De Hunterklasse fregatten moet de toekomst worden van de Australische marine. Het plan is dat de schepen, gebaseerd op de Britse Type 26-fregatten, vanaf 2031 de vloot van acht Anzacklasse fregatten vervangen voor onderzeebootbestrijdingsopdrachten. Alleen lijkt het er steeds minder op dat het die deadline gehaald wordt. En dan is er nog het kostenplaatje; de schepen gaan zo'n 3 miljard euro per stuk kosten.
Illustratie van de Hunterklasse. Australië wil negen van deze schepen, de bouw had dit jaar moeten beginnen. (Beeld: Australische marine)
De noodzaak voor vervanging van de Anzacklasse werd voor het eerst neergeschreven in het White Paper van 2009, waarin de groei van de Australische defensie tussen 2009 en 2030 werd uitgewerkt. De ruggengraat van dat witboek was de vervanging van de onderzeeboten, fregatten, patrouillevaartuigen en mijnenjagers. De nieuwe marine moet aanzienlijk groter worden dan de huidige: zo komen er twaalf onderzeeboten om de huidige zes te vervangen, negen fregatten in plaats van acht en twaalf offshore-patrouillevaartuigen.
Het document leidde in 2016 tot het uitschrijven van een tender voor de nieuwe fregatten, bedoeld om ingezet te worden voor anti-submarine warfare (ASW). Het Britse BAE Systems diende een ontwerp in dat gebaseerd is op de Type 26-fregatten, die op dit moment gebouwd worden voor de Britse marine. De concurrentie bestond uit het Spaanse Navantia, met een versie van de F-100, waarop ook de Australische Hobartklasse-destroyers zijn gebaseerd, en het Italiaanse Fincantieri, dat de ASW-versie van de FREMM-fregatten aanbood. Op 29 juni 2018 maakte de Australische regering bekend dat BAE Systems de tender had gewonnen. De schepen zouden worden gebouwd in Australië, op de scheepswerf in Osborne, waar ook de onderzeeboten van de Collinsklasse werden gebouwd
Stijgende kosten
Het Hunterklasse-dossier lijkt echter een serieuze breinbreker te worden voor het land. Het Australische ministerie van Defensie geeft toe dat het selectieproces voor een bouwheer voor de nieuwe Hunter-fregatten niet goed is uitgevoerd. Dat schrijft de Australische krant ABC News. Zo zou de keuze voor BAE Systems niet volgens het boekje zijn verlopen, en werden relevante documenten achtergehouden.
Volgens Greg Moriarty, de Australische staatssecretaris van Defensie, gaf men te weinig aandacht aan bezorgdheden over het ontwerp en de tijdslijn. Dat zorgt er nu voor dat het hele project al 18 maanden achter ligt op schema, en de kosten de pan uit swingen. Vorig jaar erkende de regering nog dat het project nu al 15 miljard Australische dollar (9 miljard euro) meer kost dan geraamd.
In een document dat Moriarty aan de parlementaire commissie Public Accounts and Audit Committee overhandigde, schetst hij een somber beeld over het verloop van de aanbesteding. Zo werd niet alle beschikbare informatie gebruikt om een duidelijke afweging te maken tussen de aanbiedingen van BAE Systems, Navantia en Fincantieri.
Volgende week komt de commissie opnieuw bijeen om het proces rond de fregatten te bespreken. De voorzitter van de commissie, Julian Hill, parlementslid voor regeringspartij Labor, gaf alvast aan dat hij op zoek zou gaan naar alle mogelijke documenten die te maken hebben met de zaak. "Defensie bevestigt dat er geen degelijke afweging van geld tegen waarde werd gemaakt die de beslissing van de (destijds) liberale regering om voor 46 miljard [Australische] dollar aan schepen te bouwen, ondersteunt. Het is duidelijk dat de regels rond aanbestedingen werden geschonden door de voormalige regering".
De aangepaste Australische fregatten zijn daarmee ene stuk duurder dan de Britse Type 26. Die kosten worden geraamd op omgerekend zo'n 1,5 miljard euro per stuk.
Beperkte luchtverdediging
Tegelijk plaatsen steeds meer partijen vragen bij de Hunterklasse-fregatten. Zo was er een rapport van de denktank Australian Strategic Policy Institute (ASPI), waarin werd gesuggereerd het aantal fregatten terug te brengen tot zes. Door vast te houden aan 9 fregatten voor ASW-doelen, zou er te weinig aandacht (en mankracht en budget) overblijven om dreigingen vanuit de lucht goed te kunnen counteren. De voornaamste zorg is het aantal VLS-cellen (32 per schip) aan boord van de schepen.
Als reactie op het rapport maakte BAE Systems vorige week een nieuw design openbaar, waarbij het aantal VLS'en werd verdrievoudigd. Zo kan het fregat beter antwoorden op luchtdreigingen. Tegelijk is het nieuwe ontwerp een voorzorgsmaatregel tegen een nieuw rapport dat volgende week zal verschijnen. In dat rapport zal William H. Hilarides, een voormalig admiraal van de Amerikaanse marine, samen met een panel van experts, een analyse maken van de toekomstplannen van de Australische marine.
Auteur: Kasper Goossens Kasper schrijft sinds november 2023 als freelance journalist voor Marineschepen.nl. Eerder werkte hij onder meer voor de Belgische nieuwswebsite Business AM, waar hij zich specialiseerde in defensie en geopolitiek. Wekelijks bundelt hij de belangrijkste gebeurtenissen in deze sectoren in een nieuwsbrief op Substack, 'Defense in Brief'. Kasper studeerde Journalistiek aan de Arteveldehogeschool in Gent.