Meer details over spanningen tussen Griekenland en Turkije
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 05-08-2024 | Laatst aangepast: 05-08-2024
Op 22 en 23 juli liepen de spanningen tussen Griekenland en Turkije in de Egeïsche Zee hoger op dan eerder bekend was, zo blijkt uit een gedetailleerd verslag van het Griekse dagblad Kathimerini. Het incident dat 40 uur duurde vond plaats nabij de Griekse eilanden Kassos en Karpathos waar het Italiaans onderzoeksschip Ievoli Relume bezig was met onderzoek voor toekomstige Griekse onderzeese kabels. Turkse schepen werden hierop ingezet om het Italiaanse schip tegen te houden.
Een fregat van de Gabyaklasse, dat net als de Göksu en Gökova voormalige fregatten zijn van de OH Perryklasse, op archiefbeeld in de Middellandse Zee. (Foto: Hans van Pijkeren/ Koninklijke Marine)
Marineschepen.nl schreef net als andere media eind juli al over het incident, inmiddels komen meer details naar buiten over de ernst van de situatie.
Onderzoek voor kabels
De onderzeese kabels moeten het Griekse eiland Kreta en het Griekse deel van Cyprus met elkaar verbinden. Het project is ondersteund en deels gefinancierd door de Europese Unie.
De eilanden Kassos en Karpathos zijn gelegen tussen Kreta en Rhodos. Volgens de Griekse Minister van Buitenlandse Zaken opereerde het Italiaanse onderzoeksschip hierbij in de Griekse territoriale wateren en de Griekse Exclusieve Economische Zone. Turkije claimt echter dat haar continentale plat net buiten de territoriale wateren van deze twee Griekse eilanden begint en dat de Ievoli Relume bijgevolg haar onderzoekstaken uitvoerde in wat de Turkse overheid beschouwt als Turkse wateren.
Op 7 juni gaf de Griekse overheid toestemming aan de Ievoli Relume om de onderzoekstaken uit te voeren. Het Italiaanse schip werkte in opdracht van het Franse Nexans, die de hoofdcontractant is voor het project. Noch Frankrijk noch Italië verwachtten dat toestemming van Turkije nodig zouden zijn.
Kathimerini schrijft nu dat langs Amerikaanse zijde druk werd uitgevoerd om het project zo snel mogelijk te laten doorgaan, niet verwachtend dat een standaard onderzoek van de zeebodem een reactie van Turkije zou uitlokken.
De Ievoli Relume verliet Kreta op 17 juli om aan haar onderzoek te starten. De Turkse marine stuurde hierop een aantal schepen naar de eilanden Kassos en Karpathos. Op 18 en 19 juli werd het Italiaanse schip genaderd door het Turkse fregat Gokova van de G of Gabyaklasse (Oliver Hazard Perryklasse). De Ievoli Relume negeerde de oproepen van het Turkse fregat, waarna het Turkse schip het gebied verliet voor festiviteiten die op 20 juli in het door Turkije bezette deel van Cyprus plaats vonden.
Escalatie
De escalatie volgde pas op maandag 22 juli toen de Ievoli Relume zich ten zuiden van de zeestraat van Kassos en Karpathos bevond, samen met het Griekse patrouilleschip Aittitos uit de Machitisklasse. De Turkse marine stuurde een smaldeel bestaande uit de fregatten Gokova en Göksu (beide Gabyaklasse) en het korvet Beykoz van de Burakklasse (voormalige de Franse D'Estienne d'Orvesklasse).
Griekenland reageerde hierop door het S-fregat Nikiforos Fokas van de Elliklasse naar de regio te sturen. Om verdere escalatie te voorkomen werd volgens Kathimerini aan Griekse zijde beslist om enkel nog een patrouilleschip van de Griekse kustwacht naar het gebied te zenden. De identiteit van dit schip werd niet meegedeeld. Er is tevens sprake van dat Turkije ook nog twee patrouilleschepen naar het gebied stuurde, maar ook daarvan is niet bekend om welke schepen het gaat.
Het Turkse fregat Göksu stuurde verschillende waarschuwingen naar het Italiaanse schip Ievoli Relume over de radio en liet weten dat het Turkse wateren was binnen gevaren. Eerder had Griekenland toestemming gegeven aan het Italiaanse schip om haar onderzoek uit te voeren en dit aangekondigd via een navigatiewaarschuwing (Navtex). Het Italiaanse schip antwoordde volgens de Griekse krant aan het Turkse fregat dat ze toestemming had van Griekenland en de steun van Italië, Frankrijk en de Europese Unie. De Italianen eisten ook dat de Turkse schepen een afstand van 1 nautische mijl in acht namen om aanvaringen te vermijden.
De Turken reageerden volgens Kathimerini op de Italiaanse mededeling met verschillende dreigementen om het onderzoeksschip uit de zone te verdrijven. Deze dreigementen werden echter door de Turkse marine niet uitgevoerd. Wat de Turkse schepen wel deden was signaleren dat ze beperkte mobiliteit hadden door schade. De Turkse schepen bleven stil liggen in een poging om de doortocht van de Italiaanse onderzoeksschip Ievoli Relume te verhinderen.
Turkije en Griekenland in gesprek
Diplomatieke gesprekken tussen Griekenland en Turkije werden opgestart om de spanningen te verminderen. Tussen de Griekse minister van Buitenlandse Zaken, Giorgos Gerapetritis en de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Hakan Fidan, vonden gesprekken plaats. Ook diplomaten en de vice-ministers van buitenlandse zaken Affairs Alexandra Papadopoulou en Memet Kemal Bozai overlegden. Op dinsdag 23 juli, rond 22:00 uur leek het erop dat de crisis begon te minderen en dat beide landen een weg uit de impasse hadden gevonden.
Rond 22:55 uur kreeg de Ievoli Relume van Athene de melding om haar onderzoek verder te zetten. Het Italiaanse schip stuurde daarop volgens Kathimerini een bericht uit aan de Turkse marine dat het haar onderzoekstaken zou herstarten. Dit bericht werd opgepikt waarna het Turkse fregat Göksu de Ievoli Relume toestemming gaf om haar taken op de continentale plat van Turkije uit te voeren. Door deze manier van communicatie konden zowel Griekenland als Turkije zeggen dat ze officieel toestemming hebben gegeven aan het Italiaanse schip om in hun opgeëiste wateren actief te zijn.
Op woensdag 24 juli, rond 03:40 uur, rondde de Ievoli Relume haar onderzoek af en keerde het weer naar de haven van Iraklio, Kreta. Het schip verliet hierbij de regio vlak nadat de diplomatieke gesprekken tussen Griekenland en Turkije volledig werden afgerond.
Afwezigheid Verenigde Staten; "alarmerend"
Griekenland is volgens Kathimerini wel geschokt dat de Verenigde Staten op geen enkel moment tijdens de crisis diplomatiek ingreep: "De vrijwel volledige afwezigheid van diplomatieke interesse vanuit de Verenigde Staten tijdens de contacten tussen beide partijen om de situatie te kalmeren, was een alarmerend signaal voor de Griekse buitenlandpolitiek en mogelijk een voorbode van wat komen gaat".
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Toestemming en erkenning?
Het onderzoek is afgerond, de spanningen zijn afgenomen, maar de problemen zijn niet opgelost. Een kwestie die blijft hangen draait om of er toestemming werd gevraagd aan Turkije om het onderzoek te mogen voortzetten.
Het Turkse Ministerie van Defensie zei volgens Turkse media: "Het [onderzoeks]schip in kwestie werd gewaarschuwd onze maritieme jurisdictie niet te betreden en werd geblokkeerd door onze schepen. Later werd als resultaat van de gesprekken toestemming gegeven om werkzaamheden uit te voeren op de gespecificeerde coördinaten. Het schip voltooide zijn activiteit en verliet ons continentaal plat, vergezeld van schepen van onze zeestrijdkrachten. Wij danken de Griekse en Italiaanse autoriteiten voor het respecteren en samenwerken binnen onze maritieme rechtsgebieden."
Volgens Kathimerini vroeg het Italiaanse schip "geen toestemming aan de Turken, maar zond het een bericht dat het verderging met onderzoeken in onder andere het Turkse deel".
Uit Turkije volgden echter claims dat voor het schip wel toestemming was gevraagd en daarmee impliciet de Turkse zeggenschap over het gebied erkend werd. Een Turkse admiraal buiten dienst zei daar bijvoorbeeld tegen de Turkse nationalistische krant Aydinlik over: "Het gebied waar de Italiaanse kabellegger opereerde, ligt precies op de grens van de maritieme jurisdictie van de overeenkomst tussen Turkije en Libië. Hieruit blijkt dat de overeenkomst tussen Turkije en Libië door zowel Griekenland als Italië is aanvaard, dat de grenzen van de Turkse Exclusieve Economische Zone in het Westen zijn aanvaard en dat het deel van het Blauwe Moederland in het oostelijke Middellandse Zeegebied is aanvaard."
De claims zijn volgens Kathimerini echter weerlegd door de Griekse ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie.
Auteur: Frederik Van Lokeren Frederik schrijft als freelancer voor Marineschepen.nl sinds 2022. Hij was als logistiek officier bij de Belgische marine (2010-2017) o.a. eenheids- commandant van mijnenjager BNS Lobelia tijdens de onderhousdsperiode en Hoofd Logistieke Dienst van het M-fregat BNS Louise-Marie. Nu is Frederik manager in de Supply Chain Business Consultancy bij Moore Belgium. Verder volgt Frederik nauwgezet maritieme en amfibische ontwikkelingen op de voet, met een specifieke interesse in de Russische marine en Marine Infanterie.
