het schaduwen van de Russische schepen. Er wordt in de openbare bronnen in ieder geval geen Nederlands marineschip genoemd.
Tevens werd de Russische vloot in de gaten gehouden door een P-8a Poseidon van de Britse luchtmacht. Dit is een op een Boeing 737 gebaseerd maritiem patrouillevliegtuig, dat is uitgerust met torpedo’s, radar en apparatuur voor de opsporing van onderzeeboten. Op 12 en 13 augustus keerden de schepen terug naar hun havens, hetgeen het einde van de oefening markeerde.
RFS Boiky op 7 augustus in Deense wateren op weg naar de Noordzee. (Foto: Deense Defensie)
Van start in de Oostzee
Voordat de Russische Oostzeevloot richting de Noordzee trok, begon Ocean Shield 2020 op 3 augustus met een landing op de kust van Kaliningrad, een Russische exclave die aan de Oostzee tussen Litouwen en Polen in ligt. Met behulp van 25 BTR-82A voertuigen, werd een klein bataljon aan land gebracht. De BTR-82A is een gepantserd, amfibisch voertuig dat bedoeld is om kleine groepen aan land te brengen. Uit satellietbeelden blijkt dat de Russische schepen hier zeer dicht bij elkaar lagen, waardoor het goed mogelijk is dat er eveneens oefeningen tussen de schepen onderling uitgevoerd zijn. Hier lagen drie schepen van de Ropuchaklasse: RFS Minsk, RFS Kaliningrad en RFS Korolev. Daarnaast was hovercraft RFS Evgeny Kocheshkov (Zubrklasse) aanwezig en ook RFS Rimsky-Korsakov (Dyugongklasse) lag voor de kust van Kaliningrad.
Sinds gisteren is 'In het diepste geheim' weer via de webshop leverbaar (7e druk).
Een assertief Rusland
Ondanks dat er 30 schepen meededen aan de oefening, een stuk minder dan vorig jaar, is Ocean Shield 2020 een oefening om rekening mee te houden door het offensieve karakter. Dat meldt Frederik van Lokeren ook in zijn blog waar hij de oefening meer in detail beschrijft.
Van Lokeren: “2019 was voornamelijk een defensieve oefening waarin Rusland probeerde een konvooi naar Kaliningrad te sturen dat onder belegering lag en zij maritiem overwicht terug wilden winnen. Nu was het helemaal anders. Kaliningrad was de voorwaartse basis, die wordt gebruikt voor de eerste amfibische aanval. Waarna de tegenaanval door de oefenvijand wordt geblokkeerd [in de Oostzee], gevolgd door een sortie op de Noordzee, dus meer offensief gericht.”
Daarnaast was het gebrek aan beschikbare informatie volgens Van Lokeren opvallend. Vanuit Russische media werd aan de oefening van dit jaar veel minder aandacht besteed dan vorig jaar. De informatie is vooral voortgekomen uit Open Source Intelligence. Met name over de periode van 9 tot 12 augustus, de periode op de Noordzee, is zeer weinig informatie beschikbaar. Waar Rusland in 2019 met name de defensieve kracht leek te willen tonen, om zo de wereld te overtuigen dat een eventuele aanval op Rusland onverstandig zou zijn, was er nu sprake van een mysterieuzere oefening. Aan de andere kant meldde de Russische marine wel de oefenlanceringen en de oefening op gebied van elektronische oorlogsvoering op de site.
Wat betekent dit voor de Europese NAVO-landen? De oefening betekent niet zozeer dat Rusland aanvalsplannen heeft, maar past wel in de lijn van een steeds assertievere Russische defensie die vaker actief is op de Noordzee.
