De FREMM of Bergaminiklasse fregatten zijn 10 multi-mission schepen die in staat zijn om zowel aan onderzeebootbestrijding te doen, oppervlakteoorlogvoering (schepen en landdoelen) en luchtverdediging. FREMM (Frégate Européenne, MultiMissions) is een gezamenlijk Frans-Italiaans nieuwbouwprogramma. De Franse evenknie heet Aquitaineklasse.
ITS Virginio Fasan. (Foto en bewerking: Italiaanse Marine)
Oorsprong
Het FREMMproject vloeit voort uit een
FransItaliaanse kaderovereenkomst uit 1983 inzake samenwerking voor marinebouw.
Het project voor een gezamenlijk type fregat ontstond vanuit de behoefte om ongeveer
gelijktijdig fregatten en destroyers van de Lupo, Maestrale (Italië) en d’Estienne d’Orves, Tourville
en Georges Leyguesklassen (Frankrijk) te vervangen. Er vond echter een lange discussie plaats over verschillende
ontwerpen, omdat beide landen toch andere visies hadden op voortstuwing, sensorpakket
en bewapening. In 2005 werd een vergelijk gevonden voor een gemeenschappelijk
FREMM ontwerp, maar toch blijven romp (waterverplaatsing), voortstuwing, radar en
bewapening belangrijke verschilpunten. Nationale wapenproducenten kregen ook
duidelijke voorkeur bij de respectieve ontwerpen.
Initieel wilde Fankrijk tot 17 schepen bestellen; dat werden er uiteindelijk slechts 8
waarvan de 2 laatsten in luchtverdedigingsvariant FREDA, wegens besparingen. Italië
bleef –na enige twijfel toch vasthouden aan het geplande aantal van 10 fregatten (6 in
‘general purpose’ configuratie en 4 in een onderzeebootbestrijdingsrol) ter vervanging
van 12 schepen uit de Lupo- en Maestraleklasse. Ondertussen zijn alle 4 onderzeebootbestrijdingsschepen in
dienst (laatste in februari 2016) en ook 1 GP variant, de ‘Carlo Bergamini’. Tegen 2022
moet de klasse compleet zijn, na in dienststelling van de overige 5 GP schepen.
ITS Carlo Bergamini (Foto: Italiaanse Marine)
Ontwerp
De Italiaanse FREMM werd een schip dat zowel qua bewapening, tonnage en andere
capaciteiten evengoed had kunnen doorgaan voor een destroyer. De Franse FREMM
Aquitaine kreeg een ‘D’ op de scheepshuid geschilderd; de grotere en zeker zo sterk bewapende FREMM Bergamini een ‘F’ is nog iets groter en
zeker zo sterk bewapend. De schepen hebben –vooral door de grote mast een imposant
uiterlijk en vertonen qua design sterke familietrekken met de ‘Orrizonte’/Andrea Doria
luchtverdedigingsdestroyers.
De Bergaminis beschikken niet over een Vulcan Phalanx of Goalkeeper CIWS : voor die
taak wordt beroep gedaan op de Oto Bredas in StralesCIWS uitvoering (dwz met geleide
munitie die tot 40 koerscorrecties tijdens de vlucht kan krijgen) of de Aster 15 raketten.
Opvallend is dat de ASW (Anti-Submarine Warfare) fregatten 2 kanons in StralesCIWS uitvoering krijgen, de GP
versie slechts één.
ITS Carlo Bergamini (Foto: Italiaanse Marine)
Grootste verschilpunten met FREMM Aquitaine
De Bergaminis hebben een flink stuk grotere waterverplaatsing dan de Aquitaines, zijn
iets langer en hebben een grotere diepgang. Ook de bemanning is beduidend groter,
ondanks rationalisatieinspanningen langs Italiaanse zijde. Op dat punt zijn de FREMM
Aquitaines overigens moeilijk te kloppen, met een bemanning van slechts 108 personen.
De Bergaminis zijn uitgerust met de laatste versie van de EMPAR active phased array
radar (met bereik van meer dan 300 mijl), terwijl de Aquitaines het moeten stellen met de Thales
Herakles passive phased array radar in C band -een veel beperktere radar, allicht om redenen van kostenbesparing-.
Ondertussen wordt voor de toekomstige FREDA’s (luchtverdedigingsversie Aquitaine)
wel gedacht aan het upgraden naar een Thales Seafire 500, active phased array radar.
Blijkbaar zouden de twee laatste Bergaminis een nog krachtiger radar krijgen, namelijk
de Selex ES MFRA 4FF radar als onderdeel van het MBDA SAAM Extended selfdefence systeem, wat deze twee schepen meteen ook een antiballistische
raketcapaciteit moet geven, en een verdriedubbeling van het bereik. Daarmee zou
Italië ook toetreden tot het clubje Europese landen dat marineschepen met ABM
capaciteit heeft, naast onder meer Nederland (maar wel een pak later, en voorlopig
zonder ‘proof of concept’).
Naar Italiaanse traditie worden de Bergaminis ook stevig voorzien van hedendaagse
artillerie. De GPs krijgen een 127mm Vulcan kanon op de bak en een 76 mm Otobreda op de hangar. De ASW’s krijgen twee 76 mm kanons. Alle schepen beschikken ook
nog over twee afstandsgestuurde 25 mm systemen.
De antischeepsraketten verschillen niet enkel van nationaliteit (Franse Exocet versus
Italiaanse Otomat Teseo), de Franse schepen krijgen de Exocet Block 3 die ten dele ook
landdoelen aankan, maar ook de Scalp Naval kruisraket met een bereik van 1000 km.
De Bergaminis daarentegen krijgen enkel de Otomat Teseo tegen scheepsdoelen en met een
beperkte capaciteit boven land. Er zou Italiaanse interesse bestaan om in de toekomst de
schepen ook uit te rusten met de Scalp Naval. Voorlopig blijft het echter bij intenties. En
in elk geval moet daarvoor de SYLVER A70 lanceerinrichting worden geïnstalleerd. Op
de bak is daarvoor nog ruimte over: van de voorziene plaats voor 32 SYLVER cellen
zijn er maar 16 werkelijk geïnstalleerd.
De SYLVER lanceerinrichting op de Bergaminis is de A50, die zowel de luchtdoelraket
Aster 15 (bereik 1,7 tot 30+ km) als 30 (bereik 3 tot 120 km) kan lanceren. Voor de Aquitaines
wordt dat de SYLVER A43, die enkel voor de Aster 15 dient.
De Bergamini vlak voor de tewaterlating. (Foto: Italiaanse Marine)
Export
De FREMM vormt ook de basis van de nieuwe Amerikaanse fregatten. Op 30 april 2020 werd Fincantieri Marinette Marine (de Amerikaanse scheepswerf die sinds 2009 in handen is van het Italiaanse bedrijf Fincantieri), als winnaar gekozen. De werf had een ontwerp ingediend dat gebaseerd is op de FREMM.
CODLAG, combinatie van diesel, electrisch en gasturbines
1x 32 MW gasturbine (General Electric/Avio LM 2500 +G4)
2x 2,5 MW electromotoren Jeaumont Electric
4x dieselgeneratoren
1x 1 MW intrekbare boegschroef
Wapensystemen
16 cel Sylver A50 verticale lanceerinrichting voor zowel Aster 15 als Aster 30
Uitbreiding naar 32 cellen is een optie : toevoeging van 16 Sylver A70 cellen
2 x OTO Melara 76/62 mm (met Davide/Strales CIWS functie op ASW variant)
1 x OTObreda 127/64 mm Vulcano en 1 x OTO Melara 76/62 mm Davide Strales CIWS
gun op de GP variant)
2 x OTO Melara/Oerlikon 25/80 mm remote
8 x Teseo/Otomat Mk 2A antischeepsraket/ landdoelen
2 x drieloops torpedoinrichting WASS voor MU 90 torpedo’s
ASWvariant: 4 lanceerinrichtingen voor MILAS raketten
(soort ASROC, die onderaan de Teseo/Otomat SSM lanceerinrichtingen worden
aangebracht)
Sensoren
Selex ES MFRA EMPAR 3D actieve phased array radar
F598 en F599: Selex 4FF (‘Four Flat Faces’), actieve phased array met antiballistische capaciteit
Navigatieradar
Elektro-optische sensoren
Variabele diepte sonar UMS 4249 (LFAS)
Boegsonar
Helikopters
: 2x SH90 of 1x SH90 en 1x AW 101 Merlin in 2 afzonderlijke hangars
Vaartuigen
elk schip heeft twee RHIBS, o.m. voor commandooperaties : 1 van 7 meter en
één van 11 meter. De GP variant draagt een extra RHIB van 11 meter in de plaats van de
VDS sonar op de ASW variant.
