Vorige week maakte het Nederlandse kabinet nog bekend dat er, na officieel onderzoek, geen spoor meer van de in 1942 in de Javazee gezonken schepen en daders van de recente grafschennis terug te vinden was. Al snel kwamen Indonesische journalisten met nieuwe feiten en vanochtend presenteerde De Telegraaf de resultaten van research ter plaatse. Uit de laatste reportage blijkt dat de bergers een maand per schip bezig waren en dat zij ook resten vonden van de gesneuvelde marinemannen. Die werden op een stapel gelegd en begraven.
Hr.Ms. Kortenaer, een torpedobootjager van de Admiralenklasse, was 98,1 meter lang. Het schip werd door een torpedo getroffen en zonk razendsnel. Van de 149 bemanningsleden overleefden zo'n 100 man de aanval. Het schip had 4 kanons met een kaliber van 12 cm.
Wat de Nederlands-Indonesische onderzoekscommissie in een jaar tijd niet lukte, lukte diverse journalisten wel. Minister van Defensie Ank Bijleveld schreef op 18 januari aan de Tweede Kamer dat het onderzoek naar de verdwenen wrakken op niets was uitgelopen. "De belangrijkste conclusie is dat de scheepswrakken zonder vergunning van de Indonesische autoriteiten op industriële wijze zijn geborgen", schreef ze. "Het is helaas niet mogelijk vast te stellen wie de schepen heeft geborgen. Indonesische autoriteiten verklaarden dat zij geen verdachte situaties in de dichtstbijzijnde havens hebben waargenomen in de periode waarin de illegale berging van deze wrakken vermoedelijk is uitgevoerd. In de bredere regio is vaker sprake van (grootschalige) illegale berging. Volgens de Indonesische autoriteiten is er, voor zover na te gaan, lokaal geen schroot van de wrakken aangeboden."
Al een aantal dagen later bleek uit een uitgebreid reportage van Indonesische journalisten van Tirto.id dat er toch heel veel te achterhalen viel. In een reeks artikelen toonden zij de werkwijze van de bergers, vertelden over ontplofte explosieven in de plaats waar de resten van de schepen aan land waren gebracht en identificeerden schepen die bij de berging betrokken waren geweest.
Tevens wordt de belangrijkste conclusie van het officiële onderzoek, dat de Indonesische autoriteiten geen vergunning hebben afgegeven, weerlegd.
Ook De Telegraaf trekt die conclusie na onderzoek. Volgens de krant staan in het register van het ministerie van Transport de namen van vijf bergingsschepen die in 2015 toestemming hebben gekregen om "de wrakken te lichten". Het gaat in dit geval om de twee torpedobootjagers Hr.Ms. Kortenaer en HMS Electra.
De Telegraaf sprak ook met mogelijke daders. Zij vertelden dat zij per schip een maand bezig waren geweest en één van hen vertelt een stuk te hebben gezien met grote letters 'K' en 'N' er op. In die tijd hadden marineschepen letters op de romp ter identificatie, 'K N' was het naamsein van Hr.Ms. Kortenaer.
Behalve staal en koper kwamen de bergers ook helmen, schedels en botten tegen. Deze werden op een stapel gelegd en begraven.
Veel bergers namen ook delen van de schepen, zoals granaten, koperen plaatjes met namen van leveranciers of ruimtes mee naar huis.
Minister Bijleveld had al na de eerste berichten, afgelopen donderdag, bekend gemaakt nieuw onderzoek te willen gaan doen.
Behalve Nederlandse oorlogsgraven, zijn ook Britse graven geschonden. Behlave HMS Electra lagen ook de wrakken van HMS Exeter en HMS Encounter in het zeegebied. Volgens The Guardian zegt de Indonesische regering dat hen geen blaam treft, want "er was geen formeel verzoek voor bescherming van de wrakken".
Vermoedelijk zijn nog niet alle gezonken Nederlandse schepen in de regio verdwenen. Minister Bijleveld scheef eind januari: "In de wateren rondom Maleisië ligt een aantal Nederlandse onderzeeboten. Ook dit zijn oorlogsgraven. (...) Eén van deze wrakken is zwaar beschadigd door een illegale bergingsoperatie. Om de wrakken te beschermen tegen verdere beschadiging is er overleg gaande met de Maleisische autoriteiten. Nederland streeft naar intensieve samenwerking met de Maleisische autoriteiten om de wrakken te beschermen en hun status als oorlogsgraf te eerbiedigen."
Op welke manier de Nederlandse regering denkt deze wrakken te beschermen is niet bekend.