Dat de staat van de vloot zorgelijk is en dat Defensie beperkt inzetbaar is, is bekend. De papieren werkelijkheid is echter lang niet zo dramatisch als de praktijk. De fregatten kunnen nauwelijks vechten en het personeel raakt gedemotiveerd.
Drie LCF'en in formatie. Van buiten zien ze er indrukwekkend uit, maar van binnen werken veel systemen niet. De lijst met defecten is op sommige schepen schrikbarend lang. Archieffoto. (Foto: Matthijs Ooms)
Begin oktober lieten drie van de vier Luchtverdedigings- en commandofregatten van de Koninklijke Marine zich van hun beste kant zien (de vierde was in onderhoud). Als stafschepen voerden ze vlootverbanden aan terwijl ze het verband beschermden tegen aanvallen uit de lucht, ze lanceerden missiles op inkomende doelen en knalden met de Goalkeeper doelen aan stukken. Er werd zelfs een ballistische raket in de ruimte gedetecteerd.
Achter die successen en achter dat indrukwekkende staal gaan echter een hoop technische problemen schuil. Het is eigenlijk een knap dat die schepen zo goed presteerden tijdens oefeningen.
De technische problemen verschillen uiteraard per schip, maar over het algemeen kan gesteld worden dat de praktijk nog schokkender is dan uit de formele brieven blijkt. Marineschepen.nl sprak met meerdere marinemensen uitgebreid over de belabberde technische staat van de LCF'en. De problemen op o.a. de mijnenjagers zijn al langer bekend en dat is voor een deel te wijten aan de hoge leeftijd. Dat zelfs de LCF'en nauwelijks meer kunnen vechten, is nieuw.
De fregatten kampen met continue problemen op gebied van voortstuwing, sensoren en wapens. Dat levert in bepaalde gevallen bijv. snelheidsbeperkingen op van zelfs onder de 20 knopen. Belangrijke sensoren zoals APAR, cruciaal voor luchtverdediging, werken niet of nauwelijks en sommige schepen kunnen niet met een helikopter opereren door technische mankementen op het schip. Dat is slechts een kleine selectie uit de reeks van defecten die bij Marineschepen.nl bekend is. Voor sommige schepen is die lijst schrikbarend lang.
Noodoplossing is de nieuwe standaard geworden
De omvang van de problemen is al zorgwekkend op zich, de 'oplossing' is helemaal dramatisch. Vaak wordt aan de hand van de opdracht van een schip de prioriteit bepaald en dan worden systemen herverdeeld.
In de praktijk betekent dat een belangrijk systeem dat goed werkt op operationeel inzetbaar schip A toch verwijderd moet worden omdat schip B een opdracht heeft waarbij dat systeem belangrijk is. Het systeem wordt dan overgeplaatst naar schip B, en schip A gaat zonder werkend systeem naar zee. Doordat de schepen dankzij alle voortstuwingsbackups toch kunnen varen en van buitenaf niet te zien is wat wel en niet werkt, lijkt het voor de buitenwereld alsof er niets aan de hand is en de marine gewoon functioneert.
De SMART-L op de voorgrond en de APAR in de verte. Van de APAR is bekend dat deze wordt herverdeeld. De schepen die niet over een (volledig) werkende APAR beschikken, hebben ook geen (volledige) luchtverdediging. De SMART-L radar zoekt immers het doel en de APAR vertelt de luchtverdedigingsraket waar het doel is. Zonder APAR geen luchtverdediging, behalve de noodmaatregelen zoals Goalkeeper. Als die wel werkt en dat is door gebrek aan onderdelen ook niet altijd zo geweest. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Aan boord van de schepen is dat wel anders. Het herverdelen, of kannibaliseren, gebeurt met grote regelmaat. Het herverdelen bestaat al jaren, maar was in het verleden een uitzondering. Tegenwoordig is het standaard bedrijfsvoering. Volgens sommigen gebeurt dit zelfs wekelijks. Bepaalde systemen worden zo vaak herverdeeld dat de bekabeling het steeds vaker gaat begeven met kortsluiting en nieuwe schade tot gevolg. Het steeds verwijderen, vervoeren en opnieuw installeren van de geavanceerde technische systemen van marineschepen, is niet bepaald bevorderlijk voor de kwaliteit van deze apparatuur.
Het 127mm kanon van Zr.Ms. De Ruyter. Deze tweedehands kanons zijn oud en functioneren niet of nauwelijks. Ook andere wapens werken niet op alle schepen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Dodelijk voor de motivatie en in oorlogssituaties
Daarnaast is deze praktijk dodelijk voor de motivatie van personeel. Sommige technici zijn verantwoordelijk voor technische systemen die al geruime tijd stuk zijn. Andere technici zijn veel tijd kwijt met het draaiende houden van hun apparatuur. En uiteraard zijn zij veel bezig met het in- en uitbouwen van systemen. Ook is het 'killing' voor operators in de commandocentrale als hun sensor voor lange tijd kapot is.
Volgens een leidinggevende zou zijn personeel liever werkende systemen hebben, dan 100 euro salarisverhoging. En dat zegt wel wat in tijden dat het salaris van defensiepersoneel voor het eerst in vele jaren is gestegen.
De huidige staat van de vloot kan rampzalige gevolgen hebben als schepen op korte termijn daadwerkelijk worden ingezet in een conflictsituatie hoog in het geweldsspectrum.
Te weinig geld en te veel regeltjes
Marineschepen zijn technisch complexe systemen en zo nu en dan haperende techniek is onvermijdelijk. Dit gaat echter veel verder. De problemen worden echter niet alleen veroorzaakt door bezuinigingen. De enorme bureaucratie belemmert evenzeer goede en snelle oplossingen. Reserveonderdelen en aanpassingen van systemen laten lang op zich wachten. Internationale samenwerking zorgt net zo goed voor extra regeldruk. Modificaties kunnen pas doorgevoerd worden als ook het partnerland akkoord is, en zeker bij grotere landen zoals Duitsland zijn de lijnen tussen de industrie en marine niet zo kort waardoor opnieuw vertraging optreedt.
Reactie
Het Ministerie van Defensie is op de hoogte van de situatie. Volgens het Ministerie gaat de huidige situatie op korte termijn veranderen. Een woordvoerder van het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) reageert als volgt: "Dat defensie uitdagingen kent op het gebied van onderhoud en reserveonderdelen, is bekend. Er wordt de afgelopen jaren dan ook hard gewerkt aan het verbeteren van de materiële gereedheid en het op peil brengen van de voorraad reserveonderdelen. Daarvoor heeft het vorige en huidige kabinet geld beschikbaar gesteld. Na jaren van krimp, kost het tijd voordat we resultaten zien.
De tekorten aan reservedelen lopen we snel in. Op sommige vlakken heeft dat meer tijd nodig, omdat het complexe apparatuur betreft dat niet snel aangekocht kan worden. Denk bijvoorbeeld aan de platen voor onze ‘Active Phased Array Radar’, waarmee meerdere luchtdoelen gevolgd en uitgeschakeld kunnen worden. Uiteraard geldt ook dat belastinggeld met de juiste financiële check and balances uitgegeven moet worden en ook dat kost tijd.
Herverdelen van materieel gebeurt en blijft ook in de toekomst nodig. Bij herverdeling worden specifieke onderdelen overgezet van een schip dat in onderhoud ligt naar een schip dat vaart. Het gaat hier om onderdelen die niet meer beschikbaar zijn, zoals bijvoorbeeld de pompjes van de CV installatie. Daar moet dan een nieuw type in dat niet past op de huidige installatie. Dat wordt dan door Directie Materiele Instandhouding passend gemaakt, maar dat kost tijd. In plaats van een schip dan aan de kant te houden, lossen we dat dan tijdelijk op door een gelijkwaardig type pompje van een schip in onderhoud, over te zetten (herverdelen) naar het schip in de vaart. Hierdoor is het mogelijk om drie van de vier Luchtverdedigings- en Commandofregatten te laten varen.
De in het artikel genoemde punten zijn dus niet nieuw, maar wel zwaar aangezet. Ook zijn de schepen ten allen tijden dusdanig uitgerust dat ze de opgedragen missie op een adequate en veilige manier kunnen volbrengen."
