Argentijnen kijken met argusogen naar Chinese interesse in zuiden van het land
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 06-02-2023 | Laatst aangepast: 06-02-2023
In Argentinië wordt al enige tijd met argusogen gekeken naar de Chinese interesse in het zuidelijke deel van het land. Behalve een ruimtestation in het meer centraal gelegen Neuquén, zou er vanuit militair perspectief interesse zijn in het Zuid-Amerikaanse land dat dicht bij Antarctica ligt. Waarom eigenlijk en wat zou China daar aan hebben?
Een Chinees Type 054A fregat op archiefbeeld. (Foto: Amerikaanse marine)
Het Chinese bedrijf China Shaanxi Chemical Industry Group tracht momenteel een haven te bouwen in Rio Grande, in de provincie Tierra del Fuego (Vuurland). De bedoeling van deze haven is om de handel van glycofosfaat, ureum en ammonium te faciliteren. De haven zou multifunctioneel zijn en bijkomstige projecten omvatten onder andere de bouw van een chemisch bedrijf en een krachcentrale. Schepen met een waterverplaatsing tot 20.000 ton zouden in deze haven moeten afmeren.
Ondanks het feit dat dit een economisch project is, rijst de bezorgdheid dat China deze haven bouwt met een militair gebruik in het achterhoofd. Hoewel er geen rechtstreekse aanwijzingen zijn voor een militair gebruik, wijst men er op dat de bouw van de haven zelf zal worden uitgevoerd door het Chinese bedrijf HydraChina Corp. Dit bedrijf is volledig onder controle van de Chinese Communistische Partij en wordt in Argentinië vertegenwoordigd door Partij-lid Shuiping Tu. Tevens zeggen Argentijnse critici dat een haven in Tierra del Fuego niet rendabel kan zijn en voor China een verliespost is, wat zou kunnen wijzen op politieke of militaire belangen die een grotere rol spelen dan economische redenen.
De situatie doet denken aan de Chinese bouw van havens in de Indische Oceaan, in landen rondom India waarvan men vermoed dat deze als een steunpunt voor logistieke ondersteuning van Chinese schepen in de Indische Oceaan kunnen dienen. Al deze havens worden door de Verenigde Staten de String of Pearls of parelketting genaamd, omdat ze als een ketting rond Azië liggen.
Het is niet de eerste keer dat China verdacht wordt van militaire installaties in Argentinië op te zetten. Zo opereert China een ruimtestation in de Argentijnse provincie Neuquén. Dit station traceert officieel het pad van Chinese satellieten, maar zou ook gebruikt kunnen worden om militaire communicatie te onderscheppen.
Ushuaia, Vuurland. (Foto: Boris Kasimov / CC BY 2.0)
Implicaties van een mogelijke marinebasis in Argentinië
Het Chinese Road and Belt Initiative, ook wel de nieuwe zijderoute genoemd in Westerse literatuur, schenkt de nodige aandacht aan Zuid-Amerika met onder andere de wens om de infrastructuur in deze regio te verbeteren. Het verkrijgen van een maritiem steunpunt in Argentinië kan gezien worden als een verderzetting van dit initiatief. Eerder besloot Argentinië om op 6 februari van dit jaar officieel in te tekenen op het Road and Belt Initiatief.
Indien de haven in Rio Grande een militair gebruik zou krijgen, geeft dit China de kans om veel vaker aanwezig te zijn in de zuidelijke Atlantische en Pacifische Oceaan op te bouwen en maritieme invloed te projecteren rond Zuid-Amerika. Met deze basis kan China onder andere oorlogsschepen inzetten om de Chinese economische belangen in deze regio te beveiligen. Een belangrijke drijfveer in deze regio is de Chinese voedselbevoorrading. China is sterk afhankelijk van onder andere soja dat grotendeels uit Brazilië wordt geïmporteerd en van de vis die in de zuidelijke Stille Oceaan wordt gevangen.
In 2020 was een grote visserijvloot actief in de Exclusieve Economische zone van Chili. Een vloot van 400 vissersschepen opereerde nabij de Argentijnse EEZ, waarvan elf schepen effectief in de EEZ aanwezig waren. Er werd vermoed dat deze vloot aan illegale visserij deed nabij de Galapagos eilanden. De aanwezigheid van deze visserijvloot zorgde ervoor dat Chili schepen van zijn kustwacht inzette om deze visserijvloot in de gaten te houden. Toen de Chinese vissersschepen verder naar het zuiden voeren uitte Peru de nodigde bezorgdheden aangaande illegale visserij door Chinese vissersboten. Later in het jaar kondigden Chili, Peru, Ecuador en Colombia gezamenlijk aan om samen te werken tegen illegale visserij in hun wateren. China werd toen niet bij naam genoemd maar de referentie was duidelijk. Een marinebasis in het zuiden van Argentinië maakt het onder andere mogelijk dat Chinese oorlogsschepen ingezet kunnen worden om de Chinese visserijvloten in Zuid Amerikaanse te beveiligen.
Een andere economische drijfveer is het beschermen van de handelsroutes binnen de BRICS-samenwerking. BRICS is een politiek en economische samenwerking tussen Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Hoewel de organisatie inzet op politieke en economische samenwerking valt het niet uit te sluiten dat de organisatie op lange termijn ook een militaire samenwerking kan toelaten. Een maritieme aanwezigheid in de Atlantische Oceaan kan meehelpen in het beveiligen van de handelsroutes van deze organisatie. Vanuit Tierra del Fuego kunnen Chinese oorlogsschepen sneller assistentie bieden aan de Braziliaanse en Zuid Afrikaanse scheepsvaart.
Daarnaast geeft een marinebasis in deze regio de Chinese marine een toegangspoort tot de Atlantische Oceaan wat bijdraagt tot de transformatie van de marine van een regionale marine naar een globale marine. Qua aantallen beschikt China over voldoende grote schepen (kruisers en torpedobootjagers) om een globale maritieme aanwezigheid op te bouwen. Het ontbreekt China echter nog aan voldoende maritieme steunpunten om deze globale aanwezigheid te ondersteunen. China heeft de afgelopen twee decennia sterk ingezet in het opbouwen van maritieme steunpunten in de Indische Oceaan, de zogenaamde String of Pearls. Het zoeken van steunpunten om een aanwezigheid in de Stille en Atlantische Oceanen te ondersteunen is de logische verderzetting van deze politiek.
Momenteel beheerd China reeds een permanente overzeese maritieme basis in Djibouti. Deze basis was nodig om een permanente Chinese aanwezigheid in de Golf van Aden te hebben om de piraterijaanvallen op de scheepsvaart rond Somalië te kunnen bestrijden. Vanuit Djibouti kan China eveneens vlooteskaders ondersteunen rond het zuiden van Afrika en in de Middellandse Zee.
Eerder waren er al indicaties dat China een marinebasis wenst te bekomen aan de westkust van Afrika om zo haar aanwezigheid in de Atlantische Oceaan te versterken. Equatoriaal Guinea was hiervoor een mogelijke kandidaat omdat China, volgens een Amerikaanse landmachtgeneraal, in dit land de meeste invloed heeft.
Het meest zuidelijke deel van Argentinië, Vuurland, (boven in beeld) ligt op een kleine 900 km van Antarctica. De eilandengroep ten oosten van Vuurland zijn de Falklandeilanden. (Beeld: Google Maps)
Antarctica
Een marinebasis in Tierra del Fuego laat China eveneens toe om een aanwezigheid in Antarctica uit te bouwen. Het is geen publiek geheim dat China toegang zoekt tot nieuwe gebieden die een economisch voordeel te bieden hebben. Zo heeft China de afgelopen jaren een strategische visie ontwikkeld voor het Noordpoolgebied. Dankzij de klimaatwijziging wordt de Arctische Regio meer en meer toegankelijker. De Noordelijke Zeeroute langs de noordkust van Rusland bied voor China enorme mogelijkheden omdat de transittijd voor schepen tussen China en West-Europa gevoelig verkort kan worden. Tegelijk wordt de toegang tot grondstoffen beter bereikbaar hoewel de nodige infrastructuurwerken om ontginging mogelijk te maken nog opgezet dient de worden. Dit neemt niet weg dat China zichzelf als een Arctische partner beschouwt en actief is in de debatten aangaande de Arctische Regio.
Eenzelfde manier van denken kan door China worden toegepast voor de Antarctische Regio. Dit gebied is eveneens onontgonnen en zal mogelijks in de komende decennia makkelijker toegankelijk worden. Het opzetten van een maritieme aanwezigheid in deze regio kan bijdragen om toekomstige Chinese claims de nodige kracht bij te zetten. Tot op heden is China inactief in de Antarctische Regio, maar dit kan echter op korte termijn veranderen indien China hier een prioriteit van maakt. De aanwezigheid van de Chinese marine in het zuidelijke halfrond is momenteel nog sporadisch en gering. In de tweede helft van februari staat er echter een gezamenlijke Russisch-Chinese vlootoefening gepland bij Zuid Afrika. Deze oefening is vooral politiek van aard en dient voor een deel om de steun en militaire samenwerking tussen beide landen in de verf te zetten en om aan te tonen dat beide landen maritieme steun kunnen bieden aan Zuid Afrika indien nodig.
Opereren in een Amerikaans machtsvacuüm
Door voor een overzeese basis in Argentinië te kiezen opereert de Chinese marine eveneens in een regio waar de Amerikaanse marine amper actief is. Hiermee kiest China er voor om de Verenigde Staten niet voor de voeten te lopen door te opereren binnen een machtsvacuüm. De Verenigde Staten kan niet overal ter wereld schepen laten patrouilleren om de wereldwijde handelsroutes te beschermen en dient strategische keuzes te maken in welke regio's zij hun schepen wensen te concentreren om de handelsroutes te beschermen.
Zuid-Amerika en de wateren van de zuidelijke Atlantische Oceaan vormen een regio waar Amerikaanse maritieme aanwezigheid miniem is en waar er bijgevolg een machtsvacuüm ontstaat. China kan zonder al te veel hinder haar wereldwijde maritieme machtsprojectie opzetten door dit machtsvacuüm in te vullen. Op deze manier kan de frictie en het risico tot een confrontatie met de Amerikaanse marine tot een minimum beperkt worden.
Een herstel van de maritieme machtsbalans is momenteel nog niet in het vooruitzicht. Zelfs als de Amerikaanse marine zou toenemen in oppervlakteschepen blijft Zuid-Amerika mogelijk een lage prioriteit houden, waardoor de nieuwe Chinese aanwezigheid in deze regio niet snel bedreigd zal worden. De Amerikaanse prioriteiten liggen in de westelijke Stille Oceaan en de wateren rond Europa. Een drastische wijziging in deze prioriteiten is niet direct aan de orde. Bijgevolg staat het China momenteel vrij om zich in dit vacuüm te ontplooien zonder dat het snel op weerstand van de Verenigde Staten hoeft te vrezen. De Chinese aanwezigheid in de Zuidelijke Atlantische Oceaan kan een onderdeel vormen naar het verder creëren van een bipolaire of zelfs multipolaire wereld waarbij China op een globaal niveau in alle facetten, zelfs op maritiem vlak, op gelijke hoogte kom te staan als de Verenigde Staten.
Auteur: Frederik Van Lokeren Frederik schrijft als freelancer voor Marineschepen.nl sinds 2022. Hij was als logistiek officier bij de Belgische marine (2010-2017) o.a. eenheids- commandant van mijnenjager BNS Lobelia tijdens de onderhousdsperiode en Hoofd Logistieke Dienst van het M-fregat BNS Louise-Marie. Nu is Frederik manager in de Supply Chain Business Consultancy bij Moore Belgium. Verder volgt Frederik nauwgezet maritieme en amfibische ontwikkelingen op de voet, met een specifieke interesse in de Russische marine en Marine Infanterie.
