De Ropuchaklasse landingsschepen, Project 775, zijn op leeftijd, maar vormen nog altijd de basis van de Russische amfibische vloot. Zij zijn primair bedoeld om personeel en materieel te vervoeren en aan het strand of in de haven af te zetten. Vijftien Ropucha's zijn nog in Russische dienst.
Georgiy Pobedonosets in het Kattegat. (Foto: Kurt Pedersen)
Naamgeving
Ropucha is Pools voor 'pad' (het dier) en is de naam die de NAVO heeft gegeven aan deze schepen. De Russische marine noemt de schepen van deze klasse 'grote landingsschepen van project 775', of alleen 'grote landingsschepen'. Overigens werden de landingsschepen tot 1977 door de Sovjet-Unie geclassificeerd als medium landingsschepen.
De schepen zelf hadden aanvankelijk geen namen, tot omstreeks 1985.
Taken
De Russische marine schrijft over de taken op haar website in 2021: "Grote landingsschepen van project 775 zijn ontworpen voor amfibische landingen op een kust zonder voorzieningen en voor het overbrengen van troepen en lading over zee." Hieruit blijkt dus dat de schepen geen pure landingsschepen zijn, maar ook bedoeld zijn als transport. En dat is ook wat ze al sinds de jaren '70 doen. De Ropucha's zijn bijvoorbeeld tijdens de Koude Oorlog ingezet om materieel van de Sovjet-Unie naar West-Afrikaanse landen te vervoeren. Ook bij de wapentransporten naar vanuit de Zwarte Zee naar Syrië, sinds 2012, zijn deze schepen ingezet.
De Landing Ships Tank (LST) kunnen tot aan het strand varen en hoeven dus geen gebruik van landingsvaartuigen te maken, zoals de Nederlandse marine dat doet. Dit zijn feitelijk zelf enorme en bewapende landingsvaartuigen. Voor het vervoer van grote aantallen militairen over grote afstanden is dit weinig comfortabel, maar amfibische operaties zijn in de Russische doctrines vooral dicht bij huis. Toch meende een NAVO-inlichtingendienst dat de Ropuchaklasse (en de Ivan Rogovklasse) bedoeld "ontworpen zijn voor operaties over grote afstanden", zo blijkt uit 'Inlichtingenrapport nr 2/80' van de Marine Inlichtingendienst uit februari 1980. In hetzelfde hoofdstuk over de amfibische capaciteiten van de Sovjets staat het volgende: "The Warshaw Pact amphibious capability has been developed primarily for use in short haul assault operations on the periphery of, and area contiguous to, the USSR, where local air superiority can be obtained. The assault forces are, however, not large enough to carry out sustained operations and they will have to be followed closely by other ground forces carried in merchant ships in order to maintain the momentum of the attack."
Behalve mensen en materieel ergens naar toe brengen, kunnen ze die ook ophalen. De Ropucha's zijn in het verleden ook ingezet voor evacuatie-operaties.
Landing van materieel uit een Ropuchaklasse-landingsschip. (Foto: Russische Defensie)
Ontwerp en bouw
De Ropuchaklasse is het vervolg op de Alligatorklasse, project 1171. De nieuwe Project 775-schepen werden speciaal ontworpen voor landingsoperaties, kregen krachtigere wapens en werden ontworpen voor meer overlevingsvermogen. Hoewel Rusland nu de voornaamste gebruiker is van de Ropucha's, zijn het schepen van Poolse origine. De Ropucha's werden namelijk in Polen ontworpen en gebouwd op de Poolse werf Stocnia Polocna in Gdansk.
De schepen zijn feitelijk roroschepen (roll-on-roll-off) en hebben boegdeuren waar een laadklep achter schuilgaat, zodat het rijdende materieel eenvoudig in en uit kan rijden.
De romp is gemaakt van staal, en heeft een dubbele bodem, de opbouw is van aluminium. Er zijn twee dekken: een tankdek en voertuigendek.
Tot en met sea state 4 kunnen de Ropucha's amfibische operaties uitvoeren. Al vanaf het begin, zo blijkt uit een rapport van de Marine Inlichtingendienst (9-75, pag 24) uit 1975 dat de schepen soms schuilen vanwege slecht weer. Mogelijk om de geëmbarkeerde eenheden te ontlasten, maar mogelijk hebben de laag liggende schepen relatief snel last van slecht weer.
De schepen werden in twee series gebouwd: van 1974 tot en met 1978 en een tweede serie in de eerste helft van de jaren '80.
De totale klasse bestaat uit drie batches, met onderlinge verschillen in afmeting, sensoren en wapensystemen. De eerste twaalf (inclusief de Ropucha voor Jemen) behoren tot batch I, (indienststelling 1981-1988) batch II en de laatste drie (1990-1991) vormen batch III. De laatste batch wordt 775M genoemd.
Laadcapaciteit
Het laadvermogen is volgens diverse websites 450 ton. De Marine Inlichtingendienst sprak eind 1982 over een vermogen van 600 ton voor amfibische operaties op een strand en 1000 ton in de 'ferry-rol' dus als transportschip.
Het tankdek en voertuigendek samen hebben een totale oppervlakte van 535 tot 595 vierkante meter. De hoogte van de dekken is 4,5 meter.
De lading kan bestaan uit bijvoorbeeld:
- 10 main battle tanks en 340 personen, of
- 12 gepantserde voertuigen en 340 personen.
Vanzelfsprekend kan ook ander materieel aan boord, zoals vrachtwagens en kanonnen.
Ropuchaklasse landingsschepen van de Pacifische Vloot. (Foto: Russische marine)
Wapens en sensoren
De Ropuchaklasse blinkt niet uit in wapens en sensoren, het gaat immers om het afleveren van de spullen. Maar, zeker vergeleken met moderne Westerse amfibische eenheden, zijn ze toch zwaarbewapend. De Ropucha's hebben bijvoorbeeld een of twee kanons van 57 mm of 76,2 mm. Zowel deze kanons als de 122mm MS-73 Grad-M raketten zijn bedoeld om de verdediging op een strand onder vuur te nemen tijdens een amfibische operatie
De schepen hebben een beperkte luchtverdediging in de vorm van raketten die vanaf de schouder gelanceerd moeten worden, of afgeleiden daarvan.
Ook op sensorgebied is het pakket vanzelfsprekend beperkt en is de MR-352 Pozitiv-E radar bedoeld voor lucht- en zeebeeld de radar die er het meest uitspringt.
Voortstuwing
Twee ZGODA-diesels moeten de schepen tot een maximale snelheid van 18 knopen kunnen krijgen. De Ropucha's hebben twee schroefassen en drie bladen, ook hebben sommige schepen twee uitschuifbare thrusters om de schepen goed in positie te kunnen houden.
Export
Diverse exemplaren zijn in het verleden verkocht aan andere landen. Het toenmalige Zuid-Jemen heeft in de jaren '70 een Ropucha bemachtigd en in 1983 sloot Libië met Polen een overeenkomst voor de levering van drie Ropucha's in ruil voor olie.
Inzet
De Ropuchaklasse is veelvuldig ingezet, voornamelijk voor transport.
In de jaren '80 was een Ropucha vaak te vinden aan de Westkust van Afrika, ook hebben Ropucha's dienst gedaan in de Indische Oceaan nabij Somalië.
In 1999 vervoerden vijf Ropucha's in twee leveringen Russische troepen in het kader van een missie in voormalig Joegoslavië.
De Ropucha's maakten in augustus 2008 deel uit van een amfibische operatie waarbij twee schepen van de Zwarte Zeevloot (Yamal en Saratov) tijdens de oorlog met Georgië eenheden afzetten.
De Konstantin Olshansky evacueerde in maart 2011 Russische burgers uit Libië.
Sinds 2012 vervoeren landingsschepen materieel naar Tartus, Syrië, waar een Russische marinehaven is gevestigd.
In 2022 waren de Ropucha's in het nieuws vanwege de samenkomst van zes Ropucha's in de Oostzee en hun opmars richting de Zwarte Zee. Aanvankelijk liet Rusland weten dat de schepen zouden deelnemen aan een oefening, maar zij koersten toch door de Bosporus naar de Zwarte Zee, waar zij deelnamen aan de oorlog met Oekraïne. In de beginfase speelden zij een rol bij de (pogingen tot) amfibische landingen in de Zee van Azov en Zwarte Zee. Later werden ze belangrijker als transportschepen van Russische materieel.
Bij de aanval in Berdyansk op de drie landingsschepen die in die haven bezig waren met laden of lossen van materieel werd op 24 maart landingsschip Saratov (Alligatorklasse)tot zinken gebracht, de Novocherkassk en de Cesa Kunikov (beide Ropuchaklasse) raakten beschadigd, maar konden gerepareerd worden. Na herhaaldelijke aanvallen op Russische marineschepen in Sebastopol op de Krim, werden schepen verplaatst naar Russische havens aan de oostzijde van de Zwarte Zee. Op 4 augustus 2023 werd de Olenegorsky Gornyak (Ropuchaklasse) op zee aangevallen door een boven water varende drone (USV), wat leidde tot schade aan het landingsschip. Zusterschip Minsk werd op 13 september door Oekraïense kruisvluchtwapens vernietigd bij een aanval op het dok in Sebastopol.
Op 26 december 2023 werd door Oekraïne een aanval uitgevoerd op de haven van Feodosija op de Krim. De Novocherkassk zou daarbij zijn vernietigd.
