Vanuit een onder water varende onderzeeboot heeft een onderzoeksafdeling van de Amerikaanse marine een onbemand vliegtuigje gelanceerd. Daarmee is een belangrijke stap gezet naar uitbreiding van de mogelijkheden van onderzeeboten. De gelanceerde XFC UAS is volledig elektrisch en heeft een waterstof brandstofcel.
De lancering van de XFC UAS. Het onbemande toestel schiet uit de Sea Robin door de propellers op maximaal vermogen te laten draaien. Er komen geen vlammen aan te pas, dus kan de lancering makkelijker onopgemerkt blijven. (Foto: NAVSEA-AUTEC)
De U.S. Naval Research Laboratory werkte zes jaar aan de XFC UAS, de eXperimental Fuel Cell Unmanned Aerial System, voordat het gelanceerd werd vanaf de Los Angelesklasse onderzeeboot USS Princeton. De XFS UAS is een klein autonoom vliegtuig, d.w.z. het volbrengt zijn missies zelfstandig. Om het vliegtuigje te lanceren werd gebruik gemaakt van het systeem waarmee Tomahawk kruisvluchtwapens via de torpedobuis afgevuurd kunnen worden. Eenmaal in het water werd de XFS UAS naar boven vervoerd in de Sea Robin, de container waar het vliegtuigje in zit opgevouwen. Het geheel verscheen aan de oppervlakte, waar de Sea Robin als een soort boei op de golven dobberde. Op het teken van de commandant van USS Princeton, werd de XFS UAS verticaal uit de Sea Robin gelanceerd waarna het zijn vleugels uitvouwde en wegvloog.
Het toestel vloog enkele uren boven zee, in de wateren nabij de Bahama's, terwijl het live beelden doorstuurde naar de Princeton en marine-eenheden op de wal. Landen op een onderzeeboot behoort niet tot de mogelijkheden, de XFS UAS is voor éénmalig gebruik. Het vliegtuigje boorde zich uiteindelijk in de golven.
Verlenging van de periscoop
Onbemande vliegtuigen, ook wel drones genoemd, bestaan al enige tijd. Daarnaast is het lanceren van raketten vanuit onderzeeboten al vele decennia mogelijk. Door onbemande vliegtuigen te combineren met onderzeeboten, kunnen de capaciteiten van onderzeeboten belangrijk worden uitgebreid. De kracht van onderzeeboten is immers dat zij heel moeilijk op te sporen zijn en daardoor ongemerkt acties kunnen uitvoeren waar schepen en vliegtuigen al veel eerder zouden zijn ontdekt. Dicht bij vijandelijke kusten of vlootverbanden bijvoorbeeld.
Maar ook de sensoren van onderzeeboten hebben hun beperkingen. De periscoop kan niet over de horizon kijken, de sonar hoort niets op land en gebruik van de radar zou de totale operatie verraden. Met een onbemand vliegtuig kan een onderzeebootbemanning een groter gebied afspeuren. Bijvoorbeeld vijandelijke oppervlakte eenheden opsporen en vooral makkelijker identificeren, maar ook gebeurtenissen op land beter bekijken. Die informatie kan mooi te koppelen zijn met de inlichtingen die de antennes van de onderzeeboten opleveren. En dan hebben we het nog maar over één onbemand vliegtuig. Wat is er mogelijk als een onderzeeboot meerdere vliegtuigjes zou kunnen lanceren die ook samenwerken? Het ligt bovendien in de lijn der verwachting dat de onderzeebootgelanceerde toestellen in de toekomst ook wapens zullen dragen.
De XFC UAS is licht en klein. De vleugels klappen pas uit zodra het gelanceerd is. (Foto: NRL)
Voor de XFC UAS is het nog niet zover; het heeft geen wapens en werkt -voor zover bekend- solo. Het 7,4 kilo wegende toestel (uiteraard nog in testfase) heeft standaard een (infrarood)camera en behaalt een maximale snelheid van 52 knopen. Elektriciteit krijgen de onderdelen van de waterstof brandstofcel. Waterstof is volgens de U.S. Naval Research Laboratory ideaal omdat dit door onderzeeboten zelf geproduceerd kan worden uit zeewater. Ook het gebruik van de brandstofcel heeft voordelen: het onbemande toestel is klein, heeft geen uitstoot, straalt geen warmte uit en is stil. En dat past heel goed bij onderzeeboten, want daardoor is het lastig te detecteren.
