Thales Nederland heeft voor 114 miljoen euro sensoren verkocht. Deze worden geplaatst op schepen die door de Duitse scheepswerf TKMS worden gebouwd, dat meldden de twee bedrijven in een gezamenlijk statement dat de nadruk legt op Nederlands-Duitse samenwerking. Waar zij echter niets over willen zeggen, is voor welke schepen de sensoren zijn bedoeld. Vermoedelijk gaat het om de Tamandaréklasse voor Brazilië, een project dat in dezelfde fase zit als de Belgisch-Nederlandse mijnenbestrijdingsvaartuigen.
Een Algerijns MEKO A200-fregat. (Foto: TKMS)
"De sensoren worden geïnstalleerd op oppervlakteschepen voor een hoge mate van omgevingsbewustzijn. De schepen worden gebouwd door thyssenkrupp Marine Systems voor een van zijn internationale klanten. Beide partijen kwamen overeen om verdere details hierover vertrouwelijk te behandelen," meldt het persbericht dat Marineschepen.nl ontving.
Het gebeurt vaker dat bepaalde landen niet willen dat er informatie wordt vrijgegeven door de industrie over hun systemen, zo mocht Thales van Singapore niet zeggen dat zij de NS-100 radars hadden geleverd voor de nieuwe Singaporese korvetten. Al kwam het uiteindelijk via een omweg toch naar buiten.
Wie zou die internationale klant zijn? Mogelijk is dat Brazilië en gaat het om de korvetten van de Tamandaréklasse. TKMS won afgelopen voorjaar de strijd om deze Braziliaanse schepen van onder andere Saab en Damen die een team hadden gevormd en een Sigmaklasse korvet met Zweedse sensoren hadden aangeboden. TKMS had eerder ook de opdracht voor MEKO A200-schepen voor Egypte binnengehaald.
Toch is het minder waarschijnlijk dat de sensoren op de Egyptische A200's worden geplaatst. De andere MEKO A200-schepen zijn namelijk ook niet voorzien van sensoren uit Hengelo en het combat management systeem is van Saab geweest.
Opvallend is echter de discussie die ná de toewijzing van TKMS als winnaar van de Braziliaanse aanbesteding ontstond. Iets dat ook iets meer beeld geeft over de nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen voor de Belgische en Nederlandse marine. Ja, lijkt niets met elkaar te maken te hebben, maar dat wordt zo duidelijk.
Baseline configuratie van de Tandamaré zoals het consortium onder leiding van TKMS de aanbesteding heeft gewonnen. (Beeld: Braziliaanse marine)
Na toewijzing worden de wapens en sensoren pas gekozen
TKMS, als leider van het Águas Azuis consortium, overtuigde het Braziliaanse ministerie van Defensie met een MEKO-ontwerp dat eigenschappen van de MEKO A100 (korvetten) met de A200 (fregatten) combineerde. De (A)100 had TKMS al gebouwd voor Maleisië en Polen. Dat betroffen schepen van in de 90 meter en rond de 2.000 ton. Het ontwerp voor Brazilië heeft een waterverplaatsing van rond de 3.000 ton.
Van dit ontwerp werden ook afbeeldingen met sensoren en wapensystemen gepubliceerd, maar dat was eigenlijk ter indicatie. Pas na de uitslag wordt een definitieve keuze gemaakt. Dit gebeurt overigens vaker in het buitenland. Net als bij het winnende ontwerp van de nieuwe Nederlandse en Belgische mijnenbestrijdingsvaartuigen. Bij de Nederlandse projecten uit het verleden zijn we dat niet gewend omdat de marine veelal zelf de sensoren-, wapen- en commandosystemen bepaalde en zelfs aanschafte.
Hoewel dus een sonar van Atlas Elektronik, een radar van BAE Artisan en een elektro-optische sensor van Safran in de zogenaamde baseline configuratie stonden, was nog niet zeker dat die systemen ook daadwerkelijk op het schip zouden komen. Voor Thales kwam, voor zover bekend, alleen een STIR-vuurleidingsradar in het TKMS-voorstel terug. Na de bekendmaking zijn diverse fabrikanten ongetwijfeld met hun voorstellen gekomen. Van Thales is dat zeker, zo blijkt uit een interview met Thales Vice President voor Latijns-Amerika Ruben Lazo op de website Tecnologica & Defesa dat in mei 2019 verscheen.
Thales stelde behalve de STIR o.a. ook de Thales King Clip Mk2, de Mirador en de NS110 radar voor. Alles uiteraard voorzien van de Braziliaanse vlag, omdat Thales als eigenaar van Omnisys, ook productiefaciliteiten in Brazilië heeft.
Wat het resultaat is van deze onderhandelingen is niet bekend, maar dat Thales in ieder geval iets aan systemen heeft kunnen verkopen aan TKMS lijkt zeer waarschijnlijk. Maar, als die 114 miljoen inderdaad het Tamandaré-project betreft, dan zal het niet gaan om veel meer dan bijvoorbeeld vuurleidingsradars en een elektro-optisch systemen als Mirador.
Nederland-Duitsland
Zoals eerder vermeld ligt de nadruk in het persbericht op de Nederlands-Duitse samenwerking. Dr. Rolf Wirtz, CEO van thyssenkrupp Marine Systems kwam in het bericht aan het woord: "De samenwerking tussen de Duitse en de Nederlandse Koninklijke Marine is al tientallen jaren intensief. Niet alleen door het deels bundelen van krachten, maar er is ook een sterke samenwerking tussen de marine-industrieën. Thales Nederland heeft altijd een belangrijke rol gespeeld als leverancier voor ons en de Duitse marine. We kijken uit naar de voortzetting van deze samenwerking".
Geert van der Molen, VP Naval, Thales Nederland: "Dit contract is weer een voorbeeld van de nauwe banden tussen onze bedrijven. We zijn verheugd dat thyssenkrupp Marine Systems ons heeft gekozen als leverancier voor dit project. We hopen dat we onze samenwerking in de toekomst nog verder kunnen verdiepen".
De Nederlands-Duitse samenwerking is inderdaad al jaren goed. Exportschepen voor Turkije, Griekenland, Portugal die eind jaren '80 werden ontwikkeld kregen Nederlandse radars. Ook het recente Poolse MEKO A100-korvet, evenals diverse Duitse marineschepen. Zo zijn de Sachsenklasse-fregatten voorzien van radars uit Hengelo, net als de oude Bremenklasse uit de jaren '80 en de Brandenburgklasse (jaren '90) en natuurlijk de Sachsenklasse (2003). Dat geldt niet voor alle Duitse schepen, immers de sensoren van de nieuwe F125-fregatten zijn van Hensoldt.
De contacten tussen de Nederlandse en Duitse bedrijven (Holland Signaal en Blohm + Voss), zoals hierboven al blijkt, waren in de vorige eeuw dus veel beter. In dat licht is een contract van 114 miljoen euro positief en hopelijk het begin van een nieuwe trend.
Maar mocht het inderdaad systemen voor de Tamandaréklasse betreffen, dan blijft het Nederlandse aandeel in het totale project bescheiden. Volgens de Braziliaanse vice-admiraal Augusto Petrônio, directeur van materieelprogramma's van de Braziliaanse marine, wordt 60 tot 70% van de totale kosten besteed aan sensoren-, wapen- en commandosystemen (SEWACO). Dit is voor moderne schepen gebruikelijk. Het Tamandaré-project is gebudgetteerd op 1,2 miljard dollar (1,1 miljard euro). Dus 650 tot 760 miljoen euro wordt aan SEWACO besteed, van dat budget zou dan 114 miljoen naar Thales gaan. De rest naar concurrenten uit Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië.
Om alle contracten te tekenen kreeg het consortium onder leiding van TKMS acht maanden de tijd. Begin 2020 moet het ontwerp definitief zijn.
De toekomstige Belgisch-Nederlandse mijnenbestrijdingsvaartuigen. Afbeelding op een wand van de stand van ECA tijdens de DSEI-beurs in Londen. Dit is de enige illustratie die het consortium heeft vrijgegeven. De wapensystemen en sensoren die te zien zijn, staan nog niet vast. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
België-Nederland en Frankrijk
Dit is ook interessant in het kader van de Belgisch-Nederlandse mijnenbestrijdingsvaartuigen. Zoals bekend waren ook daar diverse radars en kanons in de artist impression getekend, maar niet alle bedrijven waren daar van op de hoogte. Tijdens de defensiebeurs DSEI in Londen was op de stand van ECA, onderdeel van het winnende consortium, een grote afbeelding te zien van de nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen. Met producten van het Britse Chess Dynamics. Honderd meter verderop, op de stand van het Britse bedrijf zei een medewerker dat zij ook verrast waren toen ze de eerste beelden begin dit jaar zagen met hun producten er op.
Dat ze op het plaatje staan, betekent echter allerminst dat ze verzekerd zijn van verkoop. De bewuste medewerker legde uit dat nadat bekend was geworden dat Naval Group en ECA de deal hadden gewonnen, leveranciers van de verliezers massaal hun waren aan gingen bieden bij de winnende partij. Net als bij de Tamandaréklasse lopen de contractonderhandelingen voor SEWACO dus ook nog bij de vervangers van de mijnenjagers en is hier nog niets over bekend, maar dus wel een heel klein beetje van wat er achter de schermen gebeurt.
In 2023 moeten de Braziliaanse korvetten opgeleverd zijn, de Belgisch-Nederlandse mijnenbestrijdingsvaartuigen een jaar later. Ongetwijfeld zullen we al veel eerder weten met welke systemen de toekomstige bemanningen gaan werken.
