Het land met de meeste Nederlandse fregatten ter wereld krijgt misschien meer Nederlandse fregatten. Griekenland is naarstig op zoek naar schepen. Meerdere Griekse media hebben Damen genoemd als een van de potentiële toekomstige bouwers. Het Nederlandse ministerie van Defensie en Damen laten er weinig over los. Wel was Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer gisteren in Athene en volgens Griekse media zouden er gesprekken zijn geweest over verkoop van de M-fregatten Van Speijk en Van Amstel.
Foto van dinsdag 8 september 2020. De Griekse Commandant der Strijdkrachten generaal Konstantinos Floros, de Nederlandse ambassadeur Stella Ronner-Grubacic, de Griekse minister van Defensie Nikos Panagiotopoulos en Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer in Athene. (Foto: Griekse Defensie)
De Griekse marine heeft telefonisch aan Marineschepen.nl bevestigd dat het een aanbesteding heeft opgestart voor de aankoop van vier nieuwe fregatten. Een saillant detail in deze tijden van onrust rond Griekenland, is dat men naar verluid op zoek is naar vier nieuwe fregatten, terwijl eerder werd gedacht dat Griekenland slechts twee nieuwe fregatten op het oog had .
Al lange tijd is bekend dat Griekenland nieuwe fregatten wil aanschaffen, maar al die tijd leken de Grieken gericht te zijn op Frankrijk. Eerst waren het de FREMM-fregatten en daarna de Belharra-fregatten (FTI) van Naval Group die het moesten worden.
Artist impression van een Belharra-fregat. (Foto: Naval Group)
Niet alleen Frankrijk
Afgelopen zondag bevestigde de woordvoerder van de Griekse regering in een televisie-interview echter dat Athene in gesprek is met meerdere landen. En op zich is dat ook geen verrassing, want Griekenland moet de deur naar bedrijven uit andere landen open zetten in het kader van de verplichte Europese aanbesteding. Alleen in het kader van het een nationaal veiligheidsbelang mag hiervan worden afgeweken, maar in dat geval moet er een Grieks ontwerp en/ of Griekse werf zijn.
Op dit moment zijn er bedrijven uit Nederland, Frankrijk, Amerika, Spanje en Duitsland in de race voor de productie van de nieuwe fregatten. Marineschepen.nl deed maandag navraag bij het ministerie van Defensie in Nederland, maar zij zeiden geen contact te hebben gehad met Griekenland over fregatten.
Dat was dinsdag misschien weer anders. Dinsdagavond deelde het Griekse ministerie van Defensie namelijk een foto met niemand minder dan LADM Rob Bauer, de Griekse minister van Defensie Nikos Panagiotopoulos en de Griekse Commandant der Strijdkrachten generaal Konstantinos Floros. Met de Nederlandse ambassadeur in Griekenland, Stella Ronner-Grubacic, bracht de CDS een formeel bezoek aan het Griekse ministerie van Defensie in Athene.
Tijdens de ontmoeting zou zijn gesproken over de situatie in de Middellandse Zee en dan met name Syrië, Libië, Turkije en migrantenstromen. Marineschepen.nl heeft aan Defensie gevraagd of de verkoop van fregatten ook ter sprake is gekomen.
Damen
Ook heeft Marineschepen.nl bij Damen navraag gedaan over de Griekse aanbesteding. Damen doet geen uitspraken over aanbestedingen, maar zegt wel dat “Griekenland de kwaliteit en efficiëntie van de Nederlandse marinebouw kent”.
Eigenlijk is er geen twijfel over mogelijk dat Damen, als enige Nederlandse werf die fregatten kan bouwen, in gesprek is met de Grieken. Onbekend is hoe die gesprekken verlopen. Ook is niet duidelijk wat Damen de Grieken voorgesteld heeft of voor wil stellen. Er zijn diverse mogelijkheden variërend van Sigma tot een aangepaste Omega en natuurlijk de vervanger van de M-fregatten.
Eerst Van Speijk en Van Amstel?
Een andere vraag is, hoe groot is de kans op succes van Damen? Om dat in te kunnen schatten moeten we ook de andere aanbiedingen bekijken. Maar het lijkt er op dat de Grieken het liefst een dubbele oplossing willen: een tijdelijke capaciteit én een capaciteit voor de lange termijn.
Met andere woorden, zij willen het liefst op zo kort mogelijke termijn schepen en later de nieuwe schepen. Eigenlijk betekent dat dat de Nederlandse fregatten-optie niet erg realistisch is.
Tenzij Nederland bereid is om versneld de laatste twee M-fregatten te verkopen.
En dat zou zomaar kunnen. Volgens Griekse media en een Griekse bron, zou Nederland de twee overgebleven M-fregatten Zr.Ms. Van Speijk en Zr.Ms. Van Amstel te koop hebben aangeboden voor een prijs van 200 tot 250 miljoen euro. Beide schepen zijn 25 en 27 jaar oud, maar kunnen nog wel wat jaren mee. Daarnaast sluiten ze goed aan op de bestaande S-fregatten van Griekenland.
Voor de Nederlandse marine zou verkoop wel een flinke hap uit de uit zes fregatten bestaande vloot betekenen. De vervangers van de M-fregatten volgen pas tegen het eind van dit decennium, maar het project zou natuurlijk wel baat hebben bij een extra deelnemend land.
Defensie ontkende niet dat de twee fregatten onderdeel zijn van gesprekken tussen Nederland en Griekenland. "We staan altijd open voor interesse van andere landen", schreef een woordvoerder aan Marineschepen. nl gisteravond. "Maar van actief aanbieden is geen sprake aangezien de periode van afstoting momenteel niet aan de orde is."
In het statement laat Defensie dus wel de optie open voor verkoop van de fregatten, mochten er andere landen interesse in hebben. Nadat Marineschepen.nl het statement van Defensie met een Griekse bron had gedeeld, werd met verbazing gereageerd en zou Nederland weldegelijk de fregatten te koop hebben aangeboden aan Griekenland.
Sommige Griekse media gaan nog verder. Defence-point.gr bericht vanochtend dat de overdracht van de M-fregatten zelfs al binnen drie tot vijf maanden zou kunnen plaatsvinden. En dat er vanuit Damen interesse zou zijn in een belang in de Griekse scheepswerf Skaramanga.
Multi-Mission Combat Ship van Lockheed Martin. (Foto: Lockheed Martin)
Naval Group of Lockheed Martin
Toch lijkt Damen niet de beste papieren te hebben. De strijd draait vermoedelijk vooral rond het Franse Naval Group en het Amerikaanse Lockheed Martin. Enerzijds zijn de Fransen de laatste maanden erg actief in het steunen van Griekenland in de kwestie rond de Egeïsche Zee en Turkije. Anderzijds heeft de Franse marine ook de mogelijkheid om op korte termijn schepen te lenen. Sterker, volgens CNN Greece, is er een scenario waarin de Fransen de Grieken twee nieuwe FREMM’s (de Alsace en Lorraine) lenen. De volgende stap is dan de bouw van nieuwe schepen. CNN verwacht dat deze deal al aanstaande zaterdag door de Griekse minister-president in een toespraak in Thessaloniki wordt aangekondigd.
Iemand die daar zijn twijfels over heeft is de man achter de website Naval Analyses, op Twitter bekend met het account @D__Mitch. Vanuit Athene volgt hij de ontwikkelingen op de voet en Marineschepen.nl sprak hem gistermiddag per telefoon. “Griekenland gaat al Rafale’s kopen, dus ik denk niet dat we ook Franse schepen zullen aanschaffen. We hebben nooit Franse fregatten gehad en hun systemen zijn ook weer heel anders dan wat we nu hebben.”
Daar komt bij dat een belangrijke Griekse scheepswerf in Amerikaanse handen is gekomen. “Elefsis Shipyards is recent overgenomen met Amerikaanse steun”, zegt hij. “Dat is een voordeel voor Lockheed Martin dat het complete pakket wil aanbieden: het upgraden van de MEKO-fregatten, op korte termijn uitlenen van Amerikaanse marineschepen en het bouwen van nieuwe schepen.”
Lockheed Martin heeft Griekenland de Multi-Mission Surface Combatant (MMSC) aangeboden, een fregat gebaseerd op de Freedomklasse Littoral Combat Ship (LCS) van de Amerikaanse marine.
Of dat het beste of het goedkoopste aanbod is, doet er volgens de man van Naval Analyses er eigenlijk niet toe. “De Griekse marine is erg tevreden met de Nederlandse fregatten en zou ook wel nieuwe Nederlandse fregatten willen hebben. Maar het zijn de politici die de keuzes maken. En zij kijken naar heel andere zaken, naar politieke steun bijvoorbeeld.”
Maar welke koers Athene zal varen weet eigenlijk niemand. De plannen zijn er al jaren, net zoals wensen variërend van Franse, Australische, Amerikaanse en Nederlandse fregatten. Het zijn echter steeds wisselende plannen en de Grieken hebben de afgelopen 31 jaar niet een fregat besteld. Nu moet dit op korte termijn gerepareerd worden, dus wie weet komt er snel duidelijkheid. Over de oude Nederlandse S-fregatten, maar ook over de twee laatste Nederlandse M-fregatten.
