Terwijl de strijd om onderzeboten nog in volle hevigheid voortduurt, nadert ook het moment dat de keuze voor de mijnenbestrijdingsvaartuigen wordt gemaakt. Eerder was het aanbod van Damen met OIP/ Elbit al toegelicht op Marineschepen.nl, nu het aanbod samen met Atlas Elektronik. Interessant is dat Atlas Elektronik een dochterbedrijf is van TKMS, de Duitse bouwer van onderzeeboten.
De Arcims op zee. (Foto: Atlas Elektronik)
In oktober werden vier aanbiedingen ingeleverd bij de Belgische Defensie. Bij twee van die aanbiedingen was Damen hoofdaannemer. Eén in samenwerking met OIP/ Elbit en één met Atlas Elektronik. En Atlas is geen onbekende voor de Nederlandse en Belgische marines. In 2001 werd Atlas geselecteerd als hoofdaannemer van de mid-life upgrade van de huidige mijnenjagers. Een belangrijk onderdeel was het mijnenbestrijdingssysteem IMCMS van Atlas.
Ondertussen is IMCMS natuurlijk volledig vernieuwd en heeft het de basis gevormd voor het aanbod van Atlas Elektronik. Een interessant onderdeel van IMCMS is een planningsmodule. Deze module zorgt er bijvoorbeeld voor dat als meerdere drones actief zijn, er geen problemen ontstaan door de routes die deze drones volgen. Ook als een van de drones zelfstandig zijn route wijzigt door veranderingen in de omgeving, zorgt de planningsmodule er voor dat er geen conflict ontstaat met de activiteiten van de andere onbemande systemen.
Het IMCMS staat dus centraal in de totale toolbox van Atlas Elektronik, dat door de jarenlange ervaring en een breed portfolio een vrijwel volledig eigen pakket kan aanbieden.
Net als de andere aanbieders, bevat de toolbox de complete set van systemen voor onder en op het water en in de lucht. De oppervlaktedrone, USV, is ARCIMS. Iedere toolbox zal twee van deze USV's hebben en de zij kunnen volledig zelfstandig (maar ook met bemanning of op afstand bedienbaar) hun operatie uitvoeren. Om mijnen op te sporen of te bestrijden kunnen ze SeaFox en SeaCat onderwaterdrones meenemen, maar ook een gesleepte sonar, een systeem om mijnen te vegen, een bewakingspakket en een module voor duikers.
De SeaFox van Atlas Elektronik is al in gebruik bij de Nederlandse en Belgische marine. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De SeaFox wordt al gebruikt door de Belgische en Nederlandse marines en is de vervanger van de oude PAP; het is een op afstand bestuurbare UUV waar mijnen mee onderzocht en vernietigd kunnen worden. De SeaCat wordt niet vanaf het moederschip bestuurd, maar is volledig autonoom en gaat dus zelf aan de slag. Ook het vegen van mijnen is bekend bij de marine, maar daarvoor moeten we een aantal decennia terug. De mijnenveegmodules van de Arcims kunnen de akoestische en magnetische sensoren van de mijnen triggeren waardoor de mijn explodeert.
Een ander onderdeel van de toolbox is de Skeldar V-200C (net als in het voorstel van OIP/ Elbit). Deze onbemande helikopter vliegt een route die door het schip is ingesteld en kan gebruikt worden voor het spotten van drijvende mijnen en andere objecten aan de oppervlakte, maar ook als communicatiehub tussen de systemen en het platform als er op grote afstand op mijnen wordt gejaagd.
Het complete pakket kan natuurlijk aan boord van het moederschip van Damen worden geplaatst (lees hier meer over dat schip), maar ook in containers. Dit is een van de eisen van het programma en ook systemen van de andere aanbieders zijn hiervoor geschikt.
De volledige toolbox van Atlas Elektronik, inclusief het schip van Damen. (Beeld: Atlas Elektronik)
Center for Maritime Autonomy
Damen wil nabij Zeebrugge een zogenaamd MCM Valley neerzetten. Dit is een campus met bedrijven die werkzaam zijn in de maritieme defensie-industrie. Atlas Elektronik wil daar nog een paar stappen verder in gaan en wil het uitbouwen tot het Center for Maritime Autonomy (CMA). Atlas Elektronik is het enige bedrijf die een dergelijk plan heeft opgenomen in het aanbod. Dit was ook niet vereist voor de aanbesteding.
Het CMA moet zich richten op maritieme autonomie, dus niet alleen op gebied van mijnenbestrijding maar op het complete gebied van zelfstandig opererende systemen op zee dus bijvoorbeeld ook onderzeebootbestrijding en amfibische operaties.
In de visie van Atlas is het CMA een Belgisch instituut, een samenwerking tussen Atlas, de Belgische overheid, Belgische kennisinstituten en de Belgische industrie.
Dat Atlas een dergelijk instituut wil neerzetten is niet vreemd, want nergens worden zoveel stappen gezet op gebied van volledig zelfstandig opererende systemen als in het domein van mijnenbestrijding. Daarnaast heeft België met al een kenniscentrum op gebied van mijnenbestrijding in Oostende. EGUERMIN opende in 1965 als de Nederlands-Belgische mijnenbestrijdingsschool de deuren, sinds 2006 is EGUERMIN het NATO Naval Mine Warfare Centre of Excellence.
Illustratie van het Center for Maritime Autonomy. In de visie van Atlas Elektronik is dit een centrum waar autonome maritieme systemen worden getest, waar onderzoek wordt gedaan en marinepersoneel wordt opgeleid. Het getoonde schip is niet het mijnenbestrijdinsvaartuig van Damen, maar een artist impression. (Beeld: Atlas Elektronik)
Ondanks de ontwikkelingen van autonomie op gebied van mijnen- en onderzeebootbestrijding, zijn er nog heel veel vragen (zoals ook bleek tijdens dit interview een paar jaar terug). Dankzij de verbeterde sensoren en verbeterde computers is er veel mogelijk, maar hoe laat je bijvoorbeeld een onderwaterdrone zelf denken en de juiste keuzes maken? Nu gaat het om een drone die op de zeebodem mijnen moet opsporen, maar straks over een drone die onderzeeboten moet uitschakelen. Daar komt veel bij kijken.
Het CMA moet concepten bedenken, experimenten uitvoeren, onderzoek doen en prototypes maken, een pool van onbemande systemen kunnen aanbieden waar gebruikers van autonome systemen ervaring mee op kunnen doen en andere experts kunnen bereiken via evenementen of andere communicatiemiddelen. Daarnaast moet het CMA als het aan Atlas ligt mensen opleiden en trainen. Atlas stelt verder voor dat het CMA gaat nadenken over allerlei vraagstukken zoals welke missies door autonome systemen kunnen worden uitgevoerd, hoe deze systemen binnen het totale pakket van sensoren en commandosystemen kunnen passen, en hoe ze in zwermen kunnen opereren.
Voor het CMA moet het nodige gebouwd worden en Atlas Elektronik zegt bereid te zijn om te investeren in infrastructuur. Het gaat dan bijvoorbeeld om een gebouw waar tests in een beschermde omgeving uitgevoerd kunnen worden, maar ook in een gebouw met een Virtual Undersea Battlespace Training Simulator.
