De onbekende buitenlandse onderzeeboot waar de Zweedse marine sinds vrijdagmiddag naar zoekt, blijkt een Russische onderzeeboot te zijn die in de territoriale wateren van Zweden was toen het in nood raakte. Dat schrijft Svenska Dagbladet zaterdagavond. De Russische onderzeeboot zou donderdagavond tijdens een spionagemissie een noodsignaal hebben verzonden naar de thuisbasis. Dat signaal werd naar verluid onderschept en door de Zweedse inlichtingendienst.
Archieffoto van een oefening met de Zweedse onderzeeboot HMS Södermanland nabij de kust. Doel is het herkennen van masten en periscopen door Zweeds marinepersoneel. Aanleiding is het incident in 1981 toen een Russische onderzeeboot vastliep op de rotsen pal voor de Zweedse kust. (Foto: Zweedse marine)
Volgens de Zweedse krant Svenska Dagbladet zoekt de Zweedse krijgsmacht naar een beschadigde Russische onderzeeboot. Donderdagavond zou de Zweedse inlichtingendienst een Russisch gesprek hebben opgevangen. Het bijzondere was dat dit op het Russische noodkanaal werd gevoerd. Vrijdagmiddag, ongeveer 14 uur later werd in Kanholmsfjärden, een druk bevaren deel van de archipel bij Stockholm, een onbekende onderzeeboot gespot. Daarop werd alarm geslagen en werden Zweedse eenheden richting Kanholmsfjärden gedirigeerd.
Die vrijdagavond werd opnieuw interessant radioverkeer opgevangen door de SIGINT (Signals Intelligence) afdeling van de geheime dienst. Dit keer waren het gecodeerde berichten. Aan de hand van peilingen konden de twee zenders worden achterhaald en bleek dat het verkeer plaatshad tussen een zender in het Kanholmsfjärden en het Russische Kaliningrad, hoofdkwartier van de Russische Baltische vloot. Daaruit werd geconcludeerd dat het een Russische onderzeeboot betrof die tijdens een spionagemissie in nood raakte. Zaterdagmiddag werd de zoekactie opgeschaald.
Zoals eerder vermeld op Marineschepen.nl; onderzeeboten zijn erg moeilijk te vinden en de ontdekking van een onderzeeboot in territoriale wateren is dan ook opmerkelijk. Volgens Svenska Dagbladet en hun bronnen zou dit verklaard kunnen worden door een onderzeeboot die in nood is. Door technische problemen zou de boot bijvoorbeeld te dicht of deels aan de oppervlakte zijn gekomen.
Mini-onderzeeboot, Kilo of Lada
Behalve de SIGINT en waarneming van een onderzeeboot, houdt zich volgens de bronnen van de Zweedse krant sinds woensdag ook een Russisch koopvaardijschip op in de buurt van Kanholmsfjärden. Tijdens de Koude Oorlog werden omgebouwde vissers- en koopvaardijschepen voorzien van mini-onderzeeboten voor Russische special forces waarmee zij verkenningen uitvoerden in Zweedse territoriale wateren.
De onderzeeboot zou dus niet per se een "gewone" onderzeeboot hoeven zijn, maar zou ook een mini-onderzeeboot kunnen betreffen. Mocht het toch gaan om een onderzeeboot uit de Baltische Vloot, dan zou het één van de twee uitstekende Kiloklasse onderzeeboten kunnen zijn of een modernere Ladaklasse onderzeeër. De Baltische Vloot heeft namelijk op dit moment drie onderzeeboten in de gelederen, alledrie diesel-elektrisch voortgestuwde die perfect zijn voor spionagemissies in bijvoorbeeld Zweedse wateren.
Archieffoto van een Kiloklasse onderzeeboot. Deze dik 70 meter lange diesel-elektrische onderzeeboten zijn stil en geschikt voor kustoperaties. Deze boten zijn wel op leeftijd (eerste is van begin jaren '80) en worden opgevolgd door de Ladaklasse en Improved Kiloklasse. (Foto: Amerikaanse marine)
Zweden even terug in 1981: U137
De Zweden zijn bekend met onderzeebootalarmen. Vanaf de jaren '70 tot het einde van de Koude Oorlog zijn veel zoekoperaties geweest naar Russische onderzeeboten in de Zweedse territoriale wateren. Nooit werd met zekerheid vastgesteld dat het om een Russische indringer ging. Slechts één keer kon niemand er omheen en dat was op 27 oktober 1981. Toen liep op slechts twee kilometer voor de Zweedse marinebasis in Karlskrona de Russische onderzeeboot S-363 (of in Zweden beter bekend als U137) aan de grond. Zweden is geen lid van de NAVO en was tijdens de Koude Oorlog neutraal. De onderzeeboot was vele mijlen binnen de Zweedse territoriale wateren.
Het incident leidde tot een ernstige crisis. Een Russische taakgroep bestaande uit destroyers, een fregat en korvetten leek de onderzeeboot te komen ontzetten, maar keerde toen een Zweedse kustbatterij met antischeepsraketten de schepen met de vuurleidingradar aanstraalde en op het punt stond de wapens te lanceren. Later leken Russische schepen opnieuw een poging te ondernemen, waarop Zweedse vliegtuigen met antischeepsraketten in allerijl het luchtruim kozen, kustbatterijen zich gereed maakten voor lancering en Zweedse marineschepen koers zetten naar de Russen om de confrontatie aan te gaan. De vermeende Russische poging bleek vals alarm, maar gaf de spanning bij de Zweden wel goed weer.
Dit incident in 1981 heeft in Zweden jarenlang tot onderzeebootparanoia geleid. Dat leek de afgelopen jaren echter verleden tijd, maar is nu blijkbaar weer terug.