Een Japans marineschip is donderdag 4 juli de territoriale wateren van China binnengevaren zonder dit vooraf te communiceren. Dat bevestigde de Japanse marine vandaag tijdens een persconferentie. De destroyer Suzutsuki (Akizukiklasse) voer ondanks waarschuwingen zeker 20 minuten lang in een gebied waar de Chinese marine van plan was lanceeroefeningen te houden.
Torpedobootjager Suzutsuki op archiefbeeld. Het schip uit 2014 is een van de schepen van de Akizukiklasse, is ruim 150 meter lang en is (middels de Mk 41-lanceerinrichting) bewapend met onder andere ESSM-raketten. De Akizukiklasse maakt gebruik van de NOLQ-3D ESM en ECM suite voor elektronische oorlogvoering en het onderscheppen en analyseren van radarsignalen. (Foto: Japanse marine)
Het incident had plaats ten oosten van de Chinese provincie Zhejiang, ten noorden van Taiwan.
Toen de Suzutsuki de Chinese kust tot op 22 kilometer naderde werden er meerdere waarschuwingen uitgegeven door de Chinese marine.
Desondanks bleef het schip in het gebied varen. Extra opvallend is dat juist dit gebied een dag eerder tot no-sail zone was uitgeroepen door China omdat er oefeningen met lanceringen gehouden zouden worden.
De territoriale wateren van een land strekken normaliter tot 12 nautische mijlen (22 km) vanaf de kust. In oranje een schets van het Chinese oefengebied op 4 juli, gebaseerd op de waarschuwingen voor de luchtvaart. (Kaart: Openstreetmap.org/ bewerking: Marineschepen.nl)
'Bewuste provocatie'
China ziet de actie van de destroyer dan ook als een bewuste provocatie van Japan. Japan spreekt van een "technische fout", de Japanse Defensie wilde vanochtend tijdens de persconferentie verder niet inhoudelijk ingaan op de kwestie. Tokyo heeft een onderzoek ingesteld naar de commandant en de bemanning van het schip om te achterhalen wat er was gebeurd. Met het onderzoek was begonnen nadat Beijing met de Japanse hoofdstad had gecommuniceerd.
Een Chinese woordvoerder zei dat Peking "krachtig had geprotesteerd bij de Japanse regering over de illegale en onrechtvaardige daden" van Japan.
De missie van de Suzutsuki was het monitoren van oefeningen van de Chinese marine. Het is niet de eerste keer dat de destroyer dergelijke opdrachten krijgt, maar in het verleden gebeurde dit steeds op gepaste afstand.
Expert zeerecht aan het woord
Dat een marineschip zonder toestemming de territoriale wateren binnenvaart, is hoogst ongebruikelijk. Schepen hebben in principe het recht om in territoriale wateren te varen als hierbij het betreffende land niet in gevaar wordt gebracht. Er is echter discussie of dit recht ook voor marineschepen geldt.
Marineschepen.nl deed navraag bij expert op het gebied van internationaal zeerecht en voormalig marineofficier Niels Woudstra. Volgens Woudstra is hier geen sprake van een onschuldige doorvaart: "Het gaat bij 'innocent passage' of 'onschuldige doorvaart' vooral om de intentie van het schip. Normaal gesproken moet je dan denken aan koopvaardijschepen die bijvoorbeeld naar Rotterdam varen. Die moeten uiteraard door Nederlandse territoriale wateren. Om het niet ingewikkeld te maken, heb je dan het recht van passage, zo staat in het zeerechtverdrag. Anders moet je jaarlijks de doorvaart van tienduizenden schepen goedkeuren."
"Voor marineschepen geldt dat er diplomatieke toestemming moet worden verleend voordat dit schip de territoriale wateren binnen mag varen. Het is gebruikelijk dat dit van tevoren gebeurt om misverstanden te voorkomen en dit hangt vaak samen met een havenbezoek. Als een Brits marineschip Amsterdam wil bezoeken, wordt dit eerst diplomatiek geregeld. Het is daarbij wel de bedoeling dat je van buiten die wateren richting een haven vaart en niet dat je er zomaar in en uit blijft varen."
Japanse vergissing
Woudstra vindt dan ook dat Japan in de fout gegaan is: "Voor mij is het vrij duidelijk dat de Japanners hiermee een diplomatiek incident hebben veroorzaakt. Is het aan de Japanners te wijten en was hier sprake van opzet? Dat is moeilijk te zeggen. Het duurde maar 20 minuten, dus zo veel stelt het niet voor. De vraag is ook hoe ver ze zijn gevaren. Wellicht was het een navigatiefout. Het is onwaarschijnlijk, maar het kan in theorie zijn dat er een onervaren iemand op de brug stond en dat hij zich er niet bewust van was. Al met al stelt het weinig voor."
"De Chinezen melken het wel direct uit als een provocatie. Het gaat om een klein diplomatiek incident dat met een excuus van Japanse zijde opgelost is. Het blijkt ook uit het feit dat de commandant nu onderzocht wordt dat er wel iets aan de hand is. Ik ga ervan uit dat er een fout is gemaakt. Was het een ernstige fout? Nee. Is het een diplomatiek incident? Ja", aldus Woudstra.
Auteur: Tobias Kappelle Tobias werkt sinds augustus 2020 als freelance journalist voor Marineschepen.nl. Daarnaast is hij vooral actief in de sportjournalistiek bij onder andere AD Sportwereld, Eurosport en Hockey.nl. Tobias studeerde Geschiedenis en Bestuurs- en Organisatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en deed een master Media & Journalistiek aan de Erasmus University Rotterdam.
