Naval Group heeft de aanbesteding voor vier korvetten voor de Roemeense marine definitief gewonnen. Eerder was al bekend dat het bod van Naval Group de hoogste waardering had gekregen, maar het besluit werd steeds uitgesteld. De opdracht ter waarde van 1,2 miljard Euro gaat nu dus naar Parijs en niet naar Vlissingen. Enkele jaren terug had Damen de opdracht zo goed als zeker binnen, toch wist Naval Group terug in de race te komen en de deal alsnog binnen te halen. Een gevoelig verlies voor Damen dat al sinds begin deze eeuw Nederlandse marineschepen in Roemenië laat bouwen.
Een Gowindklasse korvet. (Foto: Naval Group)
Naval Group heeft opnieuw succes met de export van de Gowind-korvetten. Roemenië is na Egypte, Maleisië en de Verenigde Arabische Emitaten het vierde land dat Gowinds of variates daarop bestelt. In Roemenië om precies te zijn gaat het om de Gowind 2500 variant. Deze is standaard 102 meter lang en heeft een waterverplaatsing van 2.500 ton, de belangrijkste wapensystemen zijn zestien MICA VL-raketten tegen luchtdoelen en acht Exocet antischipkruisvluchtwapens.
Voor Damen is het de tweede keer in korte tijd dat het een competitie met Naval Group verliest in een thuisland. Eerder dit jaar werd Naval Group voor de bouw van Nederlandse en Belgische mijnenjagers verkozen boven Damen. Sinds 1999 maakt Damen Shipyards Galati deel uit van de Damen Groep en werden er volgens de website van Damen 29 marineschepen gebouwd voor 13 verschillende landen. Zo werden Zr.Ms. Johan de Witt, de vier patrouilleschepen van de Hollandklasse en de Karel Doorman deels of grotendeels in Roemenië gebouwd. Ook worden naar verwachting het toekomstige bevoorradingsschip Zr.Ms. Den Helder en de vier Belgisch-Nederlandse fregatten in Galati gemaakt. Het verlies van deze aanbesteding is dan extra zuur.
Voor Thales in Hengelo maakt de uitslag in Roemenië, vermoedelijk, weinig uit. Op zowel de Sigma-fregatten als op de Gowind-korvetten staat tot op heden de SMART-S Mk2-radar.
Ophef
Met het besluit komt een einde aan een tumultueus verwervingstraject. Eind 2016 werd door de Roemeense regering besloten dat de vier nieuwe schepen door Damen zouden worden gebouwd. Het zou gaan om de Sigma 10514 fregatten, maar er werd nog geen contract getekend. Toen er een nieuwe regering aantrad werd in 2017 het besluit teruggedraaid. In februari 2018 werd een Europese aanbesteding opgestart en werden partijen uitgenodigd om zich in te schrijven voor het project ter waarde van 1,6 miljard euro.
Toen alle partijen begin oktober 2018 hun laatste voorstellen indienden was Damen favoriet. Maar twee weken later publiceerde NRC een eerste artikel in een reeks van vier waarin de krant misstanden bij het bedrijf aan de kaak stelde. Uit onderzoek van NRC en Lighthouse Reports zou blijken dat Damen in meerdere landen zaken heeft gedaan met schimmige tusssenpersonen die in verband werden gebracht met corrupte betalingen. Deze vier artikelen, die uitgesmeerd werden over een periode van een maand, vielen uiteraard ook in Roemenië op en in de Roemeense pers werd veel gepubliceerd over 'het schandaal' bij de partij die favoriet was voor de deal van 1,6 miljard.
Al snel kwam daar in Roemenië een heel ander verhaal bij. In ongeveer dezelfde periode maakten Nederlandse politici zich niet populair in Roemenië. Minister-president Mark Rutte zei tijdens een bliksembezoek aan Roemenië dat toetreding van Roemenië tot Schengen wat hem betreft voorlopig niet zou worden toegestaan. Een paar weken later was het eurocommissaris Frans Timmermans die de Roemeense woede op z'n hals haalde door kritiek te hebben op de bestrijding van corruptie in het land. En tot slot was het jurist Martin Kuijer van de Raad van Europa die mede-auteur was van een kritisch rapport dat eind oktober verscheen over de Europese rechtsorde in voormalige Oostbloklanden.
Het geheel werd door voormalig president Traian Basescu gemixt en aan elkaar geknoopt in een televisieprogramma en op social media. In zijn betoog hekelt hij deze "Nederlandse maffia". Hij beschreef de "Nederlandse lawine" die in een paar weken over Roemenië heen kwam, die vooral te maken had met corruptie terwijl het Nederlandse Damen nota bene zelf verdacht werd van corruptie en voegde daar aan toe dat de politici zelf belangen hebben bij een winst van Damen. De krant Cotidianul schreef bovendien in een bericht over deze aantijgingen dat Kommer Damen nauwe banden zou hebben met Mark Rutte en de Roemeense ambassadeur in Nederland.
Overigens kwam niet alleen Damen op deze manier in het nieuws. Eind oktober werden artikelen uit de Franse pers overgenomen in Roemenië, over het betalen van steekpenningen aan Brazilië inzake de Scorpene-onderzeeboten die door Parijs werden verkocht.
Alle ophef in de media ten spijt, uiteindelijk ging het om het aanbod. Begin december bleek dat Naval Group een voorstel had ingediend 50 miljoen euro lager lag dan dat van Damen. Het Franse bod was 1,2 miljard, Damen wilde de schepen bouwen voor 1,25 miljard euro. Het Italiaanse Fincantieri (dat nu samenwerkt met Naval Group) vroeg 1,35 miljard. Toch werd de keuze voor Naval Group niet direct genomen, tot grote ergernis van Parijs. Roemenië stelde de keuze uit omdat er een klacht was ingediend door Constanta Shipyard over onwetmatigheden tijdens de aanbestedingsprocedure. Volgens de Franse krant La Tribune had het uitstel te maken met de invloedrijke politicus Liviu Dragnea die het bod van Damen steunde, Roemeense media publiceerden juist artikelen over vermeende corruptie bij Naval Group.
De eerdere aanklacht van Constanta Shipyard werd begin dit jaar ingetrokken en in mei werd na een langlopend proces Liviu Dragnea veroordeeld tot 3,5 jaar cel.
Afgelopen woensdag werd de winnaar van de aanbesteding bekend gemaakt. Volgens de minister van Defensie van Roemenië was niet alleen naar de prijs gekeken, maar ook naar de technische specificaties. De Franse minister van Defensie Florence Parly reageerde enthousiast op het bericht, ze zei in een reactie dat ze bij is met het besluit "dat deel uitmaakt van de inspanningen om een sterk en ambitieus Europa te bouwen op defensiegebied."
La Roumanie choisit la France ! ???????? Quatre corvettes seront construites dans nos chantiers navals, deux frégates roumaines seront rénovées. Coopération européenne ? Excellence industrielle ? Emplois consolidés? Europe de la Défense ?
Korvetten
Voor de Roemeense marine betekent het besluit in ieder geval nieuwe schepen en wel binnen vier jaar. Het is het eerste nieuwbouwproject voor Roemenië in 30 jaar. Daarnaast worden de twee oude Type 22 fregatten die bij de Roemeense marine in dienst zijn, gemoderniseerd.
