Sinds het besluit van Turkije om S-400 luchtverdedigingssysteem van Rusland aan te schaffen, zijn de relaties tussen Turkije en de rest van de NAVO landen alleen nog maar verder achteruit gegaan. Om ook in de toekomst aan nieuwe schepen en vliegtuigen te komen is Turkije daarom bezig om haar eigen defensie industrie nog verder uit te bouwen.
Het eerste korvet van de Adaklasse, TCG Heybeliada in 2014. Deze vier schepen zijn in Turkije ontworpen en gebouwd, maar hebben nog wel sensoren en wapensystemen uit het buitenland. Zo is de radar op de mast, de SMART-S Mk2 van Thales Nederland, evenals de STING EO Mk2 vuurleidingsradar. (Foto: US Navy)
Met tussen de 350 en 400 duizend actieve militairen heeft Turkije na de Verenigde Staten de grootste krijgsmacht binnen de NAVO. Vanwege de strategische ligging is het land erg belangrijk voor de NAVO, Nederland heeft enkele jaren geleden nog Patriotraketten in Turkije gestationeerd om het land te assisteren. Vooral sinds dit jaar zijn de verhoudingen tussen verschillende NAVO-landen en Turkije echter behoorlijk veranderd.
In juli is Turkije door de Verenigde Staten uit het F-35 programma gezet, toen Turkije weigerde de aanschaf van het S-400 raketsysteem stop te zetten. Onder andere de stealth eigenschappen maken de F-35 een zogenaamd 'vijfde generatie- toestel, en wanneer een S-400 platform de kans zou krijgen uitgebreide inlichtingen te verzamelen over het toestel zou Rusland haar verdediging daartegen kunnen verbeteren.
Alles in eigen land
Het verslechteren van de relaties tussen de Turkije en de rest van NAVO betekent dat het land minder makkelijk aan vliegtuigen, schepen en voertuigen kan komen uit Europa en de Verenigde Staten. Verschillende Europese landen waaronder Nederland hebben afgelopen maand bekend gemaakt een wapenexportverbod te hanteren voor Turkije. Maar het land is al langer bezig om op eigen benen te staan. Al in 2001 schreef de latere premier van Turkije, Ahmet Davutoglu, het invloedrijke boek Strategic Depth, waarin hij onder andere het verborgen potentieel van Turkije als maritieme macht beschreef. Die filosofie viel in goede aarde bij onder andere Recep Erdogan, die in 2003 premier werd van Turkije. Erdogan zei in 2016 dat Turkije in 2002 nog voor 80% afhankelijk was van het buitenland, maar dat was toen gedaald tot 40%. "Ons doel is om de afhankelijkheid van buitenlandse defensiebedrijven in 2023 te elimineren," zei Erdogan.
De nieuwe situatie is voor Turkije een extra impuls om de eigen defensie-industrie nog verder uit te bouwen. Het land werkt onder andere aan een zelf te ontwikkelen tank, een eigen gevechtsvliegtuig en meerdere marineschepen.
Tijdens de indienststelling van het vierde schip van de Adaklasse op 29 september 2019, liet Erdogan weten dat Turkije sterker en onafhankelijker moet zijn gelet op de recente ontwikkelingen. "We zijn vastbesloten om de lokale en nationale kansen op elk gebied te maximaliseren, van scheepsmotoren tot kanons, raketten, torpedo's en elektronische systemen," zei hij.
TCG Yildirim eerder dit jaar als onderdeel van de NAVO-taakgroep SNMG2 in de Zwarte Zee. Deze schepen van de Yavuzklasse zijn Duitse ontwerpen van de MEKO-familie die eind jaren '80 in dienst werden gesteld. Twee schepen werden in Duitsland gebouwd, twee met Duitse hulp in Turkije. Inmiddels bouwt Turkije de fregatten zelf. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Groot aantal projecten
Een van de grote projecten is het nieuwe vliegkampschip TCG Anadolu. Het grootste schip ooit gebouwd voor de Turkse marine is afgeleid van het Spaanse vliegkampschip Juan Carlos I en moet in 2021 gereed zijn. Maar onder andere door een brand eerder dit jaar en een gebrek aan F-35 vliegtuigen die vanaf dit schip zouden moeten opereren lijkt de Turkse droom voor een eigen vliegdekschip nog even uitgesteld te moeten worden.
Ook is Turkije bezig met het vernieuwen van haar vloot onderzeeboten. Met twaalf boten beschikt Turkije na de Verenigde Staten over de grootste onderzeebootvloot, maar deze zijn allemaal geïmporteerd uit Duitsland. Ook de nieuwe geplande Type-214TN zijn door TKMS in Duitsland ontworpen en worden in Turkije gebouwd. De eerste moet in 2030 worden afgeleverd. Hoewel Duitsland onlangs meldde dat de export van wapens en militair materieel naar Turkije zou worden verboden vanwege de ontwikkelingen in Syrië, lijkt dit vooralsnog alleen te gaan om middelen die zouden kunnen worden ingezet tegen de Koerden. Voor de 6 onderzeeboten lijkt dit vooralsnog geen gevolgen te hebben.
Naast de Duitse Type-214TN is Turkije bezig met het zelf ontwikkelen van onderzeeboten, met het MiLDEN (afkorting voor nationale onderzeeboten) programma. Aangezien Turkije al haar huidige onderzeeboten zelf heeft gebouwd, en ook bezig is met het moderniseren van drie Pakistaanse boten, heeft de Turkse industrie ervaring kunnen doen. De nieuwe boten zullen beschikken over buitenluchtonafhankelijke voortstuwing (AIP), waardoor de boten veel langer onder de oppervlakte kunnen blijven dan de huidige klassen van de Turkse marine. De bewapening zal bestaan uit geleide raketten en geavanceerde zware torpedo's. De eerste van de acht boten moet rond 2040 operationeel zijn.
Bij een gezonde industrie hoort ook export. Turkije leverde vorig jaar de Moawin op aan Pakistan, deze nieuwe tanker verving de oude Nederlandse Poolster in Pakistaanse dienst. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Voor Turkije en export
Met het MILGEM programma is Turkije bezig met het bouwen van marineschepen voor zichzelf en exporteert het ook schepen naar Pakistan. Het MILGEM-project startte al in 1996, maar door voortdurend tekort aan financiering werd het eerste korvet pas in 2011 afgeleverd. Het doel van het project was net als het MiLDEN-programma om zelf maritieme capaciteiten te ontwikkelen. Vorige maand nog werd de laatste van vier Adaklasse korvetten voor onderzeebootbestrijding in dienst gesteld, TCG Kinaliada. Het bijzondere aan dit schip is dat het in tegenstelling tot de vorige die van de Adaklasse over de door Turkije zelf ontwikkelde Atmacaklasse anti-schipraket beschikt. Deze heeft een bereik van meer dan 220 km en vliegt op subsonische snelheden. Nu de bouw van de eigen vier schepen is voltooid, wordt begonnen met de eerste van vier Pakistaanse Adaklasse korvetten. De laatste twee van deze schepen worden in Pakistan gebouwd.
Het MILGEM programma wordt voortgezet met de bouw van vier Istanbulklasse fregatten, waarbij de bouw van het eerste schip in 2017 is begonnen. Door het romp-ontwerp van de Adaklasse opnieuw te gebruiken hoopt Turkije kosten te besparen op deze nieuwe klasse. Het schip zal een waterverplaatsing hebben van ongeveer 3300 ton en een maximumsnelheid van 29 knopen. De bemanning zal bestaan uit maximaal 125 militairen. De geplande bewapening bestaat onder andere uit het 76mm OTO-Melara kanon, Harpoon antischipwapens en het Mk41 Vertical Launch system. Het schip moet met twee Sikorsky Seahawk helikopters vanaf haar heliplatform kunnen opereren.
Voor luchtverdediging ontwikkelt Turkije een ander type fregat, waarvan de eerste in 2027 in dienst moet worden genomen. Het land is echter nog bezig met het ontwerpen van deze TF2000 klasse.
Geavanceerde wapensystemen
Het plan is om deze TF2000 klasse uit te rusten met een door Turkije te ontwikkelen railgun. Turkije is na China en de Verenigde Staten het enige land wat een dergelijk wapen ontwikkelt. De railgun genaamd TÜBITAK SAPAN moet in staat zijn om doelen tot 100 km te kunnen raken met een snelheid van tot wel 12.600 km per uur. De enorm hoge snelheid van de projectielen maakt het onderscheppen praktisch onmogelijk. Aangezien de munitie niet bestaat uit elektrische componenten kan het projectiel niet gestoord worden door elektronische oorlogsvoering. Het wapen is inmiddels meermaals getest, waarbij de railgun bij een van de tests in staat bleek om door een meter dikke bunkerwand heen te schieten.
Turkije is niet alleen bezig met het railgunwapen en de Atmacaklasse raketten, maar met ook de SOM-B2 kruisraket die vanaf land-, zee- en luchtplatformen gelanceerd moet kunnen worden. Voor langere afstand ontwikkelt Turkije de Siper en voor de korte afstand de Hisar-A luchtverdedigingsraket voor haar Armoured Vehicles. Deze laatste heeft volgens Turkije een 100% succespercentage voor het raken van snelle toestellen op grote hoogte. Al met al blijkt de Turkse industrie in ieder geval tot nu toe in staat om goed in te kunnen spelen op de nieuwe vraag van de Turkse regering om steeds meer op eigen benen te staan. En dit is best een prestatie voor een land met een economie die ongeveer net zo groot is als die van Nederland.
