De Defensie Materieel Organisatie (DMO) is samen met vertegenwoordigers van de Nederlandse marine-industrie gestart met Dutch Naval Design. Met dit project hopen de oprichters de krachten van de Nederlandse marine-capaciteiten te bundelen en toe te werken naar doorslaggevende marine-technologie van de toekomst.
Het FlexShip als schip van de toekomst. Still uit de video van MARIN van het FlexShip (zie verder op deze pagina). MARIN heeft, zo liet het onderzoeksinstituut weten, nagedacht over gedistribueerde operaties met autonome vaartuigen boven en onderwater, en heeft dat met simulatorsoftware in beeld gebracht. (Beeld: MARIN)
Dutch Naval Design is nog in de opstartfase, toch begint het project vorm te krijgen. Zo werd onlangs de samenwerking door DMO, MARIN, Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR), TU Delft, TNO, NIDV en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat bekrachtigd met een overeenkomst. Al in maart 2020 werd het FlexShip gepresenteerd. Dit 'marineschip van de toekomst' vat de visie van de gezamenlijke partijen samen. Het is de bedoeling dat toekomstige Nederlandse marineschepen van deze plannen gaan profiteren.
Straks meer over het schip van de toekomst.
Veel kennis in Nederland, maar versnipperd
Nederland kent een levendige marine-industrie, met grote, maar ook met kleinere spelers. Samen met Defensie worden al geruime tijd marineschepen en producten ontworpen en gebouwd die zich kunnen meten met wat er in het buitenland wordt bedacht. Toch valt er genoeg te verbeteren, zagen Hoofd Afdeling Maritieme Systemen KTZ (TD) Paul Flos en Hoofd Platform Technologie Michel Janssen, beiden van DMO.
"We zijn eens naar een ver land gereisd om een bepaalde technologie te bekijken, en later bleek dat een bedrijfje in Eindhoven ook met die technologie bezig was", zegt Paul Flos. "Er is in Nederland veel meer beschikbaar dan je denkt, het is zaak om die te vinden en daarom hopen we ook in contact te komen met bedrijven uit het MKB."
Die technologische kennis moet niet alleen gevonden worden, die kennis moet ook richting krijgen, zeggen Flos en Janssen. Zij hoefden niet met een leeg vel papier te beginnen, want op gebied van radartechnologie is er al jarenlang een uitstekend voorbeeld van een samenwerkend platform: Nederland Radarland. Hier werken DMO, de marine, kennisinstituten en industrie samen om steeds weer de beste radars voor de Nederlandse marine én voor de export te ontwikkelen. Met succes.
Zo'n voorbeeld, uniek in de wereld, vraagt om navolging op platformgebied. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want aan de industrie-kant is binnen Nederland Radarland één grote leverancier, op gebied van platformtechnologie (alles behalve wapens, sensoren en commandosystemen) zijn dat er oneindig veel.
"Met de partijen waarmee we Dutch Naval Design hebben opgericht, hebben we twee doelen geformuleerd. Ten eerste willen we regie voeren en focus geven op gebied van platformtechnologie", zegt Flos. "Ten tweede willen we een doorslaggevend operationeel effect realiseren. Simpel gezegd: we willen de oorlog winnen. Om dat te bereiken focussen we op de Nederlandse marinebouw nu en in de toekomst, mede als doel om ook internationaal gezamenlijk op te gaan treden. Samen ben je nu eenmaal sterker bij consortiumvorming voor internationale samenwerking."
Ondertekening van de samenwerking enkele weken geleden. Namens DMO ondertekende plaatsvervangend directeur DMO, generaal-majoor Ivo de Jong. (Foto: Defensie)
Route naar de stip op de horizon
"Met DMO, de afdeling Plannen, CZSK [Commando Zeestrijdkrachten], NLDA [Nederlandse Defensie Academie], de instituten TNO, NLR, TU Delft en een kleine vertegenwoordiging van de industrie gevormd door het Nederlands marinebouwcluster van de NIDV zijn we alle voorbereidende werkzaamheden gaan doen", zegt Michel Janssen. "In de volgende fase gaan we uitnodigingen sturen voor meer deelnemers."
"We zijn begonnen met kijken naar wat er al is, dus ook beleidsdocumenten zoals de Defensie Industrie Strategie hebben we daar in meegenomen", gaat Janssen verder. De managementgroep bestudeerde de technologische ontwikkelingen, de dreigingen van de toekomst.
Janssen: "Dan kom je op aantal thema's die je verder kan uitwerken naar eisen voor marineschepen.
Denk aan een verhoogde gereedheid, betere voorspelbare levensduur kosten, wat moet aan boord, wat kan op de wal, wat is de aanpasbaarheid."
Dat resulteerde in zeven roadmapthema's, met zes basisthema's en één laatste thema dat alles verbindt:
1 Energie en mobiliteit, ook gezien vanuit de energietransitie
2 Digital twinning, waarbij op de servers in Den Helder een digitale tweeling staat van ieder schip. Hierdoor kunnen veel meer trainingen en opleidingen aan de wal gedaan worden. En een digital twin levert ook voordelen op voor onderhoud.
3 Autonomie. De toekomst bestaat vooral uit onbemande middelen.
4 Survivability. De dreiging neemt toe in omvang en soort, zoals loitering ammunition, hypersone raketten. Als zo'n wapen het schip raakt, moet het wel kunnen blijven varen en vechten.
5 Smart maintenance. Schepen worden complexer en tegelijkertijd wordt het aantal bemanningsleden gereduceerd, waardoor onderhoud aan boord moeilijker wordt en er meer ondersteuning vanaf de wal nodig is.
6 Manning and automation. Minder mensen aan boord, meer automatisering.
7 Mission and model based system engineering. Er wordt zoveel digitale info gegenereerd en die moet duurzaam in stand gehouden worden, zodat je die later kunt gebruiken in bijvoorbeeld onderhoud.
"Het moeilijkste van allemaal was het bepalen van de stip op de horizon", zegt Janssen. "Dat heeft behoorlijk wat tijd gekost. Die visie hebben we vormgegeven in een verhaallijn, een narrative en dat resulteerde in het FlexShip. Dat schip is niet het doel, maar een middel om naar technologie voor de toekomst te werken, die technologieën kunnen op allerlei schepen worden toegepast." Dit schip wordt dus niet daadwerkelijk gebouwd.
"Het is een concept", licht Paul Flos toe. Wat zijn de eigenschappen die het schip heeft? Flos: "Het FlexShip is onzichtbaar, maakt geen lawaai, stoot geen milieuvervuilende stoffen uit, heeft een kleine bemanning en beschikt over ongelooflijk veel onbemande systemen. Daar willen we ons en de technologie op richten."
Verhaaltjes
Toen het FlexShip was vormgegeven, ging het team verder. Janssen: "Daarna hebben we nagedacht over wat betekent dit per roadmapthema? Dat hebben we gedaan met meer gedetailleerde narratives per roadmap, die zorgen voor verduidelijking. Als je praat over de toekomst heeft iedereen zijn eigen beeld, door er een verhaal van te maken, kan je er beter over praten. Uit die verhaaltjes zijn we nu bezig om gewenste functionaliteiten te ontwikkelen."
Janssen gaat verder: "Bijvoorbeeld: ik wil in de toekomst modelbased system engineering in de volle omvang. Welke stappen moet ik dan zetten op technisch vlak maar ook op organisatorisch en juridisch vlak? Je moet afspraken maken over hoe je omgaat met de data die wordt gegenereerd, wie het beheerd en hoe het proces is. Welke modellen ga je gebruiken en wie gaat wat doen? Zo proberen we met narratives de roadmap op te delen."
"Daar worden praatplaten van gemaakt, een miniroadmap in icoontjes. Als we dat klaar hebben gaan we workshops organiseren. We gaan breed uitnodigen; iedereen die mee denkt te kunnen praten, kan komen. Dan volgt een roadmap zoals bij Nederland Radarland: we gaan bouwsteentjes samen definiëren en die moeten leiden naar de stip op de horizon."
Midden- en Klein Bedrijf
Eerder in dit artikel werd al gezegd dat Dutch Naval Design ook het MKB wil betrekken bij het project. Flos: "Dat hebben we al in het begin besloten. De grote bedrijven zijn natuurlijk belangrijk, maar ook in het MKB worden veel slimme dingen bedacht. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven die een blastdeur [schokbestendige deur] maken. Zoiets maken werven als Damen niet. Automatisering, er zijn bedrijfjes die daar over nadenken. Er is een bedrijfje dat 360 graden zicht op de brug mogelijk maakt met virtuele middelen."
"We zijn daarom een LinkedIn-groep gestart om met dat soort bedrijven in contact te komen", zegt Flos. "De enige eis om lid te worden is dat het een Nederlands bedrijf is."
Groepsfoto van aan DND deelnemende partijen. (Foto: Defensie)
Kansen
Deelname aan Dutch Naval Design biedt volgens Flos en Janssen kansen voor bedrijven. "We willen dat het een gezamenlijke effort wordt", zegt Janssen. "Vroeger was het eenrichtingsverkeer en vertelden wij wat we wilden, maar met DND willen wij een dialoog, waarbij alle punten van de Gouden Driehoek aan bod komen. Van de industrie wordt ook steeds meer gevraagd een steentje bij te dragen in de financiering, veel bestaande Research & Development-instrumenten zijn Publiek-Private Samenwerkingen. Daardoor zullen zij ook actief nadenken over waar zij hun kansen zien in de toekomst en als ze daar brood in zien, zullen zij mee-investeren."
Dat is niet nieuw, bij Nederland Radarland gebeurt dit ook. Flos: "We gaan straks de roadmaps uitwerken met de bedoeling de technologie aan boord te krijgen bij de komende nieuwbouwprojecten . Dat biedt op zijn beurt weer mogelijkheden voor de export. Dat is natuurlijk belangrijk. We hebben eerder een kennisconvenant gehad, maar daar zat geen verdienmodel in voor de industrie. Nu is er een win-win situatie: de industrie kan innoveren en hun innovaties verkopen, instituten kunnen technologie ontwikkelen en wij krijgen betere spullen."
In de haven van Den Helder
Hoewel het project zich nog in een vroege fase bevindt, is de verwachting dat er binnen afzienbare tijd resultaten zullen zijn. "Het project is een nauwe samenwerking met het Commando Zeestrijdkrachten", zegt Flos. "We willen disruptieve schepen ontwikkelen en CZSK heeft aangegeven dit project heel belangrijk te vinden. Wanneer we er wat gaan merken is nu lastig te zeggen. Voor het CSS nieuwbouw gaat het niet meer lukken, maar we kunnen wel aanpassingen doen als het schip in dienst is. Het ASW-fregat kan misschien, en een retrofit later is zeker mogelijk. En alle schepen die ná het ASWF komen, zullen zeker baat hebben bij dit project."
