De spanning rond Oekräine blijft maar oplopen. Verschillende NAVO-landen hebben de afgelopen week extra middelen toegezegd aan het bondgenootschap. Zo ook Nederland. Maar een beetje vaag was het wel. Hoe zit het nu precies?
Archiefbeeld van NAVO-schepen. Voorop Zr.Ms. Rotterdam en daar achter Zr.Ms. Karel Doorman. (Foto: Defensie)
Denemarken, België, de Verenigde Staten en andere NAVO-landen hebben de afgelopen weken bekend gemaakt dat zij eenheden beschikbaar stellen aan de NAVO ter afschrikking van Rusland. Zo'n aankondiging klinkt heftig, maar de situatie aan de grens van Oekraïne is ook ernstig. Op internet immers zijn dagelijks vele nieuwe filmpjes van Russisch materieel op weg naar de grens te zien, veel meer dan bij recente grote oefeningen. Naast de diplomatieke weg, lijken NAVO-landen ook een militaire vuist willen laten zien. Toch lijkt het er ook op dat verschillende landen hun eerder geplande inzet nu presenteren als reactie op Rusland. De Deense inzet van het fregat Peter Willemoes is een voorbeeld.
Ook Nederland gaat extra eenheden beschikbaar stellen, zo schreef minister van Defensie Kajsa Ollongren vorige week donderdag in een brief aan de Kamer. Daarbij moet opgemerkt worden dat Nederland al eenheden aan de NAVO heeft gekoppeld, zo is amfibisch transportschip Zr.Ms. Rotterdam momenteel stafschip van het NAVO-eskader SNMG1.
De Rotterdam opereert met de Peter Willemoes in de Oostzee, waar het getuige was van de bewegingen van de zes Russische landingsschepen vorige week. Het was dan ook opvallend om te lezen dat Nederland juist "een amfibisch transportschip" beschikbaar had gesteld. Hoe zit dat?
"Nederland staat standby om extra bij te dragen aan de versterking van de afschrikking door en de verdediging van de NAVO. Er is een zorgwekkende Russische troepenopbouw aan de grens met Oekraïne. Ook gedraagt Rusland zich er steeds assertiever. De NAVO versterkt daarom de afschrikking en verdediging. Dat schrijft minister Kajsa Ollongren vandaag aan de Kamer. Defensie zet 2 F-35-jachtvliegtuigen in, inclusief ondersteunend personeel", schreef Defensie op haar website.
En vervolgens: "Ook staan een amfibisch transportschip, inclusief landingsvaartuigen en helikopters (...) standby. Zij zijn inzetbaar voor de zogenaamde Initial Follow-on Forces Group (IFFG) van de NATO Response Force (NRF)."
Maar de Rotterdam maakt nu deel uit van SNMG1 en is dus al ingezet. Zou er een tweede amfibisch transportschip beschikbaar zijn?
Beschikbaar
Nee, er is geen tweede schip aangeboden, zo begrijpt Marineschepen.nl na geïnformeerd te hebben bij de Koninklijke Marine. Nederland heeft twee amfibische transportschepen, maar Zr.Ms. Johan de Witt ondergaat een Mid-Life Upgrade en is de komende jaren niet inzetbaar. Zr.Ms. Karel Doorman is een schip met enige amfibische kwaliteiten, geschikt voor zeetransport en bevoorradingsschip. Maar de Doorman is aan het opwerken en net met Fleet Operational Sea Training (FOST) begonnen.
Eigenlijk is de Rotterdam opnieuw aangeboden. Dat schip wordt binnen SNMG1 namelijk op korte termijn afgelost door het M-fregat Zr.Ms. Van Amstel. De Rotterdam blijft daarna met landingsvaartuigen, helikopters standby voor inzet (IFFG), maar het maakt geen deel meer uit van SNMG1
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Alle eenheden op een rij
Uit een overzicht van 12 januari dat Ollongren naar de Tweede Kamer stuurde, blijkt dat er nog meer schepen aan de NAVO zijn aangeboden. Een overzicht van de Nederlandse bijdrage voor 2022:
Very High Readiness Joint Task Force; de flitsmacht
• Een Nederlandse staf heeft het commando over SNMG1
• SNMG1: fregat of schip van vergelijkbare grootte (dus eerst de Rotterdam, daarna Van Amstel en daarna andere fregatten)
• SNMCMG1: mijnenjager (nu Zr.Ms. Vlaardingen)
Initial Follow-on Forces Group; eenheden die iets later de flitsmacht versterken
• Een Walrusklasse onderzeeboot (zes maanden)
• Zr.Ms. Rotterdam met landingsvaartuigen en heli's (onbekend of heel 2022 is)
NATO Readiness Initiative; inzetbaar binnen 30 dagen
• Een fregat
• Een mijnenjager
Commandeur Ad van de Sande is nu de commandant van het NAVO-eskader SNMG1, in de zomer wordt hij afgelost door commandeur Jeanette Morang. De eskadercommandant is met zijn/ haar staf te gast aan boord van een schip en maken dus geen deel uit van de bemanning. Zodra de Rotterdam SNMG1 verlaat, zal de staf overstappen naar een ander schip. Dat zal geen Nederlands schip zijn, omdat Zr.Ms. Van Amstel geen ruimte heeft voor een eskaderstaf. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Eskaders, flitsmacht en response force
SNMG1 (Standing NATO Maritime Group 1) is het eskader met grote schepen, doorgaans fregatten. Dit is een van de twee permanente eskaders, nummer 1 opereert in de noordelijke wateren en 2 in de zuidelijke wateren. SNMCMG1 (Staning NATO Mine Counter Measures Group 1) is de variant met voornamelijk mijnenjagers, en kent ook twee eskaders.
Deze vier eskaders vallen onder de flitsmacht, VJTF.
De VJTF en IFFG vallen op hun beurt onder de NATO Response Force (NRF). De NRI (NATO Readiness Initiative) niet. In 2018 is overeengekomen dat de NAVO-landen voor de NRI 30 bataljons, 30 squadrons en 30 marineschepen binnen 30 dagen kunnen leveren.
