Zaterdag 19 en zondag 20 augustus staat Aviodrome te Lelystad volledig in het teken van 100 jaar Marine Luchtvaartdienst (MLD). Behalve de speciale MLD-tentoonstelling met o.a. een Sikorsky helikopter, worden speciaal voor dit weekend een Westland Wasp helikopter en een Grumman TBM Avenger ingevlogen.
Westland Wasp helikopter op het dek van een GW-fregat. (Foto: NIMH/ Koninklijke Marine)
Tijdens de Fly-in zullen bijzondere marinevliegtuigen te bewonderen zijn. De Westland Wasp komt speciaal uit Groot-Brittannië gevlogen en ook de Avenger maakt normaal geen deel uit van de vaste collectie bij Aviodrome, maar is afkomstig uit Zwitserland. De toestellen zullen vanavond en morgenochtend arriveren. Zij zullen geen demo's geven, maar zijn wel op de grond van dichtbij te bekijken.
Westland Wasp
De Koninklijke Marine beschikte van 1966 tot 1981 over 12 Westland Wasp helikopters, als onderdeel van vliegtuigsquadron 860. Deze kleine helikopters van Britse makelij waren de eerste helikopters die vanaf de fregatten opereerden. Daar waren zij ook speciaal voor ontwikkeld volgens het MATCH-concept (Manned Torpedo-Carrying Helicopter) waarin de Wasp in opdracht van het fregat torpedo's naar de vijandelijke onderzeeboot moest vliegen om die daar, opnieuw op aanwijzingen vanaf het fregat, in de nabijheid van de onderzeeboot moest droppen.
In Nederland opereerden de Wasps vooral vanaf de fregatten van de Van Speijkklasse. Zij maakten gedurende de 15 jaar dat zij in dienst waren zo'n 35.000 vlieguren. Uiteraard werden zij in de praktijk niet alleen maar gebruikt als onderzeebootbestrijdingshelikopter. De Wasp werd o.a. ingezet voor het transport van goederen, bijvoorbeeld tijdens een bevoorrading op zee, foto- en filmopnames en reddingen op zee.
De kleine Wasp had echter z'n beperkingen. De heli had slechts één motor. Viel die ene motor uit, dan was een 'ditch', dus in zee, vaak onvermijdelijk. De Wasp had bovendien een beperkte actieradius, had geen radar en was niet makkelijk om mee te vliegen: "De Wasp was net een speelgoedhelikopter. Het was een enorme uitdaging om ermee te vliegen," zei oud-Wasp-vlieger LTZSD2VK R.M. van Straaten in de Alle Hens van maart 1981. Maar als je deze helikopter vloog kon je je er ook volledig op storten, want er was ruimte voor slechts één vlieger: "Wasp-vliegers vliegen altijd solo. Hierdoor kon je er voor de volle honderd procent bekwamen in het vliegerschap."
De Wasp werd vervangen door de grotere en snelle tweemotorige Westland Lynx die decennia de helikopter van de MLD zou blijven, tot de komst van de huidige NH-90.
Grumman TBM Avenger
Net als de Wasp, was de Avenger aangeschaft voor het bestrijden van onderzeeboten, maar dan vanaf het vliegkampschip Hr.Ms. Karel Doorman. De eerste Avengers arriveerden in 1953 in Nederland, de Avenger had dus al furore gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog met hun torpedo's tegen oppervlakteschepen. De Nederlandse Avengers waren echter van een ander type. Zij konden middels sonoboeien onderzeeboten opsporen en met dieptebommen uitschakelen.
De MLD beschikte in totaal over 78 Avengers, in drie verschillende versies. Deze carriervliegtuigen bleven tot 1960 in dienst, zij werden vervangen door Grumman Trackers.
Van deze 78 Avengers gingen 12 vliegtuigen verloren in zee.
De Sikorsky S-51 was de eerste Nederlandse helikopter een kreeg de naam 'Jezebel', hier te zien in Aviodrome. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Expositie
Behalve de twee speciale gasten, zijn nog meer marinevliegtuigen te zien bij Aviodrome. Zoals een Fokker S.11 Instructor, een lesvliegtuig van de MLD en de Jezebel helikopter die reddingsacties uitvoerde tijdens de Watersnoodramp in 1953. Dit toestel is samen met een aantal andere toestellen in de speciale expositie te zien over 100 jaar MLD.
MLD Sikorsky S-55 maakt eveneens deel uit van de speciale expositie in het Aviodrome. Deze helikopter vloog van 1953 t/m 1963 bij de marine. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
