Zr.Ms. Pelikaan is onderweg naar Den Helder. Voor geen enkel Nederlands marineschip is dat bijzonder, behalve voor het Caribisch ondersteuningsvaartuig. De Pelikaan maakt deze uitzonderlijke reis omdat het schip de komende maanden in Nederland wordt gemoderniseerd. Een interview met commandant LTZ1 David Boom.
Op vier november verliet Zr.Ms. Pelikaan de vertrouwde Caribische wateren voor een verblijf van negen maanden in Nederland. Afgelopen maandag sprak Jaime Karremann van Marineschepen.nl de commandant van Zr.Ms. Pelikaan per telefoon. Het ondersteuningsschip was net afgemeerd in de haven van het Britse Kanaaleiland Jersey. Een exotische haven voor de mannen en vrouwen uit de West en een ongebruikelijke gast voor de Kanaaleilanders. "Ze hadden kleine valrepen van acht meter, terwijl het verval [verschil laag- en hoogwater, JK] tien meter is, dus het was flink puzzelen. Maar we hebben uiteindelijk een oplossing bedacht," licht Boom toe.
Het zijn dingen die horen bij zo'n reis. "Klopt," zegt Boom. "We hebben wat mooie en bijzondere havens ingepland. Enerzijds vanuit logistiek oogpunt en ook om een keer ergens anders te kijken. En dan loop je tegen dit soort dingen aan. Dat maakt het alleen maar mooier."
Voor Boom en zijn bemanning is de reis sowieso een avontuur. Het begon natuurlijk met de oversteek. Boom: "Voor vertrek hebben we verschillende opties bekeken om de oceaan over te steken. We zijn wat kleiner [65,4 meter, JK] en we varen niet zo hard, gemiddeld tien knopen. En we wisten ook niet precies hoe goed het schip zich in een ruwe zee zou houden. Dus we hadden een slechtweer-route bedacht via Barbados en de Canarische Eilanden. Maar de kortste route was natuurlijk via de grootcirkel langs de Azoren. En omdat het op die route beter was, hebben we dat ook gedaan."
"En dat ging erg goed. We hadden 16 dagen ingepland voor de oversteek, maar we hebben het in 14 dagen gedaan."
De route die Zr.Ms Pelikaan heeft gevaren. Op een kaart lijkt het geen rechte lijn, maar op een bol is het deze 'grootcirkel' de kortste afstand tussen twee punten. (Foto: Koninklijke Marine)
Speciaal voor de oversteek zijn een ziekenverpleger en een arts aan boord gestapt. Boom: "Omdat op de oceaan zit je vijf dagen buiten bereik van kustwachthelikopters en wat dan ook. Dan ben je vooral op jezelf aangewezen." De normale bemanning bestaat uit 16 personen, met nog twee LTZ3's die voor hun takenboek (soort stage aan einde van hun opleiding) meevaren, komt het totaal uit op 20 personen.
De eerste stop van de Pelikaan was in Porto, Portugal. Daarna werden schip en bemanning meer op de proef gesteld. "De scheepvaartdichtheid is in de Caribische zee veel en veel lager. Daarnaast heb je daar ook bijna altijd dezelfde meteo-omstandigheden. Oostenwind, tussen de 20 en 25 knopen. Je weet gewoon wat je krijgt. En hier: slecht zicht, buien, mist, veel visserij, een verkeersscheidingsstelsel. We hebben natuurlijk allemaal onze opleiding in Nederland gehad, maar het is toch even wennen."
Tegelijkertijd kwam de Pelikaan in slecht weer terecht. "Dat was wel even andere koek," zegt Boom. "Er kwam meer wind. Op weg naar Jersey hadden we windkracht 9 tot 10 met uitschieters naar 11 en golven van 4 tot 5 meter hoog."
Toch leverde dat voor de Pelikaan geen problemen op. "Ik heb hier ook met mijnenjagers gevaren en zelfs met de Van Kinsbergen. Dan merk je dat de Pelikaan wel een waterverplaatsing van 1750 ton heeft. Het is best een robuust schip. We zijn bovendien redelijk beladen, we hebben heel veel spullen bij ons voor Nederland, we zijn goed geballast, dus we lagen vrij stabiel."
Beelden vanaf de brug van Zr.Ms. Pelikaan in het slechte weer. (Beeld: Koninklijke Marine)
Snel terug
De Pelikaan blijft een paar dagen in Jersey en vervolgt dan de route naar IJmuiden. "Het is 13 jaar geleden dat de Pelikaan Nederland verliet. Omdat wij normaal in de wateren bij Curacao varen, pikken we zondagochtend in IJmuiden vrienden en familie op, zodat we kunnen laten zien hoe wij wonen en werken. Zondagmiddag komen we aan in Den Helder."
Lang kan de bemanning van de Pelikaan niet stil blijven staan bij de reis. de dag na aankomst moet het schip gereed gemaakt worden voor onderhoud. "In vijf dagen willen we alles van boord hebben. Ook komt [opleidingsautoriteit] SEATRAIN aan boord om te checken of we er gereed voor zijn."
Normaalgesproken gaat een groot deel van de bemanning bij groot onderhoud van boord, op een kernploeg van personeel van de Technische Dienst na. "Bij ons wisselen slechts 3 man," zegt Boom. "Dus de kennis blijft behouden, de specialisten blijven aan boord. We hebben dat onderhoud met z'n allen goed voorbereid. En omdat we aan boord blijven voel je je ook persoonlijk verantwoordelijk voor een goede onderhoudsperiode. We hebben er baat bij dat het schip goed door het onderhoud heen gaat en voorspoedig, want we willen weer snel terug naar Curacao. En dat is een win-win-situatie."
Zr.Ms. Pelikaan in de vertrouwde omgeving. (Foto: Koninklijke Marine)
De Pelikaan moet snel terug omdat het orkaanseizoen op 1 juli begint in het Caribisch gebied. Boom: "Nou dat redden we net niet. Maar we moeten er wel op 1 augustus zijn, en dat is een harde eis, ook richting Damen dat het onderhoud gaat doen."
Ondertussen ontstaat er een bijzondere situatie, want hoewel schip en bemanning in Nederland zijn, zijn partners en eventuele kinderen achtergebleven te Curacao. "Iedereen was geëmigreerd, dus je krijgt nu het omgekeerde van wat je normaal hebt. We hebben daar een goede constructie voor bedacht. We gaan de bemanning opsplitsen; de helft werkt mee aan de modernisering, de andere helft kan naar huis."
Modernisering
Het schip dat op 1 augustus 2020 terug in de West zal zijn, is gemoderniseerd. "Het belangrijkste is dat we een nieuwe kraan krijgen," zegt LTZ1 Boom. "De kraan is verouderd en we kunnen bijvoorbeeld op zee de FRISC [snelle boot, JK] niet lanceren. Dat kan na de MLU wel. Daarnaast is de nieuwe kraan een stuk moderner en gebruiksvriendelijker."
"Daarnaast krijgen we een update van de systemen. Een geüpdate versie van het platformmanagementsysteem, er komen twee nieuwe navigatieradars en nieuwe communicatieapparatuur. De mess is nu niet helemaal handig ingericht en die wordt verbouwd. We hebben nu vijf hutten voor opstappers, een wordt verdeeld zodat er ook meer vrouwen mee kunnen. Daarnaast zijn er andere kleine aanpassingen en worden alle cruciale systemen aangepakt. Ook worden de dekken vernieuwd en wordt alles opnieuw in de verf gezet."
Dit werk wordt door Damen in Nederland gedaan, terwijl er net een nieuwe onderhoudswerf van Damen in Curacao is. Boom: "Waarom niet daar in onderhoud? Die vraag hebben we zelf ook gesteld. Maar we hebben de meeste ervaring met het onderhoud in Nederland. Damen heeft wel de verantwoording voor het onderhoud, maar DMI en DMO zijn er ook nauw bij betrokken. Dat maakt dat onderhoud in Nederland het efficienst en snelst is. Belangrijk om op tijd weer gereed te zijn voor het orkaanseizoen."
Maar voor de Midlife Update wordt uitgevoerd, moet de Pelikaan nog naar Nederland. "Kanaalpassage," zegt Boom. "Cruciaal punt natuurlijk, druk vaarwater. Dat moet goed voorbereid worden en daar gaat nu ook de aandacht naar uit. Naast wat ontspanning, want niemand van ons was op een Brits Kanaleneiland geweest."
Als alles volgens planning verloopt, krijgt Zr.Ms. Pelikaan zondagochtend voor het eerst sinds 2006 de Nederlandse kust in zicht. Rond 0900 uur meert het schip af in IJmuiden.
