Zondag heeft Rusland drie Oekraïense marineschepen in beslag genomen. Dat heeft Moskou zondagavond bevestigd. Dat gebeurde naar aanleiding van een incident in de Straat van Kertsj tussen de Oekraïense marineschepen en de Russische kustwacht. Rusland had eerder die dag deze enige verbinding tussen de Zee van Azov de de Zwarte Zee geblokkeerd. De spanningen rond de Straat van Kertsj lopen al maanden op, maar niet eerder liep het zo uit de hand.
De Berdyansk werd beschoten, raakte beschadigd en werd in beslag genomen. (Foto: Oekraïense marine)
Zoals ook tijdens eerdere confrontaties tussen Rusland en Oekraïne beschuldigen beide partijen elkaar van allerlei snode plannen, provocaties en agressie. Zeker is wel dat Rusland twee Gyurza-M-klasse patrouilleboten en een sleepboot in beslag hebben genomen. Ook de bemanningen zijn gearresteerd, waarvan zes gewonden.
Het begon zondagochtend. Drie Oekraïense marineschepen waren vertrokken vanuit Odessa richting de Oekraïense havenstad Marioepol in de Zee van Azov. Om die zee in te komen, moesten zij de Straat van Kertsj passeren, een smalle zeestraat tusssen Rusland en de Krim. Het door Rusland geannexeerde schiereiland is sinds kort verbonden aan Rusland middels een brug. De afgelopen maanden zijn de spanningen erg hoog opgelopen doordat Rusland het scheepvaartverkeer van en naar de Zee van Azov lastig maakt door de toegang te vertragen. Nederlandse rederijen zeiden in augustus al dat hun schepen soms dagen werden tegen gehouden en soms pas na betaling van duizenden dollars verder mochten. Aan de andere kant zegt de Oekraïense douane vijftien schepen in beslag te hebben genomen die de Krim hadden aangedaan.
Volgens een verdrag uit 2003 zijn de Straat van Kertsj en de Zee van Azov gedeelde territoriale wateren van Rusland en Oekraïne. Rusland had eerder toegezegd de zeestraat niet af te sluiten als de brug geplaatst zou worden.
Een van de drie Oekraïense marineschepen, de 44 jaar oude sleepboot Jani Kapu werd volgens Oekraïne in aanloop naar de zeestraat in de vroege ochtend geramd door een schip van de Russische kustwacht. De sleepboot raakte beschadigd. De Oekraïense schepen voeren echter door, maar de toegang werd onmogelijk gemaakt door een tanker die onder de brug in de zeestraat was gelegd. Twee gevechtsvliegtuigen en twee Ka-52 Alligator gevechtshelikopters verschenen bovendien boven de brug.
De drie schepen lagen volgens de Oekraïense marine te wachten tot ze rond 1500 uur zouden kunnen varen. Aan het begin van de avond was er echter nog weinig veranderd en lagen de schepen nog te wachten. Het ging mis toen de Oekraïense schepen gingen varen. Na korte tijd, iets voor half negen 's avonds, ontstond een vuurgevecht waarbij de twee nieuwe Oekraïense patrouilleboten Berdyansk en Nikopol (uit 2016 en 2018) en de sleepboot gedwongen werden om te stoppen. De Berdyansk raakte beschadigd in het vuurgevecht met schepen van de Russische FSB, de Oekraïense drie schepen werden in beslag genomen en 23 bemanningsleden gearresteerd.
Rusland zegt in een reactie dat de Oekraïense schepen provoceerden en dat het vuurgevecht ontstond toen de Oekraïense schepen Russische territoriale wateren in voeren. Oekraïene zegt dat het vuurgevecht begon in internationale wateren. Rusland zegt verder dat Oekraïense schepen waarschuwingen negeerden en gevaarlijk manoeuvreerden.
Oplopend conflict
De gebeurtenissen in de zeestraat zijn een nieuw dieptepunt in de oplopende spanningen tussen Oekraïne en Rusland. De Krim is al sinds 2014 stevig in Russische handen, de gevechten in het oosten van Oekraïne laaien steeds weer op en sinds enige tijd lijkt ook de Zee van Azov onderdeel te zijn van de strijd. Vooral voor Oekraïne is dit een grote bedreiging. De stad Marioepol is door de gevechten op land volledig afhankelijk van de aanvoer over zee en Oekraïne exporteert graan en ijzer via de Zee van Azov.
Veel kan Oekraïne op zee niet terug doen. De Oekraïense marine is klein en deels verouderd. Het grootste en zwaarst bewapende schip is het Krivak III-fregat Hetman Sahaydachniy uit 1993, daarnaast beschikt de Oekraïense marine over de Matkaklasse FPB Pryluky uit 1980. De nieuwste schepen zijn die van de Gyurza-M-klasse. Deze patrouilleboten van slechts 23 meter kennen een lange aanloop en de bestelling was eerder geannuleerd. In 2014 werd de bestelling toch doorgezet en zijn inmiddels zes schepen gebouwd. De wapens bestaan uit 30mm kanons en een 30mm granaatwerper. Zij zijn geen partij voor de Russische Zwarte Zee Vloot dat over grote aantallen combattants beschikt, inclusief onderzeeboten.
Oekraïne laat het er echter niet bij zitten en heeft het oorlogskabinet voor vandaag bijeengeroepen.
