Marineschepen.nl
 
   
 

"Personeel is de grootste uitdaging voor komende 10 jaar"


Door: Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 26-05-2015


Zelfs de beste marineschepen zijn niets zonder personeel. Toch zijn er nu en in de toekomst op personeelsgebied voldoende uitdagingen. Jaime Karremann sprak met Directeur Personeel & Bedrijfsvoering commandeur Jan-Hubert Hulsker over de arbeidsvoorwaarden, werving, behoud en reservisten.

Jan-Hubert Hulsker
Directeur Personeel & Bedrijfsvoering commandeur Jan-Huber Hulsker. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

In 2014 werkten 9.319 militairen en 2.250 burgers bij de Koninklijke Marine, een flink aantal mannen en vrouwen, al is dat een stuk minder dan op het hoogtepunt in de jaren '50 en '60 toen de marine zo'n 22.000 militairen telde.
Het grootste deel van die marinemannen en -vrouwen werkt bij het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK), een kleiner deel is werkzaam bij andere krijgsmachtdelen of bijvoorbeeld bij de Bestuursstaf in Den Haag.



Voor een gesprek over die dik tienduizend marinemensen heb ik afgesproken met commandeur Jan-Hubert Hulsker op zijn kantoor in Den Helder. Hier heeft Hulsker een prachtig uitzicht op de marineschepen in de Nieuwe Haven. Maar de oud commandant van Zr.Ms. Walrus, Bruinvis, Amsterdam en Rotterdam, richt zich sinds een dik jaar volledig op de mens. Als Directeur Personeel & Bedrijfsvoering is hij namelijk verantwoordelijk voor alles wat met personeelszaken te maken heeft, zoals werving en selectie, opleidingen en zorg. Daarnaast zorgt zijn directie voor de bedrijfsvoering.

Personeel op 1
Op gebied van het materieel van de marine zijn er positieve ontwikkelingen gaande. Er wordt gesproken over vervanging van M-fregatten, onderzeeboten en mijnenjagers. Maar daarmee is de marine er nog niet volgens commandeur Hulsker: "Zonder marinepersoneel kunnen we schepen kopen, maar hebben we er helemaal niks aan. De echte basis van de marine is de marinemens."

marinepersoneel
Bemanningsleden van Zr.Ms. Holland staan aangetreden bij het binnenlopen van Den Helder. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl - Film: Kodak Portra 800)

Zorgen
Toch is de marinemens niet zonder zorgen. Nieuwe bezuinigingsrondes zijn even niet aan de orde, maar de slepende arbeidsvoorwaardelijke kwesties (jarenlange nullijn, WUL en het AOW-gat) maken velen niet vrolijker. Daarnaast zitten de defensiemedewerkers al meer dan 800 dagen zonder cao.

Hulsker: "Het is een groot issue. Niet alleen voor mij, maar voor iedereen binnen de Admiraliteitsraad. Als je zegt dat personeel belangrijk is, moet je ook wat voor personeel doen. Waarbij iedereen ook wel begrijpt dat we morgen geen 10% krijgen, want de portemonnee van Nederland is niet zo groot."

Ondanks dat het probleem de volle aandacht heeft van de marinetop, kan de kwestie niet vanuit Den Helder worden opgelost: "Onze invloed is beperkt. Bij Defensie in Den Haag voert men het beleid en de Hoofddirecteur Personeel (HDP) voert het overleg met de bonden over de arbeidsvoorwaarden. Daar word ik als Directeur Personeel, samen met de Directeuren Personeel van de land-, luchtmacht en CDC goed van op de hoogte gehouden. En we hebben ook de ruimte om onze visie te geven."

De kwestie is voor de Directeuren Personeel extra lastig omdat er twee kanten aan de zaak zitten: "Aan de ene kant wanneer mensen met Functioneel Leeftijdsontslag gaan en aan de andere kant speelt: 'hoe hou ik iedereen binnen?'"

"Ik denk dat jongeren iets minder bezig zijn met de arbeidsvoorwaarden en vooral kijken naar of ze er aan salaris iets bij gaan krijgen. Ouderen zijn meer bezig met: 'toen ik binnenkwam ging iedereen met 50 met pensioen, nu is het 62...' dat kan ik iedereen prima uitleggen, want als je om je heen kijkt zie je iedereen langer werken, maar het speelt wel."

"Het liefst zou ik iedereen een gewenst diensteinde en een loonsverhoging geven, maar daar is geen geld voor. Het is moeilijk om een balans te vinden: gaan we de oudere groep die tegen FLO aan zit geruststellen of gaan we investeren in de jongere groep?"
"Het is misschien een beetje flauw gezegd, maar de mensen van 50 die gaan niet meer zo snel weg. Ik maak me vooral zorgen om hoe ik die jonge kerels en meiden binnen houd."

MAG schieten
Drie matrozen wachten op de brugvleugel van Zr.Ms. Amsterdam bij de MAG. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl - Film: Kodak Gold 400)

Toekomst
De grootste uitdagingen op gebied van personeel ziet Hulsker namelijk in de toekomst: het werven en behouden van marinemannen en -vrouwen: "Waar ik me zorgen over maak is: 'hoe hebben we nou in 2025 nog steeds een goed gevulde marine?' Ik heb het dan niet alleen over aantallen, maar ook kwaliteit. En dan doel ik vooral op de technische, de hoog specialistische beroepen. Niet alleen de technici die sleutelen, maar ook de ICT'ers. Dat geldt natuurlijk voor heel Nederland en dat is gelijk het hele probleem."

"Die kwalitatieve en kwantitatieve vulling zie ik als grote uitdaging voor de komende 10 jaar, misschien wel voor altijd."

Niet alleen Hulsker ziet dit zo. Hulsker kan zich het slot van een speech van Groepsoudste Onderzeedienst KTZ Hugo Ammerlaan nog goed voor de geest halen: "Goede speech over onderzeeboten. Hij eindigde treffend. Ammerlaan zei: 'reuze ingewikkeld, zo'n onderzeeboot bouwen. Maar het echte punt is: wie gaat er in 2025 in die boten werken? Daar maak ik me meer zorgen over dan over al die technische dingen.'"


Filmpje uit de techniekcampagne van Defensie.

Marine is klant
De grootste uitdaging waar de marine de komende 10 jaar voor staat, moet aangepakt worden door een afdeling die niet valt onder de Directeur Personeel & Bedrijfsvoering. De werving en keuring van personeel gebeurt vanuit het - binnenkort te sluiten- Marine Etablissement Amsterdam door Dienstencentrum Werving en Selectie (DCWS).

DCWS valt onder het Commando DienstenCentra, een Defensiebrede organisatie, en werkt voor heel Defensie. Sinds in 2011 de wervingsafdelingen van de krijgsmachtdelen zijn opgeheven en zijn samengevoegd in DCWS, is het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) één van de klanten. De krijgsmachtdelen doen nu zaken met een programmamanager die in Amsterdam hun belangen behartigt.

Kan CZSK nog wel invloed uitoefenen op de werving van personeel? Hulsker: "We hebben het centraal belegd, maar dat betekent niet dat we geen stemrecht meer hebben. Ik heb zeer regelmatig contact met onze programmanager daar. Ik ben niet zo van de klanten, klanten vind ik meer van Albert Heijn, maar zij leveren ons een product. Dus wil ik zeker met ze praten."

Over de wervingsresultaten is commandeur Hulsker gematigd positief: "De aanstellingsopdracht is de afgelopen jaren voor 85% gehaald. Ik heb het liefst 100%, maar dit is ook geen slecht resultaat."

marinepersoneel
De brug van Zr.Ms. Amsterdam. Links in beeld zit de officier van de wacht, een zeeofficier. De sollicitaties voor deze richting vallen tegen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl - Film: Kodak Gold 400)

Knelpunt
Op dit moment loopt een campagne van DCWS om zeeofficieren (werkzaam op de brug en in de commandocentrale) te werven, want al zijn de tekorten lang niet zo groot als bij technici, de werving van officieren Zeedienst verloopt moeizaam. "Onbegrijpelijk. Mooiste beroep van de marine!" zegt Hulsker, zelf zeeofficier, lachend.
"Ik hoop dat het wat bijtrekt met die campagne. Maar ik maak me toch meer zorgen over de Technische Dienst, want daar hebben we al jaren tekorten. Als we bij de Zeedienst 5 jaar achter elkaar maar 10 zeeofficieren binnenkrijgen en ik heb er 30 nodig, dan heb je op termijn natuurlijk echt een probleem op de vloot. Zover is het met de Zeedienst nog niet. Bij de Technische Dienst wel."

Met de Technische Dienst gaat het dus beduidend minder voorspoedig. Toch heeft Hulsker wel een beeld van wat er anders moet: "Ik heb het gevoel dat we teveel mensen bereiken die toch wel bij de marine wilden en te weinig die -dit geldt met name voor die echte moeilijk te vervullen functies- die eigenlijk nooit aan de marine gedacht hadden. Daar wil ik de komende periode meer aan werken.'"

"Veel mensen die bij ons komen, solliciteerden omdat ze een bekende bij de marine hebben die ze een mooi verhaal vertelt," vertelt Hulsker.
Maar daar zitten onvoldoende mensen tussen die solliciteren op de moeilijk vervulbare functies.
DCWS heeft voor de campagne Werken bij Defensie, je moet het maar kunnen een budget van miljoenen euro's waarmee het o.a. reclame maakt via internet en televisie. Daarmee wordt een groot deel van de doelgroep bereikt.

Meer mensen bereiken kost veel meer geld, en die budgetten worden niet beheerd door de marine. "Die zijn centraal belegd," bevestigt Hulsker. "Maar wij worden wel geraadpleegd. Ja, misschien kost het meer geld, maar zover zijn we nog niet. Aan de andere kant kan het ook minder geld kosten, want we staan gewoon bij scholen en universiteiten. Dan moeten daar wel meer mensen van de vloot staan, want als er een sergeant van de landmacht voor de marine moet gaan werven, of andersom [zoals nu defensiebreed wordt geworven, JK]… dat werkt niet. "

Hulsker ziet ook kansen bij hoog opgeleide technici met een studieschuld: "Daar moeten we echt een deal mee kunnen maken. Een gedeelte van die studieschuld overnemen bijvoorbeeld als ze bij ons komen werken."

Moet dat de motivatie zijn om bij de marine te komen werken? Hulsker denkt van niet: "Nee, maar ik ben er van overtuigd dat een hoop mensen niet weten hoe leuk het is om bij de marine te werken. Als je hierdoor mensen kunt vertellen dat ze bij de marine kunnen werken, werkervaring op kunnen doen en dat er iets aan hun studieschuld kan worden gedaan, word je daar allebei beter van."

marinepersoneel
(Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl - Film: Kodak Portra 800)

Beeld van werken bij de marine
Waarschijnlijk bereikt DCWS de doelgroepen voor de moeilijk te vervullen functies wel, maar misschien slaat de boodschap niet aan. Waarom denken die mensen die DCWS moeilijk kan werven niet aan de marine? "Ja als ik het antwoord daar op wist, dan ging ik daar op inzetten, maar dat weet ik niet. Ik weet wel dat een hoop mensen weinig weten van Defensie. Al is dat de laatste 10 jaar denk ik wel veranderd, -al is dat mijn eigen waarneming. Maar als ik hoor wat mijn eigen broer en zus voor vragen stellen over de marine, dan zie je dat het beeld dat mensen hebben vaak te ouderwets is. Zij hebben nog altijd het idee dat het ongelooflijk hiërarchisch is, terwijl het hier volgens mij net zo hiërarchisch is als bij Philips, alleen wij hebben een uniform aan en daardoor kun je het bij ons meer zien."

"Ik heb het gevoel dat door anti-piraterij het beeld van de marine wel beter geworden is. Dat is ook een missie die heel Nederland begrijpt, daar was relatief erg weinig discussie over vergeleken met andere missies. Mariniers die tijdens anti-piraterijmissies aan boord waren en ook in Afghanistan hadden gezeten zeiden dat ook. Ze voelden bij de anti-piraterijmissie veel meer steun."


De tweedelige tv-commercial Silent Strike werd in 2009 speciaal gemaakt voor werving van personeel voor de Onderzeedienst en het Korps Mariniers.

Onderzeedienst
In het verleden had de Onderzeedienst te kampen met enorme tekorten. Er was op een gegeven moment zo weinig belangstelling dat er minder onderzeeboten konden varen en de wervingsafdeling van de marine een aparte onderzeedienstcommercial maakte om de Onderzeedienst weer op de kaart te zetten.

Nu is er beduidend meer belangstelling voor het werken op een onderzeeboot. Maar helemaal uit de zorgen is men niet. Hulsker: "De werving van de Onderzeedienst gaat goed, maar het probleem is het behoud van personeel. Wat je bij de Onderzeedienst ziet noem ik de wet van de kleine getallen. Er zijn twee, drie boten die varen [en één of twee in onderhoud, JK] en er zijn zo'n 50 man aan boord. Dat zijn allemaal specialisten en daar hebben we per boot maar één van. Dus als er één weggaat en daarna z'n maatje belt waardoor hij ook weggaat, hebben we ineens een behoorlijk tekort."

"Het zijn zulke kleine aantallen. Als iemand weggaat en een ander slaagt niet voor zijn opleiding, dan heeft dat gelijk impact. Als je tien fregatten hebt, met ongeveer hetzelfde combatsysteem, is de massa groter en dat maakt het makkelijker. Doordat de Onderzeedienst jarenlang met personeelstekorten heeft gekampt, zie je dat mensen langer moeten varen en de belasting groter wordt."

"Daarom zijn we bezig om iets meer mensen aan de wal te zetten en de basis iets breder te maken. Maar dit probleem is al er al lang bij de Onderzeedienst. Het klinkt wellicht een beetje raar, maar het zijn goeie kerels, dus ze zijn gewild op de arbeidsmarkt."

marinepersoneel
(Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl - Film: Kodak Gold 400)

Kom eens terug
Het behoud van personeel is niet alleen een uitdaging voor de Onderzeedienst, maar dat geldt voor de hele marine. In 2013 was, volgens de Personeelsrapportage 2013, 77,9% van de functies bij CZSK gevuld. Op dit moment zijn de cijfers beter volgens Hulsker: "De vulling zit ergens rond de 85% en als je kijkt naar het aantal mensen, dan zitten we in de 90%. Maar bij dat percentage zijn ook mensen in opleiding meegeteld."

De arbeidsmarkt trekt nu echter aan en het wordt juist moeilijker om mensen te behouden. Er zijn mensen die niet weg durfden te gaan tijdens de crisis, maar die nu wel actief buiten de deur gaan solliciteren. Wat wordt de komende tijd gedaan om mensen te behouden?

"We proberen nu eerst eens goed inzichtelijk te krijgen wanneer mensen weggaan, en met wat voor reden," zegt Hulsker. De winst valt volgens de Directeur Personeel echter niet alleen te halen bij behoud van mensen, maar ook bij het terughalen van oud-personeel: "We hebben nu nog een systeem dat we iedereen rond z'n 18e binden en tussen z'n 30e en 62e laten gaan. Tussen de 30 en 42 zit een groot deel van onze mensen, inclusief de mensen die op zee en in het veld het werk leveren."
Die groep heeft een schat aan ervaring en het kost jaren om iemand op dat niveau te krijgen. Volgens Hulsker zou daarom iedereen die vertrekt reservist moeten worden, zodat de band met de marine blijft en hun terugkeer wordt vergemakkelijkt. Dat kan als reservist, maar ook weer als werknemer. Het grote voordeel is dat die mensen makkelijk in kunnen stromen doordat ze de marinetaal nog spreken en het 'marine-DNA' in zich hebben.
"Als ze bijvoorbeeld na drie jaar op hun nieuwe baan buiten de marine zijn uitgekeken, hoop ik dat ze dan serieus nadenken over een terugkeer naar de marine. Dan hoeven ze niet gelijk tot hun 66e te blijven, maar drie jaar kan ook."
"Ik geloof hier echt in, want al lopen sommigen op het moment dat ze weggaan een beetje te mopperen, uiteindelijk zijn het allemaal goede ambassadeurs."

Harry Dekkers
LTZ1 Harry Dekkers, commandant van Zr.Ms. Urania, begon als dienstplichtig zeeofficier en keerde na vele succesvolle jaren in het bedrijfsleven weer terug bij de marine. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl - Film: Kodak Portra 800)

Ook voor oud-marinemannen en -vrouwen die niet voor vast terug willen, zijn de laatste jaren steeds meer mogelijkheden dankzij de uitgebreidere mogelijkheden op gebied van reservisten. "Het reservistendossier staat hoog op de agenda. Daar staat een aantal pilots voor op het programma, maar dat heeft tijd nodig. Als je vandaag weggaat, kom je niet morgen weer als reservist binnen. Want dan was je vandaag niet weggegaan."

"Maar we zijn er als marine nog niet goed op ingeschoren. Er komen wel mensen terug, maar we wijzen mensen die weggaan nog niet op de mogelijkheden om later terug te keren. En ik ben er van overtuigd dat een heleboel niet weten dat die mogelijkheid bestaat."

"Dit vergt wel wat van de organisatie, want eigenlijk wil je ook dat je altijd contact houdt met die mensen. En dat hebben we nu nog te weinig."

Volgens Hulsker kunnen de herintreders en reservisten gelijk de oplossing zijn voor de moeilijke werving van bijvoorbeeld technici: "We bouwen bijvoorbeeld eens in de 30 jaar nieuwe onderzeeboten. Er zijn veel technische mensen weggegaan, die we nu weer zouden kunnen gebruiken. Ik zou al die mensen wel willen benaderen en willen vragen om terug te komen. Het zijn er geen 100, misschien maar 20, maar dat zijn toch essentiele mensen."

Een ander belangrijk voordeel volgens commandeur Hulsker is dat het personeel dat terugkeert mogelijk waardevolle ervaring heeft opgedaan.



Rust bij de stukken
Mede door de vele bezuinigingen van de afgelopen decennia hebben veel afdelingen een stortvloed aan reorganisaties achter de rug. De wervingsafdeling die ooit onder de marine viel en nu 'paars' is, is sinds 1985 onafgebroken in reorganisatie. Ook op dit moment zit DCWS midden in een reorganisatie.

Er spelen nog wel een paar hele grote reorganisaties. De grootste voor mijn directie is de reorganisatie in het medisch veld. Alle medische afdelingen binnen Defensie gaan samen. Die reorganisatie loopt helaas achter. Daar is veel discussie tussen Defensie en de bonden en wat mij betreft gaat het niet vlot genoeg."

Wat commandeur Hulsker betreft is het even genoeg met reorganisaties: "Wij hebben de grote reorganisatie bij CZSK net gehad. En als het aan mij ligt gaan we even helemaal niet meer reorganiseren. We houden rust bij de stukken en zorgen dat we gaan doen wat we met elkaar afgesproken hebben."

comments powered by Disqus


Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Privacy
Adverteren
Blijf op de hoogte via:
Twitter
Facebook
Flickr
Copyright
Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Dossiers

Gerelateerde artikelen
22% functies niet gevuld
Vuurgevecht met Rotterdam