|
4. Nucleaire versus diesel-elektrische onderzeeboten
Door: Jaime Karremann Laatst aangepast: 12-03-2013
Introductie
1. Wat zijn de taken van onderzeeboten?
2. Hoeveel kost de Onderzeedienst?
3. Waarom zijn onderzeeboten onvindbaar?
4. Onderzeeboottorpedo's
5. Nucleaire versus diesel-elektrische onderzeeboten
6. Nederlandse onderzeeboten
7. Onderzeeboten wereldwijd
8. Wat maakt Nederlandse onderzeeboten uniek?
Er zijn twee typen voortstuwing mogelijk voor onderzeeboten: diesel-electrisch en kernenergie. De Nederlandse onderzeeboten hebben een diesel-electrische voortstuwing, net zoals veel andere landen. De VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en India hebben onderzeeboten die op kernenergie varen (nucleaire onderzeeboten dus).
In Nederland is ongeveer in de periode 1958-1960 ook een discussie gevoerd over het eventueel laten bouwen van nucleaire onderzeeboten. Omdat deze boten ontzettend duur zijn, is hiervan afgezien. Dat is niet onverstandig gebleken, omdat diesel-electrische onderzeeboten veel voordelen bieden. Alvorens in te gaan op een vergelijking tussen nucleaire en diesel-electrische onderzeeboten (ook wel conventionele onderzeeboten genoemd), eerst de verschillende typen van voortstuwing.
(Diesel-)elektrisch
De energie voor alle werktuigen (van verwarming tot de schroef) aan boord van een diesel-elektrische onderzeeboot komt uit een grote batterij. De batterij moet na een tijdje weer worden opgeladen door de dieselmotoren. Boven water varend is dit altijd mogelijk, want daar is voldoende zuurstof en kunnen de uitlaatgassen worden afgevoerd. Onder water wordt gebruik gemaakt van een snuiversysteem. De onderzeeboot kan dan vlak onder de oppervlakte varen en een soort snorkelmast boven het water uit laten steken. Op die manier kan lucht de diesels in worden gebracht en kunnen de uitlaatgassen verdwijnen, terwijl de boot nog onder water blijft varen. Het nadeel is dat de kans op ontdekking wordt vergroot door de enorme snuivermast en de warme uitlaatgassen, ook de diesels maken meer lawaai dan de batterijen.
Steeds meer onderzeeboten maken daarom gebruik van zogenaamde Air Independent Propulsion (AIP). Dit staat voor een techniek waarbij de onderzeeboot zonder te snuiveren de batterijen kan opladen, bijvoorbeeld door een soort brandstof batterijen (fuel cells) mee te nemen. Hierdoor kunnen onderzeeboten met AIP veel langer onder water blijven. Zo kunnen de Duitse subs meer dan 3 weken beneden blijven, zonder te snuiveren. De Zweedse marine heeft in 2003 AIP laten inbouwen in bestaande onderzeeboten.
De Duitse onderzeeboten van het Type 212, gebouwd door HDW, maken gebruik van AIP. (Foto: HDW)
AIP is een enorm belangrijke verandering op onderzeebootvlak, want onderzeeboten komen het liefst alleen boven water als ze een haven in of uit varen. Onder water wordt op de elektro-motor gevaren en dat is juist de kracht van de elektrische onderzeeboot: ze zijn heel stil. Sommige AIP onderzeeboten (zoals de Duitse) hebben helemaal geen diesels meer aan boord en varen alleen maar op elektriciteit. Dat heeft echter grote gevolgen voor de actieradius; zij kunnen dus niet ver van huis worden ingezet.
Nucleaire voortstuwing
Kernonderzeeboten hebben kernreactors aan boord, de energie wordt opgewekt door zogenaamde kernsplijtingen. Bij dit proces komen geen uitlaatgassen vrij, is geen zuurstof benodigd en hoeft niet bijgetankt te worden. Het voordeel hiervan is dat ze zo'n 700.000 kilometer kunnen varen zonder bij te tanken. De kernreactor drijft de schroef van de onderzeeboot aan en zorgt voor stroomvoorziening voor de apparatuur aan boord. Nucleaire onderzeeboten zijn echter wel veel groter en maken meer lawaai.
USS New Mexico, een onderzeeboot van de Virginia klasse heeft nucleaire voortstuwing.
Vergelijk van de onderzeeboten
Het is een beetje flauw, maar eigenlijk komt het vergelijken van nucleaire en diesel-elektrische onderzeeboten neer op het vergelijken van bussen en vrachtwagens: het zijn allebei voertuigen, maar hebben een andere functie. De één is niet beter dan de ander, het is maar net wat je er mee wilt.
Maar toch gaan we vergelijken! De verschillen tussen de diesel-electrische en de nucleaire onderzeeboten zijn vrij eenvoudig weer te geven. De voordelen van een nucleaire onderzeeboot ten opzichte van een diesel-electrische zijn:
- Sneller: een nuclaire onderzeeboot kan lang heel hard varen (max. 35 knopen, dus ongeveer 65 km per uur), diesel-elektrische subs kunnen meestal max 20 knopen.
- Meer wapens: door hun grootte kunnen veel grote raketten en torpedo's worden meegenomen. Bepaalde onderzeeboten kunnen ballistische (kern)raketten verticaal afvuren.
- Langer onder water: dankzij de kernreactor hoeft de onderzeeboot alleen naar de oppervlakte voor ontspanning van de bemanningsleden of bijvoorbeeld voor eten en drinken (behalve water) te laden.
De voordelen van diesel-electrische onderzeeboten zijn:
- Stiller: gemiddeld genomen is een diesel-electrische onderzeeboot stiller dankzij de electrische voortstuwing.
- Dieper: doordat ze kleiner zijn, kunnen ze dieper duiken.
- Ondieper: met deze kleinere boten kun je makkelijker in ondiep water komen. Bovendien zijn diesel-elektrische onderzeeboten heel gevaarlijk in ondiepe wateren. De sonars van schepen kunnen ze dan niet onderscheiden van rotsen, wrakken, enz. en nauwelijks horen door het lawaai. En zijn dus ook geschikter voor operaties zoals inlichtingen verzamelen en afzetten van special forces.
- Moeilijker te vinden: doordat ze stiller zijn en kleiner, zijn diesel-electrische onderzeeboten moeilijker te vinden. Ze kunnen op de bodem gaan liggen en dan zijn ze voor vliegtuigen en schepen echt onvindbaar.
- Goedkoper: ze zijn goedkoper om te bouwen en goedkoper in onderhoud.
Aanschaf advies
Doordat de Britten, Amerikanen en Fransen alleen nucleaire onderzeeboten hebben, zijn de diesel-elekrische onderzeeboten van andere landen belangrijker geworden. Zeker nu steeds meer operaties dicht bij de kust plaatsvinden en de diesel-elektrische onderzeeboten zich heel goed thuisvoelen. Een andere reden is dat deze landen de kennis nog hebben van diesel-elektrische onderzeeboten. Daarom leidt Nederland bijvoorbeeld onderzeebootcommandanten op voor andere landen en vaart regelmatig Amerikaans marinepersoneel. De Nederlandse onderzeeboten worden bovendien vaak gevraagd als oefenpartners van de Britten en Amerikanen, zodat zij kunnen oefenen in het vechten tegen een onzichtbare vijand.
Nucleaire onderzeeboten zijn dus alleen interessant als je veel raketten wilt kunnen lanceren tegen doelen op land (zie bijvoorbeeld de Amerikaanse Virginia klasse onderzeeboten). Voor alle andere zaken -vechten tegen oppervlakteschepen, inlichtingen verzamelen en operaties bij de kust- bouw diesel-elektrische onderzeeboten. Zeker sinds de AIP techniek gangbaar is geworden.
Sinds 13 augustus 2001
|