De zogenaamde B-brief waarmee de B-fase (onderzoeksfase) wordt afgerond, zou eind 2018 verschijnen. Na eerder uitstel, is de verschijning van die brief nu uitgesteld tot 'rond deze zomer'. Dat schrijft staatssecretaris van Defensie Barbara Visser vanmiddag aan de Tweede Kamer.
In november verscheen de Defensie Industrie Strategie (DIS), waarin stond dat de Nederlandse industrie de voorkeur zou krijgen bij aanschaffing van nieuw materieel. Dat document leek de deur open te zetten voor Saab en Damen voor de vervaning onderzeeboten. De B-brief was immers uitgesteld tot na de verschijning van de DIS.
Twee van de drie andere aanbieders, Naval Group en TKMS, lieten het er echter niet bij zitten. Naval Group presenteerde de samenwerking met het Nederlandse Royal IHC en TKMS belooft onder andere de onderzeeboten in Den Helder te bouwen.
Visser schrijft hier over: "Vervolgens hebben enkele werven of hun overheden nieuwe of aangepaste plannen over de industriële aspecten van de onderzeebootvervanging gepresenteerd." En: "Op grond hiervan is besloten een aanvullend onderzoek te doen waarin alle vier de genoemde werven worden betrokken."
Het nieuwe onderzoek zorgt in ieder geval niet voor meer duidelijkheid. Visser zwijgt in haar brief over wat er precies onderzocht gaat worden en hoe. Gaat Visser de aangepaste voorstellen van TKMS en Naval Group bekijken door de bril van de DIS? Of krijgen alle aanbieders nu de kans om met weer een nieuw voorstel te komen? Worden voorstellen getoetst op deelname van de Nederlandse industrie? Of krijgen de werven de kans om aangepaste ontwerpvoorstellen in te dienen, op basis van meer informatie over de eisen?
De B-brief werd na het uitstel in verband met de DIS in februari verwacht, maar uiterlijk op 21 juni. Nu verwacht Visser de brief "rond deze zomer aan de Kamer te kunnen aanbieden". De kans is dus aanwezig dat de brief zelfs na de zomer verschijnt. Voor de uitkomst in de Tweede Kamer is behandeld, is de vertraging opgelopen tot een klein jaar. En dat terwijl de oorspronkelijke planning al moeilijk haalbaar leek.
Over het algemeen wordt aangenomen dat Defensie eind 2018, begin 2019 een keuze had gemaakt voor een of meerdere aanbieders. Saab-Damen was op dat moment favoriet. Wat daarna gebeurde is minder helder, maar lijkt vooral te maken hebben met andere wensen en belangen van de Ministeries van Financiën en Economische Zaken. Zoals eerder beschreven op Marineschepen.nl is de verwachting dat de discussie rond Air France-KLM Nederlandse politici huiverig heeft gemaakt om de Fransen opzij te schuiven.
De grote vraag is nu of Den Haag het nieuwe onderzoek heeft ingesteld om goed te kunnen onderbouwen dat het voor rechtstreekse gunning aan Saab-Damen kiest (volgens artikel 346 VWEU is dat nog altijd toegestaan) en zo een hoop diplomatieke, juridische en interdepartementale narigheid kan voorkomen. Of dat door de nieuwe voorstellen de werven op gelijke hoogte zijn gekomen en er aanleiding is voor een verlenging is.
In de B-brief zal meer staan dan welke partij of partijen doorgaan naar de volgende rond. Visser: "De uitkomsten van alle genoemde onderzoeken zullen worden meegenomen bij het opstellen van de B-brief die onder andere besluiten zal bevatten over het gewenste type onderzeeboot, het aantal aan te schaffen onderzeeboten, het budget dat daarvoor binnen de defensiebegroting beschikbaar is en de verwervingsstrategie."
Hopelijk komt die brief toch nog voor de zomer en wordt het traject vanaf dan eindelijk een stuk duidelijker.
