USS Zumwalt, het eerste schip van de nieuwe Zumwaltklasse, werd in 2016 in dienst gesteld als een schip dat bedoeld was om landdoelen aan te vallen. Ruim een jaar later besloot de Amerikaanse marine er toch een schip voor de bestrijding van zeedoelen van te maken. Een opmerkelijke, radicale koerswijziging die nu blijkt te zijn ingegeven door problemen met de munitie van de kanons. De soap rond de Zumwaltklasse, die begon in 1987, kreeg daarmee de zoveelste plottwist.
De slingerkoers van het Zumwaltproject treffend in beeld gebracht. (Foto: US Navy)
Een verre voorloper van de Zumwaltklasse werd in 1987 geschetst. Het moest een goedkoop schip zijn, met heel veel wapens tegen zeedoelen (die ook door andere schepen via een netwerk konden worden gelanceerd) dat het kon opnemen tegen de Sovjets op de oceaan. Het bleek één van de eerste plannen die sneuvelden, er zouden er nog velen volgen. Toen in 2016 USS Zumwalt in dienst werd gesteld, was de meest recente verandering dat geen 32 maar 3 schepen van de Zumwaltklasse gebouwd zouden worden. USS Zumwalt was toen met een prijskaartje van 3,5 miljard dollar (de andere twee zouden goedkoper worden) ook de duurste destroyer ter wereld.
Waar was de Zumwalt?
Wat destijds wel buiten kijf stond was de taak van de Zumwalts: land attack. De taak tegen zeedoelen was na de Koude Oorlog richting museum gedirigeerd. Voor een aanval op landdoelen had de destroyer niet alleen veel Mk 57 lanceercellen voor kruisvluchtwapens, een grote rol was weggelegd voor de 155mm kanons. Deze kanons, de grootste op een nieuw schip sinds de Tweede Wereldoorlog, moesten doelen tot 154 km landinwaarts kunnen treffen. Het idee was dat dit veel goedkoper zou zijn dan kruisvluchtwapens. De geleide munitie, genaamd Long Range Land Attack Projectile (LRLAP) zou bovendien erg nauwkeurig zijn en nauwelijks te onderscheppen.
De vergeldingsactie van vorig weekend op doelen nabij Damascus en Homs, die volgde op een gifgasaanval in Syrië, was op papier geschikt geweest voor de kanons van de Zumwalt. De steden liggen respectievelijk 80 en 70 km van zee. Maar de Zumwalt lag in de VS tegen de kant.
Want al snel na indienststelling in 2016 was gebleken dat de munitie veel duurder was dan gedacht. Een schot zou 800.000 tot 1 miljoen dollar gaan kosten. Het terugbrengen van het aantal schepen van 32 naar drie, zorgde er voor dat de prijs per granaat enorm toenam. De Amerikaanse marine stopte de ontwikkeling van LRLAP. Tot op heden is er geen alternatieve munitie voor de zes kanons die speciaal voor de Zumwalt zijn gebouwd.
Vorige week lanceerden de oude Arleigh Burke's en Ticonderoga's de kruisvluchtwapens op doelen in Syrië, ter waarde van 1,4 miljoen dollar per stuk.
Van land attack naar ship attack
De problemen met de munitie betekenden de zoveelste radicale koerswijziging van het Zumwaltprogramma. Dat zei vice admiraal Bill Merz vorige week tegen senatoren tijdens een hoorzitting. Behalve de hoge kosten, haalden de kanons het afgesproken bereik niet. Dus ondanks de prijs, kreeg de US Navy niet waar ze om hadden gevraagd, zei de admiraal. De marine besloot volgens Merz het kanonproject te splitsen van het werk aan het schip, "omdat we op een punt kwamen dat we het schip vertraagden." En dat terwijl de rest van het schip wel klaar was om toegevoegd te worden aan de vloot.
In februari van dit jaar werden de geruchten die in het najaar van 2017 opdoken bevestigd: de Zumwalt zou worden veranderd in een schip dat het moest opnemen tegen andere marineschepen. Dat paste binnen de plannen van de Amerikaanse marine om schepen te voorzien van meer en nieuwe antischipwapens. De Mk 57 lanceerinrichting, met 80 cellen, wordt daarom gevuld met een mix van wapens tegen lucht- en zeedoelen zoals de SM-6 raket die de US Navy wil inzetten tegen ballistische raketten én zeedoelen op grote afstand, de nieuwe Tomahawks tegen schepen en de LRASM.
Volgend jaar zal USS Zumwalt voor het eerst gaan lanceren. Het zal gaan om ESSM en SM-2 raketten, beide bedoeld tegen luchtdoelen.
Wat er met de kanons gaat gebeuren is de grote vraag. De marine zei begin 2018, dik een jaar na de annulering van de munitie, nog te wachten op ontwikkelingen in de industrie. De US Navy zei geen plan te hebben hoe verder te gaan met de kanons.
Zonder die kanons verliest de Zumwalt veel van z'n slagkracht. Want dan blijven de 80 lanceercellen over, 16 minder dan de nieuwste Arleigh Burkes hebben. Die zijn met 1,8 miljard dollar per stuk, wel heel duur maar toch goedkoper dan de Zumwalts.
