Op Techbase, het wervingsevenement van Defensie, heeft de Koninklijke Marine gisteren een eerste model van de vervanger van de M-fregatten getoond. De marine/ Defensie Materieels Organisatie (DMO) is bezig met een voorstudie van de nieuwe fregatten die vanaf 2023 moeten worden toegevoegd aan de vloot. Het was voor het eerst dat een ontwerp werd getoond aan het publiek.
Het 3D-geprinte model van de "vervanger M-fregatten" zoals deze werd vertoond tijdens Techbase. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Licht, rook en ronkende motoren
Op de NDSM-werf in Amsterdam-Noord kwamen meer dan 10.000 jongeren af op het wervingsspektakel van Defensie. Techbase was opgezet als een bombastisch militair techniekfestival. Zo groots pakte Defensie niet eerder uit.
Tussen de indrukwekkende hoeveelheid radars, computers, kanonnen, motoren en helikopters, stond in de hoek van één van de tenten een heel bescheiden tafel met daarop een model van een marineschip. Hier konden scholieren meedoen aan een prijsvraag door zelf een marineschip te ontwerpen en hun creatie op een flip-over te tekenen. Velen deden mee en zagen het kleine grijze decorstuk over het hoofd.
Toch bleek hierin de grootste primeur te schuilen van het hele evenement.
De grote hallen van de NDSM-werf waren gevuld met rook, muziek en techniek. Niet om naar te kijken maar voor opdrachten. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Een van de mogelijke ontwerpen
Het ontwerpen van nieuwe marineschepen is een uiterst lastig karwei waar veel disciplines in samen komen en waarbij het ontwerp over vele schijven gaat. In tegenstelling tot bij veel ander Defensiematerieel, wordt dit echter nog altijd in Nederland gedaan en wel door de Defensie Materieels Organisatie (DMO), vaak in samenwerking met scheepswerf Damen en Thales Nederland en nu ook met België. Lang voordat er gebouwd wordt, worden aan de hand van de eerste eisen schetsen gemaakt. Het model dat op Techbase werd vertoond is een heel recent, maar wel vroege uitwerking van de verschillende opties waar de marine aan denkt. Niets aan het ontwerp staat helemaal vast en een besluit over daadwerkelijke bouw van vervangers van de M-fregatten zal nog jaren op zich laten wachten.
Desalniettemin is een eerste model een unieke eerste kennismaking met de marineschepen die in de toekomst namens Nederland de wereld over gaan.
De bak is opvallend lang en de mast met sensoren is vernieuwd. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Future Surface Combattant
Het getoonde ontwerp van de Future Surface Combattant geeft, volgens de ontwerpers van DMO ter plaatse, een schip weer van 145 meter met een bemanning van 120 personen. Het fregat zal in het hoogste geweldspectrum moeten kunnen opereren is daarom voorzien van zowel sensoren en wapens voor luchtdoelen als oppervlaktedoelen. Omdat de M-fregatten onderzeebootbestrijding als extra specialisatie hebben en de LCF'en hier niet in uitblinken, zal ook de FSC hierin voorzien zijn. Het is niet waarschijnlijk dat ook mijnenbestrijdingscapaciteiten worden toegevoegd aan het schip, omdat dat weer heel andere eisen stelt aan het platform op gebied van bijvoorbeeld eisen voor magnetisme.
Geen waaigat door toevoeging van de slipway. Achter het helidek kunnen de trossen worden vastgemaakt. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Zichtbaar zijn in ieder geval een 76 mm Oto Melara kanon, zoals de marine die al sinds de jaren '80 heeft. Er is in dit ontwerp niet gekozen voor een stealth behuizing van het kanon. Voor raketten beschikt het model over 16 cellen op de bak, achter het kanon. Een stuk minder dan een LCF, maar net zoveel als het M-fregat die raketten in een oudere configuratie heeft. Ook zijn er in het model de bekende Harpoon-canisters te zien, zij het slechts vier in plaats van de gebruikelijke acht.
Net als voor de OPV's kozen de ontwerpers voor een vergelijkbare Hitrole en Marlin opstelling: twee voor en twee achter. Op de hangar staat een CIWS als laatste redmiddel tegen inkomende doelen.
Drie van de vier USV's naast het schip, één staat nog in de midscheeps. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De rol van "drones" op het water, onder water en in de lucht wordt in de toekomst ook op marineschepen alleen maar groter. Deze nieuwe wapensystemen zijn, niet verrassend, ook door DMO niet vergeten. In de midscheeps van het model zijn USV's ofwel Unmanned Service Vessels te vinden. Deze onbemande, maar bewapende scheepjes kunnen op afstand van het moederschip achter drugsmokkelaars of piraten aan.
De FSC biedt ook ruimte aan bemande eenheden zoals een helikopter en een FRISC. Daarvoor is een ruim helidek, hangar en slipway in het ontwerp opgenomen.
De sensoren zijn ook verder geëvolueerd en zijn geplaatst in een nieuwe, grotere mast.
Niet revolutionair
Wie na het zien van de Zumwaltklasse een revolutionair ontwerp had verwacht, is wellicht wat teleurgesteld. Het is opvallend hoe lang het schip is, zeker de bak. Maar laserwapens, een totaal andere rompvorm of tal van spectaculaire ontwikkelingen toont het model niet. De ontwerpers lijken eerder voort te borduren op bewezen concepten als het LCF en het OPV, twee klassen waar dit model duidelijk familie van is.
Nederland werkt ook bij de ontwikkeling van deze schepen samen met België. Groot-Britannië en Duitsland liggen net iets voor en nemen de komende 10 jaar ook nieuwe fregatten in dienst, de generatiegenoten heten respectievelijk het Type 26 fregat en het Type 125 fregat.
Als de nieuwe schepen daadwerkelijk worden besteld en rond 2023 in dienst komen, zijn de M-fregatten waarschijnlijk opgevaren. Zr.Ms. Van Speijk en Zr.Ms. Van Amstel zijn dan resp. 30 en 28 jaar oud. Hun geschiedenis begon reeds in de jaren '70 van de vorige eeuw.
Gedurende de ontwerpfase veranderen schepen vaak vele malen. Hier is de ontwikkeling van het M-fregat fraai in beeld gebracht. Niet alleen groeide het ontwerp in de loop der tijd, er veranderde ook veel op gebied van sensoren, wapensystemen, roeren, vinnen, etc. (Bron: Marineblad januari 1986, pag. 16)
