Als je president wordt van de Verenigde Staten krijg je hoopjes nieuwe spullen zoals een luxe villa annex kantoor in Washington, twee aangepaste Boeing 747's, wat speciale helikopters van de US Marines en een gepantserde Cadillac. Minder opvallend is een nieuwe tas. En niet zomaar één. Het is een nucleaire tas.
Een 'nuclear football' in het Smithsonian Institute. (Foto: Jamie Chung/ Smithsonian Institute Magazine, Creative Commons)
Donald Trump stapt aanstaande vrijdag voor het eerst in zijn splinternieuwe limo, een gepantserde Cadillac -genaamd 'the Beast'- editie 2017. De kans is groot dat Trump er nauwelijks van opkijkt al is er bijna 16 miljoen dollar voor betaald. Dat zal vermoedelijk anders zijn bij zijn nieuwe tas. Ja, er zijn meer mensen die vrijdag een nieuwe tas krijgen. Maar dit is een tas als geen andere. Deze tas heet 'nuclear football'. Met de nadruk op nuclear.
Het nucleaire arsenaal
De Verenigde Staten hebben momenteel 1.367 kernkoppen. Deze zijn verspreid over drie onderdelen, samen de nuclear triad genoemd. De kernkoppen kunnen worden gelanceerd door de 450 Minuteman-III (uit 1970) ballistische raketten die in silo's verspreid staan over Amerika, door vliegtuigen zoals de B-52, B-1 en B-2 van de Amerikaanse luchtmacht en door de 14 Ohioklasse onderzeeboten die vanuit zee kunnen toeslaan.
De nuclear triad is, zoals ook die in Frankrijk, Rusland, India, de UK en andere landen die beschikken over kernwapens, bedoeld als afschrikkingsmiddel. Om een geloofwaardige afschrikking te kunnen vormen, moeten kernwapens ieder moment van de dag gereed zijn om gelanceerd te worden. Want alleen dan kan een eventuele tegenstander er zeker van zijn dat een eerste aanval een nucleaire tegenaanval zal inhouden.
Dag en nacht staan mannen en vrouwen klaar om de Minuteman ICBM's te lanceren of kernbommen onder vliegtuigen te hangen. Er zijn ook altijd Ohioklasse onderzeeboten op geheime patrouilles, waar zij zich in diepe wateren schuil houden om op ieder moment één van hun 24 luiken te openen. Iedere onderzeeboot heeft 24 Trident-II D-5 submarine launched ballistic missiles (SLBM's) bij zich met in totaal maximaal 288 kernkoppen. Eén Ohio SSBN heeft daarmee een vuurkracht van 5.000 keer de atoombom die op Hiroshima werd gegooid en meer dan alle bommen die gegooid werden tijdens de Eerste én Tweede Wereldoorlog bijelkaar.
Eén onderzeeboot beschikt dus over voldoende vuurkracht voor een thermonucleair einde van de mensheid. In de meeste rekenmodellen wordt -behalve vernietiging in een kort tijdsbestek- al een decennialange nucleaire winter verwacht, mogelijk gevolgd door een nucleaire zomer zonder ozonlaag, bij een kleine nucleaire oorlog waarin slechts 100 atoombommen à la de Hiroshimabom worden gedropt.
U begrijpt dat het inslaan van zonnebrandcrème ter voorbereiding op een ozonlaagloze nucleaire zomer na inzet van een SSBN overbodig is (zoals meer dingen ter voorbereiding op een post-armageddontijdperk).
USS Henry M. Jackson, een Ohioklasse onderzeeboot, keert terug naar de marinebasis nabij Seattle na een patrouille in de Stille Oceaan. In deze oceaan varen al decennia Amerikaanse SSBN's 24/7 om eventueel in opdracht van de president kernraketten te lanceren. Een eventuele kernaanval op Noord-Korea zal waarschijnlijk vanaf een SSBN die aan de westkant van de VS is gestationeerd worden gelanceerd. (Foto: US Navy)
Nuclear football, de tas der tassen
Het Amerikaanse aandeel in het einde der tijden kan beginnen bij een voor het oog doodnormale zwarte leren tas met de naam 'nuclear football'. Sinds president Kennedy er in de jaren '60 mee begon, is de nuclear football altijd in de buurt van de Amerikaanse president. De tas wordt gedragen door een officier met de rang van luitenant ter zee der eerste klasse, kapitein-luitenant ter zee of gelijkwaardig bij andere krijgsmachtdelen.
De tas van het merk ZERO Haliburton bevat in ieder geval vier attributen: een zwart boek met 75 pagina's met mogelijkheden voor een vergeldingsaanval waar de president uit kan kiezen, een boek met geheime locaties van bunkers voor de president, een map met procedures voor de noodcommunicatie en 'the biscuit' ofwel een kaart met authenticatiecodes waarmee de president zich kan identificeren.
En ter geruststelling, het is er niet één maar het zijn er drie. Niet omdat er weleens een tas vergeten wordt (dat is wel eens gebeurd bij een bezoek van president Ford aan Frankrijk en Clinton is het kaartje eens kwijtgeraakt), maar omdat ook de vice-president over een dergelijke tas beschikt en er één in reserve wordt gehouden in het Witte Huis.
Niet alleen de Amerikaanse president heeft een dergelijke tas, ook zijn Russische evenknie heeft er zo een (plus nog meer kernwapensdan de VS). Van de Britse premier is een dergelijke tas niet bekend, wel de Letter of Last Resort: de brief met opdrachten die geschreven is door de premier en zich in de kluizen bevindt van de vier Britse ballistic missile submarines. Zij mogen die alleen openen als Groot-Brittannië door een kernaanval is gesmolten.
Beelden van een oefening aan boord van een Ohioklasse onderzeeboot. (Opent in een nieuw scherm.)
Eén opdrachtgever
Hoewel de opdracht tot een thermonucleaire verrassing via vele schijven wordt uitgevoerd, kan alleen de president -of zijn plaatsvervanger als de president daar niet toe in staat is- opdracht geven tot een kernaanval. Mocht straks president Trump opdracht geven tot de lancering van kernwapens, kan niemand dat tegenhouden. Niemand heeft een veto. Eenmaal gelanceerde kernraketten kunnen niet meer worden uitgeschakeld, niet door de afzender en niet door de ontvanger.
Als de Amerikaanse president het nodig vindt om kernraketten te lanceren, kan dat dankzij de tas op ieder moment al heeft hij bijv. in het Witte Huis andere middelen. Als hij op pad is zal hij zich identificeren met een plastic kaart en samen met zijn White House military aide, die de tas draagt, de tas openen en de lanceeropties bekijken. (Hij heeft hier in geval van een vergeldingsaanval slechts 10 minuten voor, anders kan hij zelf al zijn omgekomen door inkomende kernraketten.) Zodra de keuze is gemaakt, wordt de opdracht tot lanceren (en vermoedelijk ook op welke landen/ steden) doorgegeven aan de voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, die de opdracht doorgeeft aan het Pentagon. Vervolgens wordt de opdracht doorgestuurd naar de US Strategic Command Headquarters in Offutt Airbase in Nebraska en zij sturen de eenheden aan die daadwerkelijk gaat vuren.
Aan boord van onderzeeboten wordt de gecodeerde opdracht in de vorm van een Emergency Action Message ontvangen. Meerdere bemanningsleden, waaronder de commandant en oudste officier, zullen de opdracht verifiëren.
Alle haltes waar de opdracht langs moet, controleren de opdracht. Zij controleren niet waarom de opdracht is gegeven, maar alleen of de opdracht echt is; dat wil zeggen van de president zelf. Er wordt immers van uitgegaan dat de president een verstandig besluit heeft genomen. Bovendien is er bij een nucleaire vergeldingsaanval weinig tijd en moet zo snel mogelijk de tegenaanval worden ingezet. Er is geen tijd voor discussie of een second opinion.
De nuclear football gaat al jaren mee en sinds de jaren '60 varen de Amerikaanse ballistic missile submarines de wereld over in afwachting van de opdracht waarvan niemand hoopt dat ze die gaan krijgen. En tot op heden is de missie geslaagd.
