Gisteren verlieten de drie marineschepen van het NAVO-vlootverband de haven van Amsterdam. De drie wacht een druk programma in de Noordzee en Baltische Zee, deels in verband met de toegenomen Russische assertiviteit.
Marinschepen.nl sprak met de chef-staf van SNMMG1 KLTZ Wilbert van Gemeren.
ESPS Cantabria verlaat de Vlothaven in Amsterdam. Dat de bevoorrader sterk lijkt op de vroegere Zr.Ms. Amsterdam is geen toeval. De Amsterdam werd samen met ESPS Patino door Nederland en Spanje ontworpen. Spanje liet zo'n 10 jaar later nog een bevoorrader te water: de Cantabria. Dit bevoorradingsschip is echter een grotere en modernere versie van de Patino en Amsterdam. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Internationale samenwerking
Afgelopen donderdag waren alle ogen gericht op de samenwerking tussen Nederland en Duitsland. Maar terwijl Zr.Ms. Karel Doorman zich de volgende dag los maakte van de kade in het Oostelijk Havengebied, gleed even verderop in Amsterdam een onderdeel van een veel ouder en veel grotere internationale samenwerking de haven binnen. Het NAVO-vlootverband SNMG1 lag echter totaal anoniem en ver weg van de stad in de Vlothaven.
De samenwerking die 66 jaar geleden ontstond als het Matchmaker Squadron, kent nu vier permanente eskaders die de zeeën doorkruisen. SNMG1 (Standing NATO Maritime Group 1) is er één van en Jaime Karremann sprak een dag voor vertrek aan boord van het Spaanse fregat, SPS Álvaro de Bazán, de chef-staf KLTZ Wilbert van Gemeren.
Hoewel het bezoek aan Amsterdam plaats had ver buiten het zicht van de stad, hebben deze havenbezoeken ook een functie van vlagvertoon. Want sinds de crisis rond Oekraďne en de Krim is de spanning tussen Rusland en de NAVO weer toegenomen. De NAVO is sindsdien o.a. langs de oostgrens actief om NAVO lidstaten gerust te stellen en Rusland af te schrikken.
Voor een deel geldt dat ook voor SNMG1. "Dat kun je het tonen van spierballen noemen," zegt Van Gemeren, "Feit blijft dat Rusland het militaire apparaat enorm aan het uitbreiden is. We kunnen daar als NAVO niet de ogen voor sluiten. Daarom benadrukken we hier onze aanwezigheid, hebben een heel druk oefenprogramma om te laten zien waar we toe in staat zijn en we hebben een enorm vol havenprogramma om te laten zien dat we er zijn. We bezoeken havens in Noordwest Europa, maar vooral aan de Baltische Zee."
KLTZ Wilbert van Gemeren op de brug van SPS Álvaro de Bazán. Door het raam is de lanceerinrichting van de Sea Wolf en Harpoon op HMS Iron Duke te zien. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Amsterdam
De drie marineschepen liepen vrijdag Amsterdam binnen en bleven na het weekend een dagje langer in verband met de uitstaande storm boven de Noordzee. Hooguit een enkeling van de bijna 600 bemanningsleden zal het uitstel betreurd hebben. Volgens Van Gemeren genoot de bemanning van het havenbezoek. "Ik heb alleen maar positieve verhalen gehoord."
Ook was Van Gemeren te spreken over de ondersteuning van de marinekazerne Amsterdam: "Of wat daar van over is dan. Alle contacten tussen de kazerne en de stad waren er nog, dus daar is veel gebruik van gemaakt."
ESPS Álvaro de Bazán links op de voorgrond, daarachter, de kleinere HMS Iron Duke en rechts ESPS Cantabria. De schepen lagen in de Vlothaven, ver buiten het zicht van Amsterdam. Ook op de voorgrond: de pendelbus. (Foto: NAVO)
Een extra dagje Amsterdam voor de bemanningsleden van de drie schepen. Zij konden gebruik maken van pendelbussen naar de stad. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Spaanse staf
Het havenbezoek aan Amsterdam was na Londen het tweede havenbezoek van deze rotatie van SNMG1, die officieel op 18 december begon. Toen nam de Spaanse commandeur Delgado en zijn internationale staf het werk over van de Portugezen. Na het winterverlof vertrok het vlaggenschip Álvaro de Bazán (van de gelijknamige klasse, ofwel type F100) vanuit Malaga. Later complementeerden de Spaanse bevoorrader ESPS Cantabria en het Britse Type 23 fregat HMS Iron Duke, het verband.
Spanje zal t/m januari 2017 de leiding hebben over SNMG1. Nederland levert in 2015 en 2016 gedurende twee periodes de chef-staf, de tweede man van de staf. De 19 man tellende staf kent vooral Spanjaarden, maar bestaat verder uit Nederlandse, Canadese, Duitse, Britse en Poolse stafleden.
Al naar gelang de situatie kan de staf worden uitgebreid met stafleden via het NAVO-hoofdkwartier of rechtstreeks via lidstaten.
Het vlaggenschip verliet vanochtend als laatste de haven van Amsterdam. ESPS Álvaro de Bazán is een afgeleide van de Amerikaanse Arleigh Burkeklasse. Het fregat uit 2002 is vergelijkbaar met het Nederlandse LCF, al is de Amerikaanse SPY-1D radar minder geavanceerd dan die op de LCF'en staat. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
HMS Iron Duke zette als eerste koers naar zee. Het Type 23 fregat is van dezelfde generatie als de Nederlandse M-fregatten. Ook die schepen werden gebouwd als multi-inzetbare eenheid, maar met extra aandacht voor onderzeebootbestrijding. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Flexibele afschrikking
Net zo flexibel is het aantal schepen. Nu staat de teller op drie, straks komen er twee Noorse schepen bij. Maar daarna gaat het aantal tijdelijk weer terug naar twee schepen.
Een vlootverband van twee schepen. Dat kan toch geen afschrikking worden genoemd? In de tijden van de Standing Naval Forces Atlantic en Mediterranean, de voorlopers van SNMG1 en 2, waren vlootverbanden van zes tot acht schepen heel normaal.
Volgens Van Gemeren gaat het echter om de flexibiliteit. Sinds de oprichting van de NATO Response Force (NRF) kan de NAVO een groot aantal eenheden binnen vijf tot dertig dagen inzetten. "Sinds Wales, de NATO bijeenkomst 1,5 jaar geleden, is er de Very High Readiness Joint Task Force (VTJF)." Dit is initieel een kleinere strijdmacht die binnen 48 tot 72 uur inzetbaar is, waarna de rest volgt. "De SNMG's maken daar, als maritieme componenten, een wezenlijk onderdeel van uit. Het concept behelst dus een standaard parate groep van in dit geval schepen die permanent aan het rondvaren zijn. En het concept is zo bedoeld dat als we tot actie over zouden moeten gaan, we heel snel kunnen groeien naar een enorm grote taakgroep om onze aanwezigheid te tonen aan welke agressor dan ook. Dat zou Rusland kunnen zijn, maar het concept is bedoeld tegen iedere vorm van dreiging."
Het concept komt voort uit dat NAVO-landen enerzijds steeds minder marineschepen hebben, maar anderzijds er heel wat veranderd is op het wereldtoneel. Toch klinkt het niet wezenlijk anders dan die vlootverbanden van zo'n acht schepen uit de Koude Oorlog. Ook toen draaide het om schepen van verschillende landen die goed konden samenwerken.
"Tuurlijk, als je deel uitmaakt van de NAVO moet je met elkaar kunnen praten en samen kunnen vechten. Maar dit gaat over iets anders."
"Een NAVO-eskader tijdens de Koude Oorlog moest het echt zelf doen als het fout ging. Pas veel later kwamen er eenheden bij. Nu hebben we een enorme schil aan snel oproepbare eenheden. Dat kunnen schepen, special forces, onderzeeboten, patrouillevliegtuigen, enz. zijn. En dan heb ik het echt over dagen en niet over maanden zoals vroeger."
De marines waren in die tijd immers wel groter, maar vaak lagen schepen geconserveerd en waren zonder bemanningsleden.
"Wel verwacht ik dat de NAVO-eskaders de komende jaren weer zullen groeien in aantallen schepen."
Live: #NH90 exercises with Standing Nato Maritime Group: eg. SPS Cantabria, SPS Alvaro de bazan, HNLMS Karel Doorman pic.twitter.com/ndScDBJFLI
Voordat SNMG1 en Zr.Ms. Karel Doorman Amsterdam binnenliepen, hadden zij nog een korte ontmoeting op zee.
Vol programma
Er breken drukke tijden aan voor de drie marineschepen en de staf. Na de fase waarin de verschillende eenheden aan elkaar hebben kunnen wennen voorbij is, komt nu een periode van vele oefeningen.
Van Gemeren: "Onze eerste oefening is volgende week in Noorwegen, onder leiding van de Noren. Dat is een opwarmer voor Cold Response. Dat is een grote oefening gericht op het hoge noorden van Noorwegen in koude omstandigheden en kent een grote Nederlandse inbreng. Zo levert Nederland twee LPD's voor die oefening om amfibische landingen te trainen in arctische omstandigheden."
"Daarna volgt in april Joint Warrior bij Schotland. Dat is een hele grote oefening en is een belangrijke certificeringsoefening voor NRF eenheden. Dus ook voor ons."
"Joint Warrior wordt gevolgd door BALTOPS. Een grote Amerikaanse oefening in de Baltische Zee, waarbij we proberen samen te werken met Baltische staten en met de Partnership for Peace landen. Tot slot doen we met SNMG1 nog een grote onderzeebootbestrijdingsoefening bij Noorwegen. En dan is het alweer zomer."
HMS Iron Duke en ESPS Álvaro de Bazán naast elkaar in de haven. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Spanje: NAVO-minded
Het drukke programma wordt overigens niet volledig door alle schepen afgewerkt. Zo vervangt Spanje gedurende het jaar het vlaggenschip tweemaal door zusterschepen van de Álvaro de Bazán.
Dat gaat niet helemaal op voor de staf. Van Gemeren: "De Spanjaarden in de staf, waaronder CDR Delgado, blijven deel uitmaken van de staf tot en met januari 2017. Zij zijn dus meer dan een jaar van huis. Dat zien we niet zoveel meer binnen de Nederlandse marine."
Voor Van Gemeren geldt dit ook niet. Het internationale deel van de staf wordt regelmatig afgelost. Tot die tijd zal Van Gemeren, eerder werkzaam op diverse fregatten en voormalig commandant van verschillende mijnenjagers, zich uitstekend vermaken: "Het is een schitterende ervaring om in een internationale omgeving te werken. En ik vind de Spanjaarden zeer professioneel. Ze zijn zeer NAVO-minded. Je merkt het aan alle kanten. Dat is te zien aan dat ze dit vlootverband een jaar leiden, veel schepen aanbieden en leveren wat ze gevraagd wordt."
Andere voordelen van het Spaanse vlaggenschip zijn, volgens een bemanningslid, de goede zee eigenschappen tijdens slecht weer en dat er twee keer per dag een warme maaltijd wordt geserveerd. Een prima combinatie.
