Amerikaans en Frans vliegkampschip dichter bij Oost-Europa, Russische marine geïsoleerd in Middellandse Zee
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 08-03-2022 | Laatst aangepast: 08-03-2022
Over het weekend zijn de Amerikaanse, Franse en Russische vlooteskaders in de Oostelijke Middellandse Zee elk hun eigen weg opgegaan in functie van hun operationele doelen. Hun nieuwe ontplooiingen zijn nu het gevolg van de maritieme belangen en realiteit waarmee elk land momenteel geconfronteerd wordt. De onderliggende drijfveer voor hun ontplooiingen blijft nog altijd de Russische inval in Oekraïne.
Een E-2C Hawkeye, die met zijn radar een groot gebied in beeld kan brengen, wordt gelanceerd vanaf het dek van USS Harry S. Truman. (Foto: Amerikaanse Marine)
Amerikaans vliegdekschip in de Egeïsche Zee
Het Amerikaanse vliegkampschip USS Harry S. Truman en zijn begeleidende schepen hebben de oostelijke Middellandse Zee verlaten en zijn de Egeïsche zee ingevaren. Het vliegkampschip was voor het laatst door de Amerikaanse marine zelf gerapporteerd in de noordelijke sector van deze zee. Als gevolg hiervan ligt het vliegkampschip significant dichter bij de Zwarte Zee.
Hoewel het op dit ogenblik zeer onwaarschijnlijk is dat Amerikaanse strijdkrachten een rechtstreeks bijdrage leveren de Russisch-Oekraïense oorlog zijn er verschillende ondersteunende taken die het vliegkampschip in de Egeïsche zee kan uitvoeren.
Allereerst kunnen gevechtsvliegtuigen van de Harry S. Truman sneller aanwezig zijn in het Bulgaarse en Roemeense luchtruim, wat een krachtig signaal is dat Amerika klaar is om de territoriale integriteit van NAVO-grondgebied in de Balkan te beveiligen.
Daarnaast kan het vliegkampschip nu sneller verkenningsvluchten over de Zwarte Zee uitvoeren. De verkorte transittijd tussen de noordelijke Egeïsche en de Zwarte Zee betekend dat Amerika nu sneller en makkelijker vliegtuigen te allen tijde over de Zwarte Zee kan inzetten indien nodig. Vermoedelijk betreft het hem in zulks scenario over verkenningsvluchten om de ontplooiing van de Russische Zwarte Zee Vloot beter in kaart te brengen.
De ontplooiing in de noordelijke Egeïsche Zee brengt zijn eigen uitdagingen mee. De regio is gekend door zijn eilanden en is druk bevaren met cargoschepen en ferry's. Dit scheepsverkeer limiteert de inzet van het vliegkampschip dat bij lancering en recuperatie van vliegtuigen enige tijd een gunstige koers moet kunnen aanhouden in functie van de wind die over het vliegdek wordt gegenereerd. Normaal opereren de vliegdekschepen rond Kreta waar ze meer bewegingsvrijheid hebben. Het is duidelijk dat het verkorten van de afstand en daarmee het verhogen van de reactietijden een hogere prioriteit hebben dan makkelijker varen.
Kaartje met de globale positie van de carriers. De Russische vloot mocht niet afmeren in Cyprus, maar heeft wel een basis in Tartus, Syrië. (Kaart: Google)
Frans eskader verandert missies en opereert samen met Griekse marine
Het Franse vliegkampschip Charles de Gaulle en zijn escorte opereerde van 9 februari tot 3 maart in de Oostelijke Middellandse Zee waar het verschillende gevechtsvliegtuigen boven Syrië ontplooide als onderdeel van de Franse operatie Chammal. Op 5 maart werd het eskader van het vliegkampschip versterkt met de inzet van het Griekse fregat Hydra uit de gelijknamige klasse, bestaande uit fregatten uit de Duitse MEKO 200 versie.
Tijdens het weekend van 5 op 6 maart voerde het Franse vliegkampschip verkenningsvluchten uit. Een E-2C Hawkeye verkenningsvliegtuig met een escorte van Rafale gevechtsvliegtuigen vloog boven Bulgarije en Roemenië. Net zoals bij de Amerikaanse ontplooiing dienen deze operaties als een afschrikking voor de Russen en het in kaart brengen van de situatie op zee en in de lucht voor de kust van Oekraïne.
De Charles de Gaulle opereerde ten zuiden van Kreta, maar gaat mogelijk ook herpositioneren. Franse carriervliegtuigen zullen vanaf 7 maart enkele weken ook vliegen boven Bosnië en Herzegovina (BiH) in verband met de situatie in Oekraïne en de vrees dat de oorlog kan overslaan naar de (Westelijke) Balkan. "We zijn bang dat Rusland niet stopt in Oekraïne en dat de buurlanden onder Russische invloed komen te staan", zei hoofd van het buitenlands beleid van de Europese Unie Josep Borrell vorige week.
De integratie van het Griekse fregat HS Hydra in het Franse eskader is een onderdeel van het oefenen in de gezamenlijke inzet van schepen onder NAVO-verband maar heeft ook een belangrijk politiek luik. Zo dingt Frankrijk mee naar een lucratief contract voor de bouw van meerdere oppervlakteschepen voor de Griekse marine. Het verder versterken van de maritieme samenwerking tussen Frankrijk en Griekenland kan mogelijk een positieve invloed hebben in de gunning van het contract aan Frankrijk.
Een Rafale wordt gelanceerd vanaf het Franse vliegkampschip Charles de Gaulle. (Foto: Franse Marine)
Russisch eskader in de Middellandse Zee in moeilijkheden
5 maart was een klap voor de ontplooiing voor de Russische schepen in de Middellandse Zee. Zo weigerde Cyprus de toegang aan Russische schepen om de haven van Limasol te gebruiken als een logistiek steunpunt, zo meldde de Cypriotische uitgave van Kathimerini. Sinds 2015 rekent de Russische marine op Limasol om onder andere haar schepen te voorzien van voedsel, water en brandstof. Vooral het bevoorraden van brandstof is vitaal gezien de staat van de Syrische raffinaderijen als gevolg van de jarenlange burgeroorlog daar.
Zo zou Cyprus de toegang hebben geweigerd tot een eskader van vijf Russische schepen waaronder minstens één fregat aanwezig was. Gebaseerd op AIS data zou het bevoorradingsschip Vyazma zich in deze regio hebben bevonden. Na 5 maart is dit schip terug gekeerd richting Tartus. De Vyazma zou naar alle waarschijnlijkheid een onderdeel zijn van een eskader gecentreerd rond de kruiser Marshal Ustinov uit de Slavaklasse. Dit eskader heeft naar alle waarschijnlijkheid het Franse vliegdekeskader geschaduwd toen het in de Oostelijke Middellandse Zee actief was.
Het ontzeggen van de toegang in Cyprus verergert de logistieke bevoorrading voor de Russische marine in deze regio. De mogelijkheid van de bevoorradingsschepen om in Limasol nieuwe voorraden in te slaan zorgden ervoor dat Russische eskaders langer op zee kunnen opereren. Zonder dit steunpunt is het twijfelachtig of de Russen nu dezelfde maritieme activiteit in de Middellandse Zee aan de dag kunnen leggen.
Mogelijke bondgenoten die de Russen kunnen bevoorraden zijn schaars in deze regio. Enkel Algerije en het deel van Libië onder controle van de krijgsheer Haftar zijn mogelijke partners die beperkte steun kunnen leveren maar deze liggen respectievelijk in het westelijke en centrale deel van de Middellandse Zee. Rusland heeft goede, doch neutrale banden met Egypte maar dit land leunt eerder tegen het westen aan en kan niet echt als een betrouwbare bron van bevoorrading aanzien worden op dit moment.
NAVO sterker en Rusland ook in Middellandse Zee geïsoleerd
NAVO-strijdkrachten opereren sinds dit weekend twee vliegdekeskaders die in een positie liggen om snel luchtsteun te garanderen aan Bulgarije en Roemenië. Deze luchtsteun moet ook de nodige politieke garanties geven dat de Russische invasie in Oekraïne geen bedreiging vormt voor deze twee NAVO-bondgenoten.
Tegelijk kunnen deze vliegdekschepen verkenningsvluchten over de Zwarte Zee uitvoeren om een duidelijk beeld te vormen van de situatie in de lucht en op zee. Hierdoor krijgt het Westen beter zicht over de Russische ontplooiingen en kan er doelgerichter gehandeld worden op basis van correcte en tijdige informatie.
De Russische positie in de Middellandse Zee is sinds het weekend een pak moeilijker geworden nu de maritieme bevoorrading via Cyprus niet meer mogelijk is. De logistieke ondersteuning, voornamelijk op vlak van brandstof nodig tijdens langdurige ontplooiingen op zee, lijkt in het gedrang te komen zonder neutrale partijen in de Middellandse Zee. Rusland kan dit verlies beperkt opvangen door meer tankers en bevoorradingsschepen naar de Middellandse Zee te sturen. De lange transittijden die hiermee gepaard gaan doen echter vragen rijzen of deze aanpak rendabel is en vol te houden is op de langere termijn.
