Zr.Ms. Zeeland is gisterochtend bij het vulkaaneiland gearriveerd. Direct na aankomst verlieten wetenschappers en mariniers met hun materieel het patrouilleschip middels een kleine amfibische operatie; Jan Mayen heeft geen haven en dus moest het OPV voor anker. Maar de echte uitdaging was het ontbreken van nauwkeurige kaarten. Marineschepen.nl sprak met de (tijdelijke) commandant KLTZ Wiggert Vooijs.
Jan Mayen bij aankomst van Zr.Ms. Zeeland. Toen Hr.Ms. Nautilus in 1930 aankwam wierp de Beerenberg mist en wolken af en toonde zich in stralende schoonheid toont aan de verbaasde Nederlanders. Zo gaat dat met wonderen; in 2014 bleef de Beerenberg veilig verscholen. (Foto: Facebookpagina Zr.Ms. Zeeland)
Zr.Ms. Zeeland is gisterochtend aangekomen bij het eiland Jan Mayen, het Noorse vulkaaneiland, zo'n 500 km boven de poolcirkel. Daar zullen mountainleaders van het Korps Mariniers de 2277 meter hoge Beerenberg gaan beklimmen en wetenschappers een heel scala aan onderzoeken doen. Ook wordt de gedenksteen gerestaureerd.
Verloop van de reis
Marineschepen.nl sprak gistermiddag via de satelliettelefoon met waarnemend commandant KLTZ Wiggert Vooijs aan boord van Zr.Ms. Zeeland over de reis die woensdag begon: "Die is voorspoedig verlopen. We zijn woensdag iets langer op de rede gebleven omdat we onze satellietcommunicatie goed op orde wilden hebben, zodat we dit soort gesprekken zouden kunnen voeren. Daarna zijn we met een hogere snelheid richting Jan Mayen gevaren en zijn we vanochtend conform planning bij het eiland gearriveerd."
"De eerste nacht op zee hebben we vooral gebruikt om iedereen de weg te laten kennen in het schip. We hebben wat oefeningen gedaan waarbij we ook de opstappers mee konden nemen in de veiligheidsprocedures. De wetenschappers hebben heel leuke presentaties gegeven aan de bemanning en aan elkaar over wat ze wilden gaan doen op het eiland. Daarnaast is de historische achtergrond geschetst door de historici die mee zijn. Al met al gaf het een mooi beeld van het eiland."
"Ondertussen hebben we de onderzoekers, onze mariniers en een filmploeg plus hun spullen op de wal gezet. We lagen vanochtend vrij dicht bij de kust ten anker en dat ging prima met een FRISC en een aantal zodiacs."
Kapitein-luitenant ter zee Wiggert Vooijs op de brugvleugel van Zr.Ms. Zeeland voor de kust van Jan Mayen. (Foto: Zr.Ms. Zeeland)
Voorbereiding in een week
Een week voor vertrek overleed de commandant van Zr.Ms. Zeeland, KLTZ Giel van Hoorn, geheel onverwachts. De commandant van de Friesland werd daarop benaderd om in zijn plaats te gaan: "Het was natuurlijk heel erg, maar ik heb er op zich niet lang over na hoeven denken. Omdat ik Giel van Hoorn vrij goed ken is het ook heel vreemd om op zijn schip te zijn. Dan staat de bemanning toch tegen een vreemde commandant aan te kijken en Giel was een zeer geliefd man bij hen. Dat vond ik wel even lastig, maar het is erg goed gegaan. De bemanning staat erg open en welwillend tegenover mij."
Het schip had zich gedurende een half jaar voorbereid, u moest dat in een week doen. Hoe hebt u dat gedaan? Vooijs: "Dan ga je af op de mensen die er veel meer in zitten dan ik zelf. Ik heb me eerst in de operatieorders verdiept die door de staf van NLMARFOR [Netherlands Maritime Force, JK.] was geschreven. Zij zijn ook de belangrijkste link naar de verschillende onderzoeksinstituten en natuurlijk heb ik mij ook laten informeren door mijn HOD/ EO [Hoofd Operationele Dienst/ Eerste Officier, JK] en navigatieofficier om te kijken of we nog bijzonderheden tegen zouden komen in met name meteorologische omstandigheden."
"Dat laatste viel gelukkig mee; er is weinig wind en weing zeegang. Het moment waarop we nu komen is ook zo gunstig dat we niet bang hoeven zijn voor ijsbergen of dat soort omstandigheden. De watertemperatuur is nu vijf graden en de luchttemperatuur zeven. Dus het is wel fris, maar toch zeker niet koud."
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Niet op de kaart
Toch was het niet een reis als andere, want het onbewoonde eiland wordt niet vaak door schepen bezocht: "Er zijn geen nauwkeurige kaarten van dit gebied. Dus moeten we afgaan op mensen die in en om het eiland hebben gewerkt, bijvoorbeeld van een Noorse liasonofficier die ons ook informatie geeft over waar het verstandig is om verder uit de kust te blijven en waar je zonder problemen dichter bij kan komen omdat andere schepen dat ook al hebben gedaan.
En daarnaast hebben we een goed echolood [dieptemeter, JK], dat maakt het allemaal wel een stuk makkelijker. Maar het blijft toch een bijzonder moment als je daar voor het eerst in jaren als marineschip bij zo'n relatief onbekend eiland aankomt."
Net als bij het passeren van de evenaar, komt bij het passeren van de poolcirkel een god uit de oudheid aan boord. Ditmaal was het Boreas, de god van het noorden, waar de Zeeland toestemming voor passage aan moest vragen. De personen die voor het eerst over de poolcirkel gingen kregen een blauwe neus, net als het schip. (Foto: Facebookpagina Zr.Ms. Zeeland)
Wachten en voor anker?
Blijven jullie voor anker liggen, nu de grote groep van boord is? "Nee, we gaan nu richting een boei waar TNO metingen mee verricht. Zij doen onderzoek naar sonar en de invloed daarvan op walvissen. Die boei gaan we vanavond boven water halen, vannacht worden de meetgegevens binnengehaald en dan gaat de boei morgen weer tewater. Ondertussen blijven de onderzoekers en mariniers op het eiland en wij zullen ze over een paar dagen weer ophalen terwijl we TNO blijven ondersteunen."
Vooijs hoopt ook de bemanning nog voet aan wal te kunnen laten zetten: "We zullen ons voornamelijk laten informeren door de Noren die hier op het eiland werken. Zij hebben hier ook een klein museum waar o.a. wat resten aanwezig zijn van de walvisvaarders en dat is voor ons ook even interessant om te zien."
Diverse bemanningsleden, maar ook de filmploeg heeft fietsen meegenomen om zich snel te kunnen verplaatsen. Volgens woordvoerder LTZ2OC Paul Middelberg -eveneens aan boord- was de Noorse liasonofficier wel even verrast toen hij de vervoersmiddelen zag. Normaal gesproken kom je geen fietsen tegen op het eiland.
Wat is de waarde van de expeditie voor de marine?
Voor de ingescheepte wetenschappers is het een belangrijke reis. Is het voor de Koninklijke Marine zelf van waarde om naar zo'n eiland te varen? Wiggert Vooijs: "Jazeker. Het is voor ons toch onbekend gebied. Dus in dat opzicht is het goed om eens te doen. Hoe bereid je je voor op zo'n expeditie? En hoe zorg je dat je eventuele risico's afdekt?"
"Daarnaast is het natuurlijk ook een signaal dat de marine wereldwijd inzetbaar is, ook op deze hoogte. Bovendien heeft de marine al sinds jaar en dag een link met de wetenschap en die willen we op deze manier handen en voeten geven. Tot slot is het voor onze mountainleaders van het Korps Mariniers een uitstekende training om de Beerenberg te beklimmen. Waar overigens wel degelijk sneeuw ligt. Dus die komen wat kouder weer tegen dan wij."
In het eerste artikel op Marineschepen.nl over de link tussen de marine en Jan Mayen, hebt u kunnen lezen dat LTZ2 Koolemans Beijnen in 1875 ervoor pleitte om marineschepen vaker naar het noorden te sturen. Eén van de belangrijkste redenen was dat de marineman er veel zou kunnen leren. 139 jaar later is er veel veranderd, maar ook nu levert een dergelijke reis noordwaarts interessante lesstof op voor de zeemacht.
Tevreden
Al is de echte expeditie gisteren pas echt begonnen, KLTZ Vooijs heeft een goed gevoel over de samenwerking: "Van onze kant is de samenwerking met de externen goed bevallen. Het is erg leuk om te zien hoe enthousiast die mensen zijn in hun vakgebied. Aan de andere kant heb ik begrepen dat zij het erg waarderen dat wij deze reis ondersteunen en dat ze zich zeer welkom voelen aan boord. Dat is tekenend voor dit schip. Uit deze reis blijkt ook dat wij als patrouillevaartuigen in staat zijn om relatief grote groepen met allerlei spullen makkelijk te faciliteren en op een snelle en eenvoudige wijze aan land te zetten. Dat is ook een mooi voordeel van het werken met deze mooie nieuwe schepen."