Europese landen zetten marineschepen in om vluchtelingen op de Middellandse Zee te redden en mogelijk straks ook om boten van mensensmokkelaars te vernietigen. Minister van Defensie Jeanine Hennis zei onlangs op televisie dat Nederland geen marineschip beschikbaar heeft. Hoe zit dat precies?
Archieffoto uit 2014 van Zr.Ms. Holland en Zr.Ms. Van Speijk. Deze twee zijn nu in onderhoud. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl.)
Niet alleen Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Italië hebben marineschepen ingezet in de Middellandse Zee, ook landen met zeer kleine marines als België en Ierland. België heeft slechts drie grote marineschepen en Ierland alleen patrouilleschepen.
Nederland stuurt voorlopig geen marineschepen. Minister van Defensie Jeanine Hennis zei vorige week in het praatprogramma Pauw dat alle EU-staten schepen moeten leveren en dat als Nederland een schip zou moeten sturen, dat ten koste zou gaan van andere missies. "Het is niet zo dat ik een voorraad schepen heb, die ik even naar willekeur kan inzetten," zei Hennis. Ze voegde er aan toe dat Nederland zich niet hoeft te schamen voor de inzet die wordt geleverd en dat zij liever ziet dat dit keer andere landen materieel sturen.
28 marineschepen
Nederland heeft 28 marineschepen. Waarom kan of wil Nederland dan nu geen schip sturen?
Lang niet alle 28 komen in aanmerking voor een dergelijke operatie in de Middellandse Zee. Zo is het zeilschip Zr.Ms. Urania niet geschikt, de Mercuur is niet meer zeewaardig en de Pelikaan heeft de Caribische Zee als thuiswateren. De zes mijnenjagers en twee hydrografische opnemingsvaartuigen zijn ook niet handig voor dergelijke operaties (als ze al beschikbaar zouden zijn).
Dan blijven er nog 18 over, waaronder vier onderzeeboten. Deze zijn uitstekend te gebruiken om inlichtingen te verzamelen, maar over onderzeeboten wordt geen informatie gegeven. Ook niet als er één wel wordt ingezet in de Med. Dus die tellen we even niet mee.
De 13 resterende marineschepen zijn geschikt (het ene type wat meer dan het andere) om ingezet te worden.
Het totaal aantal marineschepen dat Nederland heeft (gehad) in de periode 1945-2015. Op dit moment zijn dat er 28. Is dat te weinig? Niet per se, maar wel voor de verplichtingen die de marine heeft. Klik hier voor meer over cijfers en de Nederlandse marineschepen.
Beschikbaar
Dan is vervolgens de vraag of schepen beschikbaar zijn om een aantal maanden in de Middellandse Zee aan een operatie mee te doen. De 13 marineschepen zijn op dit moment betrokken bij drie verplichtingen: EU antipiraterijmissie Atalanta, stationsschip in het Caribisch gebied en de permanente NAVO eskaders. Daarnaast is De Zeven Provinciën bezig met een lange aanloop richting Ballistic Missile Defense (BMD), een speerpunt binnen de NAVO.
De planning voor die verplichtingen ligt al jaren vast, want schepen en bemanningen moeten opgewerkt worden tot het juiste niveau voor zij gereed zijn om ingezet te worden. Het onverwachts inzetten van die schepen in bijvoorbeeld de Middellandse Zee heeft dus gelijk gevolgen voor de missie nu of in de toekomst. Overigens kunnen niet-opgewerkte schepen over het algemeen niet ingezet worden.
Daarnaast zijn schepen in onderhoud en soms zijn schepen net terug na een lange reis waardoor de bemanning bijvoorbeeld even niet inzetbaar is.
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat niet alle marineschepen in onderhoud of op reis zijn. Als de Johan de Witt terug is, zijn er vijf marineschepen niet op de werf of ver van huis. Deze vijf zijn echter net terug van een missie, uit onderhoud of zijn zich aan het voorbereiden op een missie, reis of belangrijke test.
Met het huidige aantal van 28 schepen, kan er wel heel wat gedaan worden. Maar door de verplichtingen en de eisen die daar aan worden gesteld, zijn er geen reserves. De Nederlandse marineschepen en hun bemanningen varen veel en de budgetten zijn beperkt. Bovendien heeft elke extra opdracht gevolgen. Hennis wil dit keer niet het programma omgooien en doet een beroep op andere lidstaten die mogelijk wel schepen beschikbaar hebben.
