Studenten van de opleiding HBO-ICT aan de Hogeschool Utrecht hebben in opdracht van Defensie een man-overboord-detectiesysteem ontworpen. Het systeem maakt gebruik van een persoonlijke zender die, als het in gebruik wordt genomen, bemanningsleden bij zich dragen zodat als iemand over boord slaat de opsporing versneld kan worden.
De zender wordt automatisch geactiveerd als iemand overboord valt. Hierdoor gaat direct een alarm af aan boord van het schip en kan men vanaf de brug precies zien waar de drenkeling zich in het water bevindt.
Martin is software developer innovation bij Defensie en werkt op de afdeling KIXS. Dit staat voor Kennis, Innovatie, eXperimenten en Simulatie en is onderdeel van DMO. KIXS is de grootste ontwikkelafdeling binnen Defensie op het gebied van IT. Marineschepen.nl sprak uitgebreid met Martin over het systeem.
De noodzaak en voordelen van een nieuw systeem
Martin legt eerst uit waarom het nodig is om te innoveren op dit terrein: "Als iemand in de nacht overboord slaat op een schip, is er niemand die hem ziet. Als je de volgende ochtend pas ontdekt dat iemand overboord geslagen is, ben je al veel te laat. De hele man-overboord-detectie gaat er op dit moment vanuit dat iemand ziet dat een persoon overboord slaat en op een knop drukt. Het is echter maar de vraag of iemand diegene daadwerkelijk gespot heeft. Dit systeem begint direct te zenden als iemand overboord slaat en dus heb je meteen een melding dat er iets gebeurd is, waardoor je direct actie kan ondernemen."
Het door de studenten ontwikkelde systeem maakt gebruik van een vernuftig staaltje techniek, zo legt Martin uit: "Er zit een versnellingssensor op de module en daarmee wordt de zwaartekracht gemeten. Op het moment dat je overboord slaat, zeker met de hoogte die marineschepen hebben, bevind je je even in 0G. Je zwaartekracht valt van 1 naar 0. Op het moment dat je het water raakt, ga je terug naar 1 en wordt er een signaal afgegeven."
Martin benaderde de opleiding HBO-ICT zelf met het verzoek om het nieuwe systeem te ontwikkelen, die ontwikkeling van de software door de studenten had vervolgens plaats onder zijn leiding. Volgens Martin kan het systeem op termijn ook op andere schepen gebruikt worden, omdat het niet bijzonder duur is: "Deze modules kosten ongeveer 100 euro per stuk."
Een van de voordelen is dat dit systeem lokaal werkt, zo legt Martin uit: "Andere systemen zijn op GPS en andere satellietsystemen gebaseerd. Op dit moment is de nauwkeurigheid daarvan best wel hoog, maar als een ander land vindt dit te nauwkeurig is voor een gebied, dan kunnen ze dat uitschakelen. Iemand vinden in een gebied van 300 meter is een uitdaging. Dit systeem is nauwkeurig tot een meter of vijf en dan heb je iemand met een zoeklicht erop zo gespot. Dat heb je niet met GPS."
Doordat het systeem middels afstandsmetingen de positie van de drenkeling blijft volgen is het terugvinden van de drenkeling een stuk eenvoudiger. Hierbij wordt de positie van de drenkeling ten opzichte van het schip voortdurend bijgewerkt en gepresenteerd op een scherm.
Perfectioneren
Voordat het zover is, moet er echter nog het nodige gebeuren. Martin heeft meerdere modules meegenomen en laat zien hoe de verschillende fases van de ontwikkeling eruitzien. De huidige module is duidelijk te groot. "Deze kan je niet meenemen als je op een schip rondloopt", is het oordeel van Martin.
Daarna laat Martin echter een nieuwe module zien met een creditcard ernaast om de verhoudingen duidelijk te maken: "Deze is al een stuk kleiner. De eis is dat de module ongeveer zo groot moet zijn als een creditcard, want die steek je makkelijk bij je. Dit is een prototype dat zou kunnen werken voor man-over-boord, alleen het is niet robuust genoeg."
Hier is echter ook een oplossing voor bedacht. Martin laat een kleine zwarte case zien en geeft aan dat dit het antwoord zou kunnen zijn op dit probleem: "Daar hebben we een iets ander systeem voor, waardoor we aan boord exact ieders positie aan boord van een schip kunnen uitpeilen. Deze is alleen een centimeter dikker. Alles zit hierin met antennes en een draadloos oplaadsysteem. Dit gaat ongeveer zes weken mee en dan moet je hem opladen. Dat zal voor de module man-overboord ook gelden waarschijnlijk. Dit ding wordt door mariniers gebruikt. Hier zijn we overheen gereden met auto's en het blijft gewoon werken."
Doorontwikkelen
Of het systeem daadwerkelijk door de marine gebruikt gaat worden, dat weet men nog niet. "Daar is onzekerheid over", zo geeft Martin toe: "Het maakt de zaak makkelijker als je daadwerkelijk een product hebt. Vandaar dat we het laten uitontwikkelen. We hebben de beschikking gekregen over extra innovatiegelden en die gebruiken we onder andere om dit op de rit te zetten."
"Deze module wordt volgend jaar verder ontwikkeld tot een eindproduct en heeft meerdere toepassingen. Een van die toepassingen is man-overboord. Deze uitontwikkeling zal extern gebeuren door een bedrijf. Ik kan me goed voorstellen dat die uiteindelijk de toestemming zullen krijgen om hier een commercieel model achter te bouwen. Wat vaak gebeurt, is dat een bedrijf een prototype maakt voor ons en dat ze dan ook het recht krijgen om het te verkopen. Wij krijgen daar dan een stukje opbrengsten van om de investeringen terug te verdienen." Welk bedrijven dit wellicht gaan doen, kan Martin vanwege het concurrentiebeding echter nog niet zeggen.
Dit betekent ook dat de rol van de studenten uitgespeeld is, zo geeft Martin aan: "We zijn nu bezig om de specificaties op te stellen waaraan de hardware precies moet voldoen. Dat wordt volgende maand uitgezet op de markt. Naar aanleiding van de reacties die we krijgen van bedrijven gaan we een selectie maken. Het is nu het studentenstadium ontstegen. Nu is het aan ons om een eindontwikkeling te doen."
Mocht het man-overboord-systeem echter een succes worden, dan kan Martin zich voorstellen dat dit ook buiten de marine gebruikt zal worden op het water: "Binnen de marine is de kans dat iemand overboord slaat veel kleiner, omdat iedereen goed getraind is. Mensen weten heel goed waar ze mee bezig zijn. Op bijvoorbeeld een vissersboot sta je op een open dek, waar van alles gebeurt. Ik denk dat de kans dat iemand overboord gaat groter is op een vissersboot dan een marineschip."
