Afgelopen woensdag voer de Britse torpedobootjager HMS Defender vlak langs de kust van de Krim. Tot grote ergernis van Rusland, dat vliegtuigen en schepen naar de Defender stuurde. Al snel was bekend dat de Evertsen er niet bij was. Waarom niet?
Zr.Ms. Evertsen en HMS Defender, een week eerder, samen op weg naar een havenbezoek aan Odessa, Oekraïne. (Beeld: Britse marine)
"Waar was Zr.Ms. Evertsen?" Was een veelgestelde vraag woensdag op sociale media. Een terechte vraag want de Evertsen en de Defender voeren tot op dat moment gezamenlijk door de Zwarte Zee, nadat ze zich hadden afgesplitst van de Carrier Strike Group waar de schepen mee naar Japan gaan.
Marineschepen.nl kreeg snel antwoord van Defensie: "de Evertsen was een behoorlijk eind verderop". Lees hier het artikel over hoe het aan boord van de Defender was tijdens de passage langs de Krim, diverse Britse journalisten waren aan boord.
Politieke redenen?
Naarmate duidelijk dat werd dat het Britse schip de kustwateren van de Krim had opgezocht als een soort Freedom of Navigation Operation, rees de vraag waarom het Nederlandse schip er niet bij was. Had de Evertsen zich bewust afzijdig gehouden om politieke redenen?
Nee, zegt Defensie in een antwoord op deze vraag van Marineschepen.nl: "Daar is geen politiek besluit aan vooraf gegaan. Zr.Ms. Evertsen en HMS Defender maken beiden deel uit van de UK Carrier Strike Group en zijn de afgelopen periode samen geweest in de Zwarte Zee en de haven van Odesa. Dat betekent niet dat ze altijd in directe nabijheid van elkaar zijn. De vaarbewegingen komen voort uit afwegingen om veilig en effectief te opereren. Ook wordt rekening gehouden met nationale keuzes. Zr.Ms. Evertsen vaart nu naar Roemenië voor een havenbezoek, terwijl HMS Defender op weg is naar Georgië voor een havenbezoek."
Vanuit Odessa, waar de twee dinsdag vertrokken, ligt de Krim op de route naar Georgië, Roemenië niet.
Toch betekent dat niet dat een gezamenlijke operatie uitgesloten is. Natuurlijk zijn ook de havenbezoeken door beide landen vooraf afgesproken. Als Nederland per se samen met de Britten langs de Krim had willen, had dat misschien ook gekund. Tenzij de Britten last minute tot de actie besloten, maar dat lijkt onwaarschijnlijk.
Overigens zijn de twee schepen de Zwarte Zee nog niet uit en is er dus nog een passage mogelijk. Rusland heeft al wel gewaarschuwd dat het een tweede keer niet zal tolereren.
Een ruwe schets van de route die het NAVO-verband onder SNMG2 onder leiding van Zr.Ms. Evertsen aflegde tussen Constanta, Roemenië en Istanboel, Turkije, in 2019. (Beeld: Google, bewerking: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Verboden gebied
De kust van de Krim is niet helemaal onbekend voor de Evertsen. In 2019 voer het schip, met ondergetekende aan boord, ook langs de Krim. Toen trok het schip speciaal voor deze actie in een boog door de Zwarte Zee. De Evertsen had toen al een tijdje in die zee gevaren en lag in het Roemeense Constanta, niet ver van de volgende stop: Istanbul. Toch werd de moeite van de detour genomen.
De Russische reacties waren toen deels overeenkomstig met die van de afgelopen week. Ook toen meldden Russische media dat de NAVO was verjaagd en werd het vlootverband gevolgd door schepen en vliegtuigen.
Een belangrijk verschil is dat Rusland een deel van de wateren voor de Krim tot verboden gebied had verklaard voor buitenlandse marineschepen. Het verbod loopt van 24 april tot 24 oktober. Dat leidde tot boze reacties van Oekraïne, de EU en NAVO, omdat zij niet met de inbeslagname van de Krim in 2014 akkoord willen gaan. Rusland heeft dus, om de reacties kort samen te vatten, niets te zeggen over de wateren rond de Krim.
