Marine-uniformen


Laatst aangepast: 22-10-2021

Iedereen weet dat het militair personeel van de marine in een uniform loopt. Maar het gebeurt regelmatig dat iemand van de marine aangezien wordt voor een brandweerman of van de plaatselijke drumband. En met carnaval lopen genoeg carnavalvierders in Love Boat-pakken, die moeten doorgaan voor "echte" marine-uniformen. Tijd voor duidelijkheid! Daarom laat Marineschepen.nl de uniformen de revue passeren. Matrozen en mariniers haal je dan ook nooit meer door elkaar.

officieel tenue matrozen
Het marine-uniform lijkt niet al te complex, maar er zijn talloze uniformen en varianten er op en uitzonderingen. Op deze foto is een bonte verzameling te zien van alleen de nette uniformen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

De Koninklijke Marine kent veel verschillende uniformen. Welk uniform gedragen wordt hangt af van de werkzaamheden, rang, locatie, dienstgroep of korps en het jaargetijde. Daarnaast zijn verschillende varianten mogelijk (met of zonder trui/ baret, enz).



Historie
Op 1 maart 1672 verscheen voor het Nederlandse Staatsleger het eerste uniformvoorschrift. Voor de vloot waren er in eerste instantie alleen uniformen voor officieren. Voor de bemanning werd een uniform niet nodig geacht, omdat een schip optrad als eenheid en het herkenbaar was aan de vlaggen. De zeeofficieren droegen veelal bruine jassen, later werd dit vooral donkerblauw. Na de uniformbeschrijving van 1750 veranderde het marineuniform geleidelijk in het uniform zoals we dat nu kennen. Inmiddels zijn er uitgebreide omschrijvingen en regels omtrent het (dragen van het) uniform en is er een Uniformcommissie van de Koninklijke Marine die van tijd tot tijd bekijkt welke wijzigingen er moeten worden aangebracht.

tenue 2 vlag hijsen (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De bemanning van een Nederlands marineschip in een buitenlandse haven tijdens de ceremonie vlag hijsen. Het personeel dat de wacht heeft en ingedeeld is voor deze ceremonie staat aangetreden in tenue 2. De officieren met witte handschoenen en sabel. Dit wordt alleen tijdens bijzondere gelegenheden gedragen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

tropenuniform
Een matroos, korporaal, sergeant en een luitenant ter zee der 2e klasse oudste categorie in het witte daagse tenue (tenue 16, 'badman'). Het uniform van de matroos (geheel links) wijkt het meest af van de andere drie in beeld. De petten zijn niet op, maar zijn hetzelfde als bij de Europese tenues. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Drie smaken
Er zijn eigenlijk 3 verschillende soorten uniformen:
• een uniform voor dagelijkse werkzaamheden (boordtenue voor de vloot of veldtenue voor het Korps Mariniers);
• een uniform voor werkzaamheden of andere gelegenheden waarbij men wat netter gekleed moet gaan (tenue 6);
• het ceremoniële tenue (tenue 2).

Tussen de keerkringen worden verschillende tropentenues gedragen (wit), ten noorden van de kreeftskeerkring en ten zuiden van de steenbokskeerkring wordt het Europese tenue gedragen (het donkerblauwe tenue). Hier mag de militair wel het zomertenue (tenue 10) dragen: geen jas en er is de keuze tussen: geen stropdas met een overhemd met korte mouwen, en: stropdas plus overhemd met lange mouwen.

Behalve verschillen tussen de tenues, zijn er ook verschillen tussen de rangen bij het nette uniform. Zoals in de foto's hierboven te zien is, hebben matrozen een heel ander net uniform dan onderofficieren en officieren. De eerste hebben de bekende matrozenmuts, met kraag. Terwijl (onder)officieren een pet hebben en een jasje wat meer overeenkomsten heeft met een colbert. Daarnaast zijn er natuurlijk verschillen (tussen onderofficieren en officieren, zelfs tussen officieren onderling) voor wat betreft de pet en de plaats waar het dienstgroep/ korps onderscheidingsteken is geplaatst. De uniformen van mariniers verschillen uiteraard ook van de uniformen van de vloot. Dit is niet alleen het gevechtspak, maar ook het nette tenue (tenue 6) verschilt.

boordtenue marine (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Een korporaal in boordtenue. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Boordtenue voor dagelijkse werkzaamheden van de vloot (2006-2022?)
Sinds april 2006 heeft de vloot het boordtenue (BT). Dit tenue kan uiteraard aan boord gedragen worden of bij werkzaamheden op de wal waarbij de kleding vuil of beschadigd kan worden. Dit tenue wordt in de praktijk echter ook op kantoor gedragen. Het uniform verving het nooit echt populaire boord-kazernetenue (BKT), met lichtblauw overhemd en zwarte broek dat halverwege jaren '90 in gebruik werd genomen. Ook het khaki uniform voor de vloot is vervangen.
Het boordtenue is voor alle rangen hetzelfde. Er is ook geen verschil in de tenues voor mannen en vrouwen. Uiteraard is dit tenue alleen voor de vloot. Het tenue is geheel donkerblauw en bestaat uit een overhemd en broek. Als hoofddeksel wordt de baret gedragen.

Sinds 2011 moet het hemd van het boordtenue uit de broek worden gedragen, om zo een meer verkoelend effect te krijgen. De verzoeken kwamen van de werkvloer, maar na invoering bleek dat niet iedereen op de werkvloer dit een goed idee vond. Critici binnen de marine vonden het destijds "slonzig" overkomen en niet passen bij de marine.

Camouflage
Het camouflagepatroon dat gekozen zou zijn. (Bron: Instagram.com/youngbyczsk)

Nieuw tenue met blokjespatroon (vanaf 2022?)
Het boordtenue wordt vervangen. In april 2019 werd bekend dat het nieuwe marine-uniform, waar Defensie al langer mee bezig was, voorzien zou worden van een blokjespatroon. Aanvankelijk zou de marine een donkerblauw effen print krijgen, maar dat werd dus gewijzigd. En wel op verzoek van de marine zelf.

Het nieuwe uniform wordt ook wel 'camouflageuniform' genoemd, al is er feitelijk van camouflage geen sprake. Een woordvoerder van Defensie: "De marine acht het camouflagepatroon modern, professioneel en operationeel passend bij de uitstraling van marinemilitair. De keuze wordt binnen de marine breed gedragen."

Ook België krijgt het nieuwe uniform.

Door fouten in de aanbesteding is de komst van het nieuwe uniform vertraagd.

nieuwe kleding
De nieuwe jas, middelste foto alleen de voering. (Foto: Defensie)

Sinds 2021: koud- en nat weer-overkleding
Behalve de interim gevechtskleding en de definitieve kleding, is er ook de 'Koud- en nat weer-overkleding' van alleen de vloot. Dit is overkleding, van Sioen Nederland, en wordt sinds februari 2021 uitgereikt. Het pakket bevat een jas (met uitneembare voering) en regenbroek. De voering is ook los als 'wolletje' te dragen.

Bij het definitieve uniform komt ook een jas, die is er nu niet bij de interimkleding. Wat er met de 'Koud- en nat weer-overkleding' gaat gebeuren bij de komst van de definitieve kleding, is nog niet bekend.



Matrozen
Het (nette) matrozenuniform is veruit het meest bekende uniform van de marine. Wereldwijd dragen matrozen van nagenoeg alle zeevarende landen een vergelijkbaar uniform. Zij hebben veelal het tenue met muts en kraag (baadje).
Op de kraag van het uniform zijn 3 strepen zichtbaar, deze zouden hun oorsprong gevonden hebben in de 3 grote zeeslagen van Michiel de Ruyter. Dat klopt echter niet (De Ruyter was bovendien betrokken bij veel meer grote zeeslagen). Een soortgelijk verhaal doet in de Royal Navy de ronde, maar dan betreft het Nelson. En ook dat klopt niet.
Het dienstgroeponderscheidingsteken en het rangonderscheidingsteken (de streep) zijn te vinden op de linker mouw.

matroos uniform mannen (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Matrozen daags blauw met kraag. Met de bekende matrozenkraag. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

matroos uniform vrouwen (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Matroos in tenue 6. Het daagse tenue van vrouwelijke matrozen is anders dan dat van de mannelijke matrozen. Hier ontbreekt de matrozenkraag bijvoorbeeld. De dames hebben een jasje met stropdas. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl) matroos uniform mannen
Een matroos 2e klas (links, zie rode streep) en een matroos 1e klas in boordtenue. Dit uniform is voor dames en heren, en alle rangen, hetzelfde. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)



sportwitje
Twee matrozen in boordtenue zonder hemd. De witte shirts worden snel een beeld uit het verleden. Het donkerblauwe shirt is in 2021 ingevoerd en wordt het standaard shirt bij het boordtenue. Het sportwitje (rechts) zal niet verdwijnen, maar alleen onder tenue 6 (het nette uniform) gedragen mogen worden door matrozen. Dit sportwitje is overig afkomstig van het blauw-wit gestreepte frokje, dat in 1965 werd afgeschaft. Over de geschiedenis van het frokje (en het sportwitje) is hier op Marineschepen.nl meer te lezen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Korps Mariniers
Een marinier is werkzaam bij het Korps Mariniers, alle andere 6.000 militairen van de marine zijn dus geen mariniers. Het verschil is uiteraard duidelijk te zien aan het veldtenue, dit tenue is alleen te vinden in de garderobe van de mariniers. Toch wijkt ook het ceremoniële uniform van een militair van het Korps Mariniers zodanig af, dat zij ook dan makkelijk te onderscheiden zijn van het vlootpersoneel.

mariniers
Een marinier in het nette uniform en een marinier in camouflagepak. De rode bies om de petrand, de rode bies op de broek, het Korps-embleem op de revers en de ankers op de schouders tonen dat de linker man marinier is. Bij de rechter man is dit te zien aan de donkerblauwe baret met het anker op een rode achtergrond. Kenners zien het ook aan het camouflagepatroon van de broek.

Opvallend is hierbij de rode streep over de broeken van de mariniers (de rode bies), de rode bies op de petranden van de mariniers en de rode rand rond het rangonderscheidingsteken. Dat de kleur rood steeds terugkomt heeft te maken met dat rood binnen de krijgsmacht de kleur van de infanterie is. Andere kenmerken zijn te vinden op de jasjes (in de wandelgangen 'barathea', vernoemd naar de oorspronkelijke stof), deze kennen een enkele rij knopen, in plaats van een dubbele rij en op de revers is het embleem van het Korps te vinden. Bij het Korps Mariniers draagt dus niemand een matrozenmuts of een kraag.

Behalve het blauwe nette uniform en het groene camouflage tenue hebben de mariniers ook kaki voor in de tropen. In de woestijn heeft men natuurlijk de bekende woestijncamouflage kleuren en in de sneeuw heeft men witte kleding.

Het groene camouflagepak en de woestijnvariant, zijn overigens niet voorbehouden aan het Korps Mariniers. Ook vlootpersoneel kan tijdens bepaalde operaties op land een groen uniform dragen, met het camouflagepatroon van het Korps Mariniers. Maar dat hangt niet standaard in de kast. Je zult dan wel duidelijk het marinierscamouflagepatroon herkennen, maar zal op de linker schouder "Koninklijke Marine" staan in plaats van "Korps Mariniers".

mariniers voor amfibische landing (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Mariniers in veldtenue, helm en groene camouflagekleuren. Bovendien hebben de mariniers op de foto groene reddingsvesten ivm een amfibische operatie. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

rode bies korps mariniers
Dankzij o.a. de rode bies op de broek is het personeel van het Korps Mariniers te onderscheiden van het vlootpersoneel.

Onderofficieren
Het nette tenue van onderofficieren verschilt sterk van de het standaard matrozentenue voor mannen. Bij vrouwen is er nauwelijks een verschil; alleen de matrozenmuts wordt vervangen door een hoedje en de rechter mouw is leeg. Bijna alle onderofficieren hebben, net als matrozen, hun dienstgroeponderscheidingsteken (bijv. gouden of zilveren anker) bovenaan op de linker mouw. Op zowel hun rechter als linker mouw (net onder het onderscheidingsteken) is de rang geplaatst.

Een uitzondering op de rangonderscheidingstekens bovenaan de mouw, zijn adjudanten. Zij hebben hun rangonderscheidingstekens wel onderaan de mouw. Net als officieren.

De hoofddeksels van onderofficieren onderling zijn gelijk, op de voorkant is alleen een onklaar anker te zien.

mannen en vrouwen in tenue 2
Let op, hier staan onderofficieren en matrozen en zijn de verschillen goed te zien. De persoon helemaal links in beeld heeft z'n strepen op zowel de linker als rechter mouw. Bij de matrozen (rechts in beeld is dat alleen links). Merk ook op dat de hoofddeksels van de dames midden in beeld verschillen, links staat een korporaal met een hoedje, rechts een matroos met matrozenmuts. Het tenue voor vrouwen kent een jasje met een rij knopen, in plaats van twee zoals dat bij mannen gebruikelijk is. Verder kent dit tenue voor vrouwen zowel een rok als een broek. Op zee wordt de rok niet gedragen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

tenue 6
Vier korporaals in tenue 6. Drie van de vier korporaals hebben niet alleen een zilveren anker (Logistieke Dienst), zij hebben bovendien de 'esculaap' (een dubbele stang met een daar doorheen gekronkelde slang) zonder kroon onder op de mouw als teken van de ziekenverpleger. Dat is een bijzondere locatie voor een embleem en daarmee onderscheidt de Logistieke Dienst Geneeskundige Dienst zich van de rest van de LD. (Foto: Koninklijke Marine)

marine onderofficieren in tropenuniform
Onderofficieren van de marine in het ceremoniële tropenuniform. Dit uniform is voor officieren gelijk, alleen de pet is anders. (Foto: AVDD)

officieren en onderofficieren
Links in beeld een officier (LTZ1), naast haar twee onderofficieren (adjudanten). (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Officieren
Officieren hebben het korpsonderscheidingsteken op de revers (de kraag) en niet op de mouw. De rangonderscheidingstekens van officieren, de galons, zijn op het jasje onderaan de mouw geplaatst.

De petten van officieren verschillen onderling. Zij hebben onder en naast het anker bladeren. Bij vlagofficieren en hoofdofficieren vanaf kapitein-luitenant ter zee of kolonel der Mariniers zijn ook bladeren op de petrand te vinden.

De officieren in opleiding (Adelborsten) hebben een (net) tenue dat in bepaalde opzichten lijkt op het tenue voor onderofficieren (zij hebben de rangonderscheidingstekens op de linker mouw), maar in andere opzichten op dat van officieren (korpsonderscheidingstekens op de revers). Deze tekens zijn echter op een rode achtergrond, al heeft in dat in dit geval niets met het Korps Mariniers te maken.

zomer uniform officieren marine (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
In de zomer (buiten de keerkringen) kunnen onderofficieren en officieren het zomertenue, tenue 10, uit de kast halen. Matrozen hebben dan alleen een t-shirt aan. Bij het boordtenue (rechts) kunnen de mouwen opgerold worden. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

trui marineofficieren (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Over het witte overhemd kan een donkerblauwe trui gedragen worden. Dit heet tenue 6A. Matrozen dragen dat over een t-shirt, onderofficieren en officieren dragen de trui over het overhemd. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

pet van vlagofficier
Let op de verschillende petten. Van links naar rechts staat een onderoficier, een luitenant ter zee der 1e klasse, op de voorgrond een luitenant-kolonel der mariniers (vergelijkbaar met een kapitein-luitenant ter zee bij de vloot) op deze pet zijn al meer eikenbladeren te zien. De petten van vlagofficieren, hier op de foto luitenant-generaal der mariniers Rob Verkerk en vice-admiraal Matthieu Borsboom, kennen een dubbele rij met eikenbladeren. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Diverse uniformfoto's
matrozen in boordtenue (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Hier matrozen in boordtenue. Op de linker schouder staat Koninklijke Marine, op de linker borst het embleem en de naam van de eenheid. De achternaam staat op de rechter borst. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
nbc pak
Bij dreiging van chemische of biologische aanvallen wordt een NBC-pak gedragen (aan boord en op de wal) met een gasmasker.
ijsklimmen korps mariniers (Foto: AVDD)
In Noorwegen wordt door het Korps Mariniers een heel ander gevechtspak gebruikt. (Foto: AVDD)

perslucht en hittewerend (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Een matroos aan boord met perslucht en hittewerende kleding tijdens een brandoefening. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
KIM adelborsten (Foto: AVDD)
Het ceremoniële tenue van adelborsten verschilt duidelijk van alle andere uniformen. Dit komt voornamelijk door de rode kraag. Dit uniform is het oudste nog bestaande uniform bij de KM. (Foto: AVDD)
marinier
Een marinier in het veldtenue. Het anker op de rode ondergrond op de baret is kenmerkend voor het Korps Mariniers. Een andere manier om het Korps te onderscheiden van de Landmacht kan via de tekst "Korps Mariniers" op de linkerschouder.

camouflage korps mariniers
Het camouflagepatroon van het Korps Mariniers. Dit wijkt af van dat van de Koninklijke Landmacht. (Beide worden vervangen.)
camouflage landmacht
De Koninklijke Landmacht maakt gebruik van het Britse camouflagepatroon, het Korps Mariniers heeft een Amerikaans patroon. Na enige oefening zijn beide patronen goed uit elkaar te houden en is een (pijnlijke) vergissing makkelijk te voorkomen... (Beide worden vervangen.)

vliegeroverall marine
Het vliegend personeel van de marine heeft een vliegeroverall. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

bijzondere bijstandseenheid mariniers (Foto: AVDD)
Ook de special forces van het Korps Mariniers gebruiken speciale pakken.
korporaal in penenpak (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Voor activiteiten buiten kun je een "penenpak" over je uniform heen aantrekken. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

adelborsten in het zaaltje op het KIM (Foto: AVDD)
Twee adelborsten op het Koninklijk Instituut voor de Marine in het blauwe daagse tenue. (Foto: AVDD)
logistieke dienst verzorging marine
De Logistieke Dienst Verzorging heeft een herkenbaar extra pak (naast de gebruikelijke uniformen).

anti-flashgear (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Als er brand is, of gevaar dreigt worden deze kappen met handschoenen opgezet/ aangedaan. Dit wordt ook wel "anti-flashgear" genoemd. De witte overall is een vlamwerende gevechtsoverall. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)




Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Privacy
Adverteren
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Gerelateerde artikelen

Rangen en standen

Korpsen en dienstgroepen

Tijdelijk nieuw uniform vertraagd

Nieuw uniform marine

Frokje en sportwitje