De Belgische Defensie heeft miljarden extra nodig om te voorkomen dat het de komende jaren in de problemen zal komen. De Belgische Chef Defensie Marc Compernol pleitte vorige maand voor 2,4 miljard euro extra. Dat is veel geld, zeker voor België dat toch al niet veel geld investeert in Defensie en momenteel in een kabinetsformatie zit waar de uitkomst nog enige tijd op zich kan laten wachten. Ondertussen zijn er bij Nederlandse marineofficieren zorgen over de Belgische begroting: voor de nieuwe fregatten is met België geen contract getekend. Heeft België wel genoeg budget voor nieuwe schepen? Volgens Belgische insiders hoeft Nederland zich daar nog geen zorgen te maken. Maar Nederland moet wel oppassen voor andere problemen.
Artist impression van de vervanger van het M-fregat, de nieuwe Belgische en Nederlandse fregatten. (Beeld: Defensie)
De Belgische Chef Defensie, generaal Compernol, die openlijk zegt maar liefst 2,4 miljard euro extra nodig te hebben. Het was eind juli groot nieuws in België. Compernol zei dat Defensi bezig is met een inhaalslag na jaren van bezuinigingen. De extra budgetten zijn nodig voor de werving van nieuw personeel en voor operaties. Zonder het extra geld zou er flink gesneden moeten worden in oefeningen en missies.
Compernol benadrukte in een tv-interview met het VRT Journaal dat de extra investeringen niet "enkel en alleen voor de rekrutering zijn. Het is ook de investering en aangegane contracten die we moeten betalen."
Er is net als in Nederland lange tijd veel bezuinigd op de Belgische Defensie, sinds 2017 wordt er in België weer geïnvesteerd. De Belgische regering zag toen een begrotingswet goedgekeurd, waarin 9,2 miljard euro werd gereserveerd voor nieuwe gevechtsvliegtuigen, drones, nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen en fregatten. België heeft ondertussen gekozen voor de aanschaf van F-35 jachtvliegtuigen en heeft met Nederland een contract getekend voor de vervangers van de mijnenjagers. Dat zijn de verplichtingen waar Compernol over sprak. Voor de fregatten is wel geld gereserveerd, maar is er alleen een Memorandum of Understanding getekend, er dus zijn geen juridische verplichtingen.
Zorgen
Het ontbreken van een contract en de roep om extra geld door Compernol en zijn staf, versterkt de zorgen in Den Helder over de Belgische begroting. Heeft België straks wel budget voor de nieuwe fregatten? België zit momenteel bovendien midden in een kabinetsformatie die volgens Belgische media muurvast zit. Het land heeft een naam van lange kabinetsformaties, dus de onzekerheid over het standpunt van de nieuwe regering zal voorlopig blijven. Daar komt bij dat partijen die niet zoveel hebben met Defensie kans maken om in de regering te komen.
België geen land dat veel geld uittrekt voor de strijdkrachten. België geeft nu 0,93% van het BNP uit aan Defensie (26e plaats), van de NAVO-landen scoren alleen Spanje en Luxemburg lager (Nederland zit op 1,35%, 18e plaats).
En inmiddels kan Nederland niet meer zonder België als het gaat om de fregatten. Slechts twee fregatten bouwen zou de kosten enorm opdrijven en de Belgische en Nederlandse marines zijn zo met elkaar verweven dat het voor beide landen onwerkbaar zou zijn als België niet meer over fregatten zou beschikken.
'België gaat afspraken nakomen'
Volgens Belgische deskundigen die Marineschepen.nl sprak hoeft Nederland zich dan ook geen zorgen te maken. "We mogen ervan uitgaan dat de samenwerking met Nederland maximaal gerespecteerd gaat worden," zegt Yves Huwart van de Belgische militaire vakbond ACMP-CGPM. "België zal daar alles aan doen. Al was het maar omdat dit project als voorbeeld van internationale samenwerking wordt gezien. Het niet nakomen van de afspraken, van de MOU, zou wel al te gortig zijn. Wel mag men zich zorgen maken over de financiële vooruitzichten van de Belgische Defensie in het algemeen en de grote personeelstekorten." De komende vijf jaar gaat 40% van het Belgische Defensiepersoneel met pensioen en dat levert een gigantische wervingsverplichting op.
Ook een voormalig Belgische marineofficier die in het verleden werkzaam was bij de Algemene Directie Material Resources (DGMR, de Belgische tegenhanger van de Defensie Materieel Organisatie) zegt dat België de afspraken zal nakomen. "Er is geld voor gereserveerd. Generaal Compernol heeft wel aangegeven aan de mogelijke regeringspartners dat er geld nodig is om te voorkomen dat er ingeteerd moet worden op de budgetten voor personeel en exploitatie (oefeningen, onderhoud, etc.)."
De oud-marineman benadrukt wel dat Nederland zich geen zorgen hoeft te maken zolang het ontwerp voor de nieuwe fregatten binnen budget blijft. "Binnen de MOU is een plafond vastgelegd voor de twee fregatten. Stel nu, dat dat onvoldoende zou blijken, dan moet er inderdaad opnieuw een politiek akkoord voor worden gevonden door de nieuwe regering. De moeilijkheid in dit verhaal is dat het budget gerespecteerd moet worden. Er wordt vaak vooral gekeken naar wat moet het schip kunnen, waardoor het kan gebeuren dat het schip meer gaat kosten dan het oorspronkelijke budget. Maar nu is dat budget politiek vastgelegd."
"In dat geval zal ook de Nederlandse politiek de Belgische politici moeten overtuigen van de noodzaak van de stijging van het budget. Maar naar mijn weten is nog niet gebleken dat het budget te laag is voor de nieuwe fregatten."
Dat een ontwerp duurder blijkt uit te vallen dan gedacht, bleek onlangs bij het nieuwe bevoorradingsschip. Dat is ten dele opgelost door wapens en radars, die vaak een aanzienlijk deel van de kosten in beslag nemen, te schrappen. Voor de vervangers van de M-fregatten is die truc niet zomaar toe te passen, aangezien dat gevolgen zal hebben voor de primaire taak van het schip. Bovendien worden speciaal voor deze schepen nieuwe radars en vuurleidingslogica ontwikkeld.
De B-fase, onderzoeksfase, van de vervanging van de M-fregatten zal naar verwachting eind dit jaar afgerond zijn. Dan zal meer duidelijk worden over de schepen.
Voor dit artikel zijn meerdere woordvoerders van de Belgische marine benaderd, zij waren echter niet bereikbaar voor commentaar.
