Van 1968 tot 2005 had het permanente NAVO-eskader op de Atlantische Oceaan de naam Standing Naval Force Atlantic, ofwel STANAVFORLANT. Nederland leverde ieder jaar een bijdrage en in 1980 was de onderzeebootjager van de Frieslandklasse Hr.Ms. Overijssel onderdeel van deze fraaie verzameling marineschepen. Aan boord van de Overijssel was verbindelaar Martin de Boer en hij maakte prachtige foto's van deze reis, waaronder het afscheid. Speciaal voor Marineschepen.nl zijn de foto's gedigitaliseerd zodat ze met u gedeeld kunnen worden.
Een prachtige foto van de onderzeebootjager Hr.Ms. Overijssel in Haakonsvern, juni 1980. (Foto: Martin de Boer)
Zo'n NAVO eskader bestaat niet steeds uit dezelfde schepen, met grote regelmaat komen er schepen bij en gaan er weer schepen weg. In 1980 bestond het eskader vaak uit ongeveer 8 schepen en dus al snel 2.000 man. De schepen kwamen uit Duitsland, Amerika, Denemarken, Portugal, Groot-Brittannië en Canada.
Ouderwetse gezelligheid
Op 9 juni voegde Hr.Ms. Overijssel zich bij het eskader. De Overijssel was een onderzeebootjager van de Frieslandklasse en één van de oudste schepen van de marine. Van de twaalf jagers die de marine kende, was de Overijssel samen met de Groningen, Drenthe en Rotterdam overgebleven. Uit een artikel in de Alle Hens van november 1980 blijkt dat de bemanning veel voordelen zag in de jagers. Het waren de laatste marineschepen met nog "ouderwetse gezelligheid", maar de schepen kenden nog een voordeel ten opzichte van de nieuwe schepen: "Wij hebben tenminste nog patrijspoorten, die luxe kennen ze aan boord van de standaardfregatten helemaal niet meer." Ook het werk aan boord werd anders ervaren. De technici moesten nog echt sleutelen, terwijl ze op de S-fregatten vooral bezig zouden zijn met conditiebewaking en onderhoud.
Eén van de Amerikaanse schepen in STANAVFORLANT. USS Sellers (1961-1989) was een destroyer van de Charles F. Adamsklasse. Aan boord werkten zo'n 320 mensen. De 133 meter lange schepen waren voorzien van geleide wapens: Tartar en SM-1 tegen luchtdoelen. Dit waren de voorlopers van de Spruanceklasse destroyers die vervolgens de basis waren van de hedendaagse Arleigh Burkeklasse. (Foto: Martin de Boer)
Oefenen en schaduwen
NAVO-eskaders besteden veel tijd aan oefenen. Zo ook in 1980. De Overijssel moest in september naar Den Helder voor reparatie aan de turbogeneratoren, dat kon alleen op de Rijkswerf (tegenwoordig Directie Materiele Instandhouding) op de marinebasis te Den Helder verholpen worden. Daarna kon het meedoen aan de oefeningen terwijl de schepen zuidwaarts koersten richting het Franse Brest. Het eskader moest het Deense korvet KDM Peder Skram beschermen tegen aanvallen van de Britse nucleaire onderzeeboot HMS Churchill (gelijknamige klasse) en de Franse dieselelektrische onderzeeboot FS Psyche (Daphnéklasse). Het Britse vliegkampschip HMS Bulwark (Centaurklasse) verleende assistentie met onderzeebootbestrijdingshelikopters en de Britse tanker RFA Olna (Ol-klasse) zorgde voor de versnaperingen in de vorm van olie.
Behalve veel oefeningen stond ook het schaduwen van Sovjetschepen op het programma, het was immers midden in de Koude Oorlog. Zo moesten de NAVO-schepen begin juli halsoverkop vanuit het Noorse Haakonsvern (via Bodo) richting IJsland om een Russisch vlootverband op te pikken dat richting de Middellandse Zee zou gaan. De STANAVFORLANT-schepen ontmoetten inderdaad twee Kresta kruisers en een Kaninklasse torpedobootjager.
Net als USS Sellers maakte ook FGS Emden (1961-1983) deel uit van STANAVFORLANT en behoorde, net als eerder genoemde FGS Lübeck, tot de Kölnklasse. (Foto: Martin de Boer)
Havens STANAVFORLANT 1980
Maar er was ook tijd voor feestelijke activiteiten, zoals een vlootschouw ter ere van het 150 jarige bestaan van België op 20 juli, en natuurlijk vele havens in vooral Noorwegen, Denemarken, België en Nederland. Voor een volledig overzicht:
09 juni 1980 ingedeeld bij STANAVFORLANT
11 juni vertrek Den Helder
13-29 juni Haakonsvern, Noorwegen
30 juni olieladen Bodo, Noorwegen
01 juli USSR Kresta I 072/087, Kresta II 690, Kanin 630 positie 71N-22E
02 juli olieladen Hammersfest, Noorwegen
04-08 juli Haakonsvern
15-17 juli voor anker Margate Roads
17-20 juli voor anker Oostende (ivm Vlootschouw 150 jaar België)
20-22 juli Zeebrugge, België
26-29 juli Narvik, Noorwegen
29 juli Ofot-Vest-Hollad fjorden
31 juli - 04 augustus Trondheim, Noorwegen
07-11 augustus Aarhus, Denemarken
13 augustus USSR Krivak I 705, 2 Badgers + Viggen positie 55N-16E
15-16 augustus Aarhus
18-24 augustus Den Helder, voor reparatie
28 augustus - 01 september Brest, Frankrijk
04-08 september Antwerpen, België
10 september oefening Teamwork 80
22 september aankomst en vertrek Haakonsvern
23 september sailpast (afscheid)
24 september aankomst Den Helder
25 september 1980 einde STANAVFORLANT
FGS Z2, of Zerstörer 2, begon zijn bestaan als USS Ringgold, één van de 175 destroyers van de Fletcherklasse. Het werd in 1942 in dienst gesteld en vocht nog mee tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na afloop schonk Amerika zes exemplaren van deze bekende klasse aan Duitsland, waar zij bekend werden als Klasse 119. Deze torpedobootjager werd uiteindelijk pas in 1993 (toen van de Griekse marine) uit dienst gesteld. (Foto: Martin de Boer)
Afscheid: sailpast
Marineschepen van een eskader trekken maandenlang met elkaar op, bemanningsleden zien elkaar in havens, hebben dagelijks contact via radio, lichtmorse of seinvlaggen, en zien elkaars schepen veelvuldig op afstand of zeer dichtbij. Er ontstaat een onderlinge band. Als één van de schepen dan het vlootverband verlaat, wordt er een echt afscheid georganiseerd in de vorm van een sailpast. Alle schepen passeren het vertrekkende schip op hoge snelheid, terwijl zij vreemd uitgedost zijn, met brandslangen spuiten, harde muziek draaien en grappige creaties op kanons of radars hebben geplaatst.
Op 23 september 1980 nam Hr.Ms. Overijssel afscheid van het verband. Natuurlijk stond Martin de Boer aan dek en maakte foto's van de Overijssel zelf, maar ook van de passerende schepen. Deze foto's deelt hij nu met ons, net als hij eerder zijn verhaal deelde over Fairwind 1986.
Martin de Boer wist ook de hand te leggen op het laatste bericht aan de Overijssel van de commandant STANAVFORLANT:
FM COMSTANAVFORLANT
TO HNLMS OVERIJSSEL
BT
1. NICE TO SEE YOU STILL MAKING FAST PASSES (AT SEA AS WELL AS IN HARBOUR)
2. THANK YOU FOR YOUR GREAT CONTRIBUTION TO SNFL OVER THE PAST THREE AND HALF MONTHS. YOU HAVE MORE THAN LIVED UP TO THE GREAT TRADITIONS OF THE NETHERLANDS NAVY BOTH AT WORK AND AT PLAY, WE ARE SORRY TO SEE YOU GO.
3. I WISH YOU A SAFE AND SPEEDY HOMECOMING. FAREWELL AND GOODLUCK
BT
De Overijssel wordt versierd met seinvlaggen. (Foto: Martin de Boer)
De bemanning is klaar voor de sailpast. De grote zwarte radar is de Holland Signaal LW-02 luchtwaarschuwingsradar. (Foto: Martin de Boer)
De vuurleidingsradar van de Overijssel was voor de gelegenheid ingepakt. (Foto: Martin de Boer)
KNM Oslo (1966-1994) komt langszij de Overijssel. Het Noorse fregat van de gelijknamige klasse was 96,6 meter lang en had 120 man aan boord. In 1994 liep het fregat aan de grond waarbij één officier omkwam. Een dag later zonk het schip. (Foto: Martin de Boer)
USS Valdez (1974-1991) was één van de 46 Amerikaanse fregatten van de Knoxklasse. Het 134 meter lange stoomschip had een bemanning van maar liefst 285 man. (Foto: Martin de Boer)
NHP Almirante Magalhaes Correia (1968-1989) was een fregat gespecialiseerd in onderzeebootbestrijding en had geen raketten aan boord. De drie schepen van deze klasse, gebaseerd op de Amerikaanse Dealeyklasse, waren in Portugal gebouwd. Door de grote problemen van deze schepen werd sterk getwijfeld aan de kwaliteit van de Portugese scheepsbouw. (Foto: Martin de Boer)
FGS Lübeck (1963-1988) was één van de zes Kölnklasse fregatten (of F120 fregatten) van de West-Duitse marine. De 110 meter lange schepen voeren op Duitse Brown, Boveri & Cie. gasturbines en hadden meer dan 210 man aan boord. (Foto: Martin de Boer)
HMCS Fraser (1957-1994) was een destroyer van de St. Laurentklasse, gebaseerd op de Britse Type 12 torpedobootjagers. 250 personen werkten op de schepen van 113 meter. (Foto: Martin de Boer)
Het was gezellig druk op HMS Norfolk tijdens de sailpast. De Countyklasse destroyer was voor die tijd groot: 158 meter en had bijna 500 man aan boord. Het schip was voorzien van een helidek en raketten. Op deze foto is ook de Sea Cat lanceerinrichting te zien. (Foto: Martin de Boer)
Mocht u de reis zelf hebben meegemaakt en/ of er meer informatie of foto's over hebben, laat gerust een berichtje achter onderaan deze pagina.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
