Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken (State Department) heeft de mogelijke verkoop van moderniseringspakketten voor de Mk 46 torpedo's aan Nederland goedgekeurd. De Mk 46 torpedo's worden gebruikt door de LC- en M-fregatten en NH90 helikopters tegen onderzeeboten en grote onder water varende drones. Nederland heeft de Mk 46 sinds 1973 in gebruik.
Mk 54 torpedo. Deze torpedo's worden vanaf schepen ingezet tegen onderzeeboten en grote onbemande onderzeeboten (UUV's). (Foto: US Navy)
In juni 2016 schreef toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis aan de Tweede Kamer, middels een A-brief, dat er behoefte was aan de vervanging van de Mk 46 Lightweith Torpedo. Deze was toen volgens de minister "sterk verouderd". Daarnaast, zo schreef de minister, worden reservedelen niet meer geproduceerd en worden defecte onderdelen vervangen door tweedehands onderdelen van de Amerikaanse marine. Na 2018 wordt de torpedo bovendien niet meer logistiek ondersteund door de VS. De Amerikaanse marine is overgestapt op de Mk 54.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Nederland een verzoek ingediend om 106 'conversion kits' aan te schaffen. Hiermee kan de Mk 46 worden omgebouwd naar de Mk 54. Het State Department schat in dat met de deal 169 miljoen dollar is gemoeid. Voor dat bedrag krijgt Nederland overigens niet alleen de moderniseringspakketten, maar o.a. ook: torpedocontainers, oefentorpedo's (Recoverable Exercise Torpedoes, REXTORP) met containers, brandstoftanks, aanvullende onderdelen voor helikopters, reserveonderdelen, training, boekwerken, ondersteunings- en testmateriaal, en technische en logistieke ondersteuning.
De kans is groot dat Nederland uiteindelijk meer dan 106 Mk 54 torpedo's zal krijgen. Volgens het Materieel projectenoverzicht 2017 worden er meer aangekocht: "In de toekomst zal dit aantal
worden aangevuld tot het aantal dat nodig
is voor de volledige inzetambitie, zoals
genormeerd in het Beleidskader
Inzetvoorraden (BKI) Munitie,"
Lancering van een Mk 46 oefentorpedo. Deze komt na lancering weer bovendrijven en is oranje zodat de torpedo ook in slecht weer goed terug te vinden is.
Lancering van een Mk 54 oefentorpedo.
Het beste van twee werelden
Met de kits worden de bestaande Mk 46 mod 5 torpedo's omgebouwd tot de moderne Mk 54. De Mk 54 kan in ondieper water opereren en heeft een slimmere computer en bijbehorende software aan boord. Dat de Mk 46 is om te bouwen tot Mk 54 heeft alles te maken met de geschiedenis van beide torpedo's.
De Mk 46 is de opvolger van de Mk 44. In december 1956 begonnen de eerste studies die zouden leiden tot de Mk 46, die in 1963 in productie werd genomen. Aanvankelijk waren er problemen met het onderhoud van deze nieuwe torpedo. Daar had de Koninklijke Marine geen last van want pas begin jaren '70 werden de eerste Mk 46's aangekocht. Dat was de Mk 46 Mod 2 torpedo voor de fregatten, maar ook voor de marinepatrouillevliegtuigen en helikopters.
Mk 46 en Mk 44 torpedo's aan boord van Van Speijkklasse fregat Hr.Ms. Van Nes in 1973. (Foto: collectie NIMH)
Sinds 1981 opereert de marine met een nieuwere versie: de Mk 46 mod 5. Ondertussen was men in de VS al sinds 1971 beter met een vervanging van de Mk 46 omdat deze torpedo niet voldeed tegen de toenemende Russische onderzeebootdreiging. Toen de nieuwe torpedo, de Mk 50, in 1992 eindelijk klaar was, bleek deze veel duurder dan de Mk 46. Overigens was het wel een betere torpedo: sneller, groter bereik, grotere maximale diepte, betere processing en een grotere impact. Na twee jaar werd besloten om de verbeteringen van de Mk 50 toe te passen op de Mk 46 en deze de Mk 46 mod 8 te noemen. Uiteindelijk veranderde de naam in Mk 54.
De Mk 54 is een samenvoeging van het 'search en homing' systeem van de Mk 50, waarmee de torpedo zijn doel vindt en nadert, en de voorstuwing van de Mk 46. Daarnaast zijn er commerciële producten gebruikt zoals de computerchips.
Verbeterde versie van de Mk 54
In 2004 werd de eerste Mk 54 geproduceerd en behalve de VS, hebben ook Australië, Mexico en Groot-Brittannië deze torpedo's besteld.
Sinds 2007 wordt in de VS al gewerkt aan een verbetering van de Mk 54, dat moet leiden tot de Mk 54 mod 1. Deze upgrade kit voorziet de torpedo van een nieuwe sonar, kabels, betere software en nieuwe computers. Begin jaren '20 zal deze torpedo worden geleverd.
In tegenstelling tot bij de bestelling van Mexico eerder dit jaar (mod 0), heeft het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken niet vermeld om welke modificatie het bij de Nederlandse bestelling gaat. Volgens het Materieelprojectenoverzicht 2017 staat het project echter gepland voor 2026. Dat sluit de mogelijke aankoop van de Mk 54 mod 1 kit dus allerminst uit.
Welke conversie kit het ook gaat worden, niet alleen de torpedo's zelf, ook de fregatten en de NH90 helikopters moeten worden aangepast. Dat schreef Hennis in 2016: "Bij de schepen kunnen de relatief kleine modificaties in eigen beheer worden uitgevoerd, zoveel mogelijk in geplande onderhoudsperiodes. De benodigde aanpassingen aan de NH90 zullen niet in eigen beheer kunnen worden uitgevoerd. Deze aanpassingen zullen tijdens het reguliere onderhoud worden uitgevoerd. De noodzakelijke aanpassingen aan schepen en helikopters worden vanuit het project «vervanging Mk 46 Lightweight Torpedo» gefinancierd."
Mk 46 torpedo gelanceerd door NH-90 helikopter.
2018-2026: een (groter wordend) gat in de verdediging?
Aangezien, volgens het ministerie van Defensie, de huidige torpedo's steeds lastiger te zijn onderhouden en logistieke ondersteuning vanuit de VS vanaf dit jaar stopt, is er dringend behoefte aan vervanging. Volgens de planning van Defensie worden de gemoderniseerde torpedo's pas in 2026 verwacht. Het is echter onduidelijk wat dat voor gevolgen heeft voor de bestrijding van onderzeeboten (en UUV's) vanaf schepen en helikopters. Hoe zal de marine de periode tot 2026 gaat overbruggen? Marineschepen.nl heeft deze vraag voorgelegd aan Defensie.
