Staatssecretaris van Defensie Barbara Visser heeft in een brief aan de Tweede Kamer geschreven dat zij van plan is om nog dit jaar een update te bestellen van de Mk41 verticale lanceerinrichting van de Luchtverdedigings- en Commandofregatten. De update is noodzakelijk voor de komst van de nieuwe raket Evolved Sea Sparrow Missile (ESSM) Block 2.
In 2013 heeft Nederland besloten om te investeren in de vervanger van de huidige ESSM die op de LCF'en staat. Deze vervanger, de ESSM Block 2, zal niet alleen op de LCF'en, maar ook op de vervangers van de M-fregatten komen.
Groepskorting
De Mk41 lanceerinrichting van de LCF'en moet echter aangepast worden voor de nieuwe raketten; er is in de launcher een andere aansluiting nodig om de nieuwe raket van (meer en andere) informatie te voorzien, voor het wapen het luchtruim kiest op weg naar het doel.
Die aanpassing is noodzakelijk, maar Visser meldt dat er zich een financiële buitenkans voordoet nu de Verenigde Staten een flinke bestelling gaat doen en Nederland mee kan liften voor een lagere prijs. Dan moet Defensie wel voor het einde van het jaar akkoord gaan en 7,5 miljoen euro reserveren.
De Mk41 VLS van een van de LCF'en in 2017. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Block 2
De ESSM is een raket voor luchtverdediging en de opvolger van de NATO Sea Sparrow die sinds de jaren '70 op Nederlandse schepen te vinden is (momenteel nog aan boord van de M-fregatten). Het internationale samenwerkingsverband van 12 landen (waaronder België en Nederland) dat in 1968 van start ging, begon in 1999 met de eerste studies naar de ESSM Block 2.
Aan de nieuwe raket is begonnen omdat er nieuwe antischipraketten zijn die sneller, lager boven de golven vliegen en meer manoeuvreren. Concreter, volgens openbare bronnen zou de ESSM Block 2 bedoeld zijn voor supersone antischipraketten (voorbeelden zijn BrahMos) en antischip-ballistische raketten. Daarnaast moet de Block 2 ingezet kunnen worden tegen zeedoelen.
De voortstuwing van de raket is gelijk gebleven met de Block 1, een belangrijke vernieuwing is de actieve/ semi-actieve X-band radar. De Block 1 is afhankelijk van de radarsignalen van het schip om het doel te kunnen treffen, de Block 2 kan in de laatste fase zelf op zoek. Een van de voordelen is dat het beter in staat is om kleinere doelen (of stealth-doelen) te raken en de Block 2 moet ook beter bestand zijn tegen elektronische oorlogvoering (electronic countermeasures).
Hier is techniek van de AMRAAM gebruikt, een bekende air-to-air missile.
Alle mogelijkheden benutten?
De Block 2 biedt dus meer mogelijkheden. Het is echter nog niet zeker of de LCF'en in de toekomst van het volledige pakket dat de ESSM Block 2 biedt gebruik kan maken, met andere woorden of de LCF'en in een toekomstig conflict alle inkomende raketten waar de Block 2 voor bedoeld is ook daadwerkelijk kan aanpakken.
Dat heeft te maken met de integratie van de nieuwe raket in de bestaande systemen van het LCF, zo schrijft Visser. Volgend jaar moet namelijk besloten worden of en in welke mate de vuurleiding en de datalinks (communicatie tussen schip en raket tijdens de vlucht met updates) wordt verbeterd of dat alleen de nieuwe raket wordt geplaatst, zonder verdere aanpassingen aan de LCF'en. Hoe meer de Block 2 wordt geïntegreerd, hoe meer er mogelijk is, maar hoe hoger de kosten.
Het integratievraagstuk geldt niet voor de vervangers van de M-fregatten, bij het ontwerp van de toekomstige Belgische en Nederlandse fregatten, worden alle mogelijkheden van de Block 2 al meegenomen.
De eerste nieuwe Block 2 raketten zijn sinds 2019 in productie bij Raytheon, de Nederlandse marine ontvangt tussen 2024 en 2027 de nieuwe missiles.
