Vanwege de hoge inflatie moet Duitsland de begroting van het speciale investeringsfonds gaan herzien. Een aantal projecten dat op de rol stond, is vanwege de stijgende prijzen niet meer betaalbaar. Voor Nederland heeft de herijking van de Duitse begroting ook impact. Zo ziet Damen Shipyards een afspraak om twee extra F126 fregatten te bouwen in Duitsland afgeblazen worden.
Illustratie van het nieuwe Duitse fregat, F126, dat Damen momenteel ontwerpt voor de Duitse marine. Thales levert een deel van de radars. De bouw van deze grootste fregatten ter wereld moet volgend jaar, in Duitsland, starten. (Beeld: Damen)
Toen de oorlog in Oekraïne begin dit jaar uitbrak, was er ineens heel veel mogelijk voor de Bundeswehr. Bondskanselier Olaf Scholz maakte op 27 februari bekend dat er een nieuw investeringsfonds in het leven werd geroepen, ter waarde van 100 miljard euro.
Een van de projecten die vanuit dit fonds gefinancierd moesten worden, was de aanschaf van vier F126 fregatten. De bouw hiervan is een gezamenlijk project van Damen, Thales en de Duitse scheepswerf Lürssen, dat in juni 2020 overeengekomen werd. De vier schepen moeten 5,6 miljard euro gaan kosten en er was een optie tot nog twee exemplaren.
Vanwege de nu herziene begroting zullen de extra F126’s er voorlopig niet komen, zo werd eind vorige week bekend. Dit is een flinke tegenvaller voor Damen en Thales, nadat in juni van dit jaar nog alle seinen op groen leken te staan om wel tot de bouw van twee extra fregatten over te gaan.
Ook geen geavanceerd anti-helikopter systeem
Een ander vervelend gevolg van deze herijking voor tkMS en indirect ook voor de vervanging van de Nederlandse Walrusklasse onderzeeboten, is dat er in de begroting van het speciale investeringsfonds geen melding meer wordt gemaakt van aanschafkosten van de Idas. Alleen de ontwikkelingskosten van dit geavanceerde wapen zijn opgenomen in de begroting.
De Idas is een wapen van thyssenkrupp Marine Systems (tkMS) dat nog niet bestaat, maar in de toekomst helikopters met raketten moet kunnen neerhalen vanuit een onderwater varende onderzeeboot. Het systeem bestaat al jarenlang enkel op papier, maar vanwege geldgebrek bleef het hier lange tijd bij. Door het investeringsfonds was er nu eindelijk de financiële ruimte om het wapen volledig te ontwikkelen en Duitsland wilde het dan ook daadwerkelijk aanschaffen. Nederland is geïnteresseerd in een dergelijk wapen voor de nieuwe onderzeeboten.
De geannuleerde aankoop van Idas betekent voor tkMS een streep door een voordeel in de aanbesteding. Duitsland kon als perfecte voorproever fungeren voor het project. Als de Duitse marine het wapen had gekocht en uitgetest, zou Nederland een product kunnen aanschaffen, waarvan er kans was dat de kinderziektes al verholpen zouden zijn.
Bovendien zou de Idas vanwege meerdere gebruikers goedkoper kunnen worden en zou het bestaan van meerdere gebruikers voordelen opleveren bij eventuele storingen.
Zo zal naast Thales en Damen ook ThyssenKrupp balen van de herziening van de begroting.
Zes projecten worden geslachtofferd
De F126 fregatten en de Idas zijn niet de enige projecten die niet langer uit het speciale investeringsfonds gefinancierd kunnen worden. In totaal worden zes projecten voorlopig geschrapt en met name de Duitse marine is slachtoffer.
Zo zouden er ook vervangers van de eerste K130 korvetten aangeschaft worden met het geld, maar dit plan is nu geannuleerd. Waarschijnlijk worden de korvetten in kleinere hoeveelheden uit de reguliere Defensiebegroting betaald.
Ook bij het Boeing P-8A Poseidon maritiem verkenningsvliegtuig zal men genoegen moeten nemen met een lager aantal. Vijf van deze vliegtuigen zijn al besteld bij de Amerikaanse producenten en afgelopen zomer werd geld beschikbaar gesteld voor nog meer exemplaren. Deze verhoging naar 12 Poseidons zal er waarschijnlijk niet komen. Het ministerie van Defensie is van plan om er nog maar drie aan te schaffen. Eind 2024 moet de Poseidon het uit de tijd geraakte Lockheed P-3C Orion vervangen.
Daarnaast moet men in Duitsland na gaan denken over een opvolger van transportpantservoertuig Fuchs. Ook dit moest ook uit speciale fonds komen. Er was een intentieverklaring met Finland om mee te doen aan een programma dat als doel heeft om een modern gepantserd voertuig op wielen te ontwikkelen. Het is echter nog onduidelijk hoeveel van deze voertuigen gekocht zouden worden en of dit project überhaupt nog doorgaan zal vinden. Ten slotte is ook de aanschaf van een luchtverdedigingssysteem, dat met name ingezet zou worden tegen droneaanvallen, voorlopig uitgesteld.
Plannen kwamen boven 100 miljard uit
Al deze wijzigingen werden doorgevoerd nadat de Federale Rekenkamer de begroting van het fonds had bekritiseerd. Volgens de Rekenkamer ontbraken er specifieke bedragen bij de individuele aanbestedingsprojecten en waren de plannen vanwege de inflatie onhaalbaar. De kosten van de plannen kwamen boven de 100 miljard euro uit.
Deze kritiek heeft Defensie ter harte genomen. De toekomst moet uitwijzen of de zes gewijzigde projecten helemaal van de baan zijn, of dat deze simpelweg vanuit de reguliere Defensiebegroting betaald gaan worden, in plaats van het speciale investeringsfonds.
