Vandaag zijn vanuit Den Helder amfibisch transportschip Zr.Ms. Rotterdam en luchtverdedigings- en commandogfregat Zr.Ms. De Zeven Provinciën vertrokken. Dat gebeurde in het bijzijn van minister van Defensie Kajsa Ollongren en de in groten getale aanwezige pers. Beide schepen gaan richting Noorse wateren voor de oefening Cold Response, en De Zeven wordt ook stafschip van het NAVO-eskader SNMG1.
Zr.Ms. De Zeven Provinciën vertrok vanmiddag in bijzijn van publiek en pers. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Een Nederlands schip dat vertrekt om deel te gaan uitmaken van een NAVO-eskader, dat is na de eerste keer in 1965 niet bepaald bijzonder; jaarlijks gebeurt dat vele malen. En een schip dat naar een oefening in Noorwegen gaat is al helemaal business as usual. Maar de situatie is duidelijk anders. Want al is de NAVO niet betrokken bij de oorlog in Oekraïne, de spanning tussen Rusland en de NAVO is opgelopen tot een niveau dat we zelden hebben gezien. En dat was toch te merken vandaag in de Nieuwe Haven van Den Helder
Zo kwam minister van Defensie Kajsa Ollongren de Nederlandse militairen in eigen persoon uitzwaaien. Op het helidek van Zr.Ms. De Zeven Provinciën werd voor vertrek een 'alle hens' gehouden, waarbij de minister en commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal René Tas de bemanning toesprak. "Jullie gaan Rusland laten zien wat de NAVO is", zei Ollongren voor de aangetreden mannen en vrouwen. Vier maanden lang zijn jullie 24/7 beschikbaar voor de NAVO. Ik ben ongelooflijk trots op wat Nederland doet. En wat jullie, mannen en vrouwen, met dit schip, De Zeven Provinciën doen." Admiraal Tas had al gezegd dat de bemanning er klaar voor is en ook Ollongren benadrukte dat, "maar voor het thuisfront is het toch spannend", voegde ze daar aan toe. Met dat thuisfront lunchte ze nog kort voor het schip ging vertrekken.
Vice-admiraal Tas en minister van Defensie Ollongren spreken de bemanning toe. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Bemanning en pers luisteren naar de toespraak van de minister. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Terwijl Ollongren de vertegenwoordigers van de pers te woord stond, was in de verte op de rede Zr.Ms. Rotterdam te zien. Het amfibisch transportschip was een paar uur eerder al vertrokken naar zee. Dat schip maakt geen deel uit van het NAVO-eskader, maar gaat meedoen aan de oefening Cold Response. Deze grote Noorse oefening heeft plaats in de Noorse Zee ter hoogte van Narvik. Schepen uit tal van andere landen zullen deelnemen, waaronder de Franse helikoptercarrier FS Dixmude (Mistralklasse). Dat schip, waarvan acht jaar terug nog een zusterschip voor Rusland was gebouwd, was afgelopen vrijdag aangekomen in Den Helder voor een korte tussenstop en verliet op de achtergond stilletjes de haven van Den Helder.
Ook Zr.Ms. De Zeven Provinciën gaat richting Noorse wateren voor de oefening Cold Response, maar dan als het stafschip van het NAVO-eskader Standing NATO Maritime Group 1 (SNMG1).
VADM Tas, Ollongren en KLTZ Van Hoof in gesprek. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Anders
De schepen gaan dus niet naar de Middellandse Zee of de Zwarte Zee, ze blijven ver weg van Oekraïne. "Toch is het duidelijk anders dan normaal", zegt Ollongren tegen Marineschepen.nl aan boord van het LCF. "Dat geldt voor de mannen en vrouwen die hier net op het helidek stonden, maar helemaal voor de mensen op de kade."
"We leven in onzekere tijden, dus het is heel belangrijk dat dit schip en andere schepen hun werk doen als onderdeel van de NAVO. En deze schepen gaan inderdaad naar het noorden. Maar ook daar voelen NAVO- en EU-landen zich bedreigd, dus vooralsnog hebben we er voor gekozen om die oostflank verder te versterken. Ook vanuit zee."
Zr.Ms. Rotterdam vertrok als eerste vanochtend. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Franse helikoptercarrier FS Dixmude (Mistralklasse) was vrijdag naar Den Helder gekomen om samen met de Rotterdam en De Zeven Provinciën naar Cold Response te gaan. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
"Wat de schepen gaan doen, is onderdeel van de afschrikking door de NAVO", zegt vice-admiraal Tas in een reactie op vragen van Marineschepen.nl. "Rusland kijkt mee. Het is namelijk altijd zo dat als er een grote oefening is, dat een potentiële tegenstander meekijkt. Het is nu duidelijker dan ooit welke rol de schepen nu spelen in het grote spel van afschrikking. Wat marineschepen al sinds 1488 doen is beschermen wat ons dierbaar is. Daar hoort een vrije zee bij, daar hoort afschrikking bij. Dus in dat opzicht is het business as usual. Maar nu hoeven we niemand uit te leggen hoe serieus dat is."
De internationale situatie is ook merkbaar bij de marine op de wal, zegt Tas. "Als er iets stuk is aan boord van de schepen, is iedereen nog meer gemotiveerd om het sneller dan anders te repareren."
De spanningen tussen Moskou en de NAVO klinken bekend. Tas, zelf begin jaren '80 begonnen bij de marine, heeft de Koude Oorlog ook vanaf zee meegemaakt. "Maar toen was er geen warme oorlog op het Europese continent. De rivaliteit tussen de Sovjet-Unie en de NAVO was er wel, alleen nu zie je met Oekraïne hoe warm het kan worden en dat we ongelooflijk moeten oppassen om het niet nog erger te maken."
Verrekijker kijkt naar verrekijker. Met de nieuwe radar rechts in beeld, kan het LCF tot op 2.000 km afstand ballistische raketten zien. Met die radar, de nieuwe software en de link om de informatie door te sturen, kan het schip onderdeel worden van het NAVO-raketschild. Alleen raketten om de ballistische raketten kapot te schieten ontbreken nog. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Raketschild
Voor Zr.Ms. De Zeven Provinciën is de inzet het begin van een nieuwe periode na een modernisering, opwerken en het beproeven van de nieuwe capaciteit op gebied van de verdediging tegen ballistische raketten, waar de nieuwe radar centraal in staat. Volgens zowel Ollongren als Tas is die verdediging, ballistic missile defence (BMD) belangrijker geworden. Tas: "Het is al belangrijker als je ziet wat er gebruikt wordt aan ballistische raketten in Oekraine, maar eerder ook in Syrie. Maar in het algemeen wordt luchtverdediging alleen maar belangrijker. Dat is nu nogmaals bewezen. Dus in die zin moet je zorgen dat je verdediging op orde is tegen zowel de ouderwetse luchtdreiging van de eenvoudigere raketten, vliegtuigen, helikopters, maar ook ballistische raketten."
Maar voor die BMD-rol van een Nederlands schip, moeten we nog even geduld hebben. "De rol die we krijgen is vooral een rol als commandoschip van het eskader en als luchtverdedigingseenheid van die groep schepen", zegt KLTZ Bob van Hoof, commandant van De Zeven Provinciën tegen Marineschepen.nl. "Op dit moment is er geen sprake van dat we als BMD-schip worden ingezet."
KLTZ Bob van Hoof (rechts) vlak voor vertrek. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Eindelijk
Het geduld van de bemanning van het LCF werd vooral op een ander punt op de proef gesteld. Het schip had eigenlijk al maanden op zee moeten zijn, maar moest het dok in voor reparaties. "Ik ben heel blij dat we eindelijk naar zee gaan", zegt Van Hoof. "Ik kan niet wachten en ook de bemanning is blij dat we eindelijk naar zee kunnen. Ik ben nu 3 jaar commandant van dit schip, we hebben allerlei dingen gedaan en nu kunnen we eindelijk doen waar we voor bestemd zijn en dat is ingezet worden in een NAVO-flitsmacht."
De wereld ziet er wel anders uit dan in januari. "Dat merk ik op zich niet aan de bemanning en ook niet aan het eskader, maar wel aan het thuisfront. Zij maken zich toch meer zorgen dan normaal over wat we precies gaan doen." En wat dat programma wordt, is ook minder duidelijk geworden. "We weten nog niet precies waar we naar toe gaan", zegt de commandant van het LCF. "We zouden naar Amerika gaan, maar dat is heel begrijpelijk door de situatie niet door. Dat komt doordat de flitsmacht [waar SNMG1 deel van uitmaakt, JK] nu nodig is aan deze kant van de oceaan. Maar de logische operatiegebieden van SNMG1 zijn de Atlantische Oceaan, Noordzee en Oostzee."
Het LCF zal normaliter ruim vier maanden wegblijven, maar dat kan veranderen. "Planmatig zijn we half juli terug, maar we zijn vanaf later in deze periode ook standby als extra fregat dat is aangeboden aan de flitsmacht. En het kan dus zijn dat we later binnenkomen als gevolg van de situatie in de wereld."
(Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
En dan is het moment aangebroken dat het fregat naar zee zal gaan. Op de steiger hebben vrienden en familieleden zich verzameld met spandoeken, camera's, telefoons en een enkeling zelfs met een verrekijker. "Alle trossen los en binnen", wordt vanaf de bak geroepen. De Zeven Provinciën komt langzaam los van de de kade. Er wordt gezwaaid, tranen worden gelaten en de scheepshoorn klinkt driemaal. Maar er wordt ook gelachen. "Nou doei hè! Tot de Kerst!" roept een van de bemanningsleden vanaf het schip.
