De ondergang van Zr.Ms. Adder in 1882 is de grootste scheepsramp die de Koninklijke Marine in vredestijd is overkomen. Op de boulevard van Scheveningen werd hij woensdag herdacht.
Op de boulevard van Scheveningen werd woensdag de ramp met Zr.Ms. Adder van 135 jaar geleden herdacht. (Foto: Riekelt Pasterkamp)
Volgens overlevering was 5 juli 1882 een stralende dag, geen vuiltje aan de lucht. Toch verging Zr.Ms. Adder, een zogenaamde rammonitor, met man en muis voor de kust van Scheveningen. De ondergang van de Adder, onder commando van luitenant-ter-zee Simon van der Aa, werd pas op 8 juli bekend. Van de 65 opvarenden werden 43 lichamen geborgen. Van de 22 anderen is nooit meer iets teruggevonden.
Na de ramp stelde Koning Willem III een onderzoekscommissie in, die de oorzaak van het zinken nooit heeft achterhaald. Er moeten destijds zeelieden of mensen aan de wal zijn geweest die de ramp hebben zien gebeuren, maar niemand schoot te hulp. 'Om met Kain te spreken: Ben ik mijn broeders hoeder', vroeg vlootpredikant Thijs Oosterhuis woensdag op de boulevard van Scheveningen zich af. 'Het antwoord is ja. De zee kan in een oogwenk veranderen in een uiterst gevaarlijke omgeving. Zeelieden zijn van elkaar afhankelijk.'
Oosterhuis sprak tijdens de herdenking voor de omgekomen bemanning van de Adder. Pal voor de vuurtoren werd in 2015 op instigatie van de Koninklijke Vereniging van Marineofficieren (KVMO) een monument onthuld: een aantal grote stenen met daarin een koker met de bemanningslijst. Op een van de stenen is een plaquette bevestigd. De ramp was de aanleiding voor oprichting van de (voorloper van de) KVMO. De marineofficieren willen iedere vijf jaar op de plek een herdenking houden.
De plaquette ter nagedachtenis aan de ramp. (Foto: Riekelt Pasterkamp)
De ceremonie werd muzikaal begeleid door Tamboers en Pijpers van het Korps Mariniers. Er was een minuut stilte en het Wilhelmus. Daarna werden kransen gelegd door vertegenwoordigers van de gemeente Den Haag, het bestuur van de Stichting Gedenkteken Zr.Ms. Adder, de Koninklijke Marine en de KVMO. Als eerbetoon aan de omgekomen bemanning kwamen een Dornier 228 en een helikopter van de Kustwacht over en markeerde de Zeearend van de Kustwacht op zee de positie waarop de Adder ten onder ging.
De ramp met Zr.Ms. Adder was de directe aanleiding voor de oprichting in 1887 van de Kustwacht, die primair was bedoeld om in nood verkerende vaartuigen te helpen. Daarnaast rapporteerde de dienst over alle bewegingen van Nederlandse en vreemde oorlogsschepen voor de kust. De vuurtorens en tussenstations langs de kust werden voor het eerst via communicatielijnen met elkaar verbonden.
