Aanstaande donderdag wordt de tentoonstelling 'Willem van de Velde & Zoon' officieel geopend in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Ruim vijf jaar werd er gewerkt aan een uitgebreide expositie over de zeeschilderkunst van Willem van de Velde de Oude en Willem van de Velde de Jonge. De tentoonstelling is met 1200 vierkante meter de grootste in de geschiedenis van het museum. Directeur Michael Huijser noemt 'Willem van de Velde & Zoon' het mooiste dat het Scheepvaartmuseum ooit gemaakt heeft.
De Zeeslag bij Kijkduin, 23 augustus 1673, door Willem van de Velde de jongere. Geschilderd in circa 1687. (Foto: Scheepvaartmuseum)
Het Scheepvaartmuseum heeft een speciale band met de twee kunstenaars. Het olieverfschilderij De branderaanval op de Royal James van Willem van de Velde de Jonge was in 1916 de eerste aankoop van het museum. Een jaar later werd ook een penschilderij van zijn vader over een eskader oorlogsschepen aangekocht. Vader en zoon speelden dus een belangrijke rol bij de totstandkoming van het museum.
Engels-Nederlandse oorlogen
Willem van de Velde en zijn zoon waren de bekendste vervaardigers van zeeschilderkunst van de zeventiende eeuw. Van de Velde de Oude maakte pentekeningen met inkt, terwijl zijn zoon olieverfschilder was. Samen waren ze verantwoordelijk voor ongeveer 2500 tekeningen en 800 schilderijen over de scheepvaart.
De tentoonstelling gaat vooral over de Engels-Nederlandse zeeoorlogen die van 1652 tot 1673 werden uitgevochten. De zeeslagen zijn vanuit zowel Engels als Nederlands perspectief weergegeven, omdat Van de Velde de Oude in 1672 verhuisde naar Engeland. Tijdens het rampjaar was de Nederlandse kunstmarkt volledig ingestort en dus ging Van de Velde de Oude in op een aanbieding van de Engelse koning om de koninklijke zeeschilder aan zijn hof te worden. Willem van de Velde de Jonge verhuisde met zijn vader mee.
Voor deze oversteek stond Van de Velde de Oude bekend als 'Teeckenaer van de vloote'. Hij was de eerste kunstenaar die mee mocht varen op schepen ten tijde van zeeslagen. Van de Velde de Oude kreeg zijn opdrachten vooral van de Admiraliteit van Amsterdam, één van de voorlopers van de koninklijke marine. Zij stelden hem een galjoot ter beschikking, waarmee hij tussen de strijdende schepen door mocht varen om zijn tekeningen te maken.
Later kreeg hij dit privilege ook van de Engelse koning aangeboden. Hierdoor kon Van de Velde de Oude zeer gedetailleerde tekeningen maken van de zeventiende-eeuwse oorlogsschepen en bestaat de tentoonstelling uit schilderijen en tekeningen vanuit Engels en Nederlands perspectief.
Een van de wandtapijten die de Slag bij Solebay weergeeft, genaamd 'The Burning of the Royal James (Later in the Day) door Thomas Poyntz en Willem van de Velde de oude. (Foto: Scheepvaartmuseum)
Duurste aankoop en andere bijzondere schilderijen
De tentoonstelling bevat tekeningen en schilderijen van tientallen verschillende zeeslagen. Onder andere de strijd met Engelse, Spaanse, Franse en Zweedse schepen is door de kunstenaars in beeld gebracht. Ook zijn er meerdere historische Nederlandse oorlogsschepen te bewonderen. Onder andere de Burcht van Leiden, De Brederode, de Halve Maan, de Zeelandia, de Eendracht, De Aemalia, De Liefde, De Gouden Leeuw, De Zeven Provinciën en de Hollandia staan op de vele kunstwerken afgebeeld.
Daarnaast spelen een aantal beroemde figuren uit de Nederlandse maritieme geschiedenis een rol op de schilderijen en tekeningen. Zo zijn er portretten van Michiel de Ruyter en Cornelis Tromp en bevat de collectie een aantal schilderijen en tekeningen van schepen die onder leiding staan van Maarten Tromp, Cornelis Evertsen, Jacob van Wassenaer Obdam en Joseph van Gent.
Voor de tentoonstelling is intensief samengewerkt met Engelse musea en is er een beroep gedaan op het Nederlandse en Engelse koningshuis. Er hangen meerdere kunstwerken die geleend zijn vanuit de collectie van Queen Elizabeth II en de Nederlandse koninklijke collectie.
Ten slotte is ook de duurste aankoop in de geschiedenis van het Scheepvaartmuseum bij de tententoonstelling te zien. De twee wandtapijten over de slag bij Solebay in 1672 werden vorig jaar voor 2 miljoen euro gekocht door het museum. De tapijten zijn ontworpen door Van de Velde de Oude en geweven door de Engelse kunstenaars Francis en Thomas Poyntz.
Tentoonstelling 'Willem van de Velde & Zoon'
Te zien vanaf vrijdag 1 oktober 2021 tot en met 27 maart 2022 in het Scheepvaartmuseum te Amsterdam. Het Scheepvaartmuseum is gevestigd aan het Kattenburgerplein. Het gebouw was van 1676 tot en met 1971 een van de magazijnen van de marine, en diende het grootste deel van die tijd als magazijn voor de naastgelegen scheepswerf van de marine waar veel van bovengenoemde schepen werden gebouwd.
