De Argentijnse onderzeeboot ARA San Juan is vermist in de Atlantische Oceaan. Aan boord zijn zeker 44 bemanningsleden. De Argentijnse marine is een zoekactie gestart.
ARA Santa Cruz, zusterschip van de San Juan. (Foto: Argentijnse marine)
ARA San Juan (Santa Cruzklasse) is een van de drie onderzeeboten van de Argentijnse marine. De onderzeeboot is van Duitse makelij, type TR-1700, en werd in 1985 in dienst gesteld. Van 2008 t/m 2014 werd de San Juan gemoderniseerd. De boot is 66 meter lang. Aan boord is de eerste vrouwelijke onderzeebootofficier van de Argentijnse marine, Eliana Krawczyk (34).
De San Juan was onderweg van de marinebasis Ushaia in het zuidelijkste puntje van Argentinië (Vuurland) naar de marinebasis in Mar del Plata. Het laatste contact was zo'n 430 km uit de kust.
De boot was ongeveer 10 dagen geleden vertrokken, onder leiding van de commandant Pedro Martin Fernandez. Met de onderzeeboot is al sinds woensdagochtend lokale tijd geen contact. Er zijn nog geen concrete aanwijzingen dat de onderzeeboot gezonken is, problemen met de verbindingen zouden ook oorzaak kunnen zijn van de vermissing. Toch zijn de zorgen groot. Argentijnse deskundigen zeggen dat als de onderzeeboot langdurige verbindingsproblemen had gehad al boven water had moeten komen.
Sinds de vermissing zijn meerdere valse berichten in de Argentijnse pers verschenen. Zo zou er brand zijn geweest in het batterijcompartiment en andere media berichtten zelfs dat de boot was gelokaliseerd en op de terugweg was. De marine doet die berichten af als geruchten.
Zoekoperatie
De Argentijnse marine startte donderdag met zoeken, de SARSUB-operatie wordt geleid vanaf de onderzeedienstbasis in Mar del Plata. Vliegtuigen van de Argentijnse marine, een Orion, een Beechcraft King Air 200 en een Grumman S-2T Turbo Tracker (die ook opereerden vanaf het vliegkampschip Hr.Ms. Karel Doorman), zoeken naar de onderzeeboot. Op zee wordt gezocht door de torpedobootjager ARA Sarandi (Almirante Brownklasse), en de Esporaklasse korvetten ARA Rosales en ARA Drummond.
De Verenigde Staten zoeken ook met een aangepaste P-3 Orion voor arctisch weer die voor onderzoek voor de NASA vanaf Vuurland vliegt.
Meerdere landen, waaronder Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, hebben hun reddingsonderzeeboten aangeboden. De Argentijnse onderzeeboot beschikt over een koppeling die geschikt is voor een DSRV, een mini-onderzeeboot om bemanningsleden uit een gezonken onderzeeboot te redden. Deze DSRV's zijn met vliegtuigen en schepen over de hele wereld inzetbaar.
De zoekactie verloopt langzaam. Een woordvoerder van de marine zei vrijdagavond (NL tijd) dat er slechts 15% van het zoekgebied is doorzocht. Hij maakte ook bekend dat de Emergency position-indicating radio beacon, ofwel het noodbaken, van de San Juan vermoedelijk niet is geactiveerd. In een noodsituatie kan de onderzeeboot een van deze oranje boeien loslaten. Die boei zal eenmaal aan de oppervlakte een noodsignaal uitzenden.
Rondleiding aan boord van de San Juan.
Weinig tijd
Voormalig onderzeebootcommandant Henk Stapel maakt zich zorgen om het lot van de Argentijnse onderzeeboot. "Het ziet er slecht uit. Er is al lang geen contact met de onderzeeboot. Natuurlijk is er een kans dat ze na een brand boven water ronddobberen, terwijl de bemanning in de kou aan dek zit, maar dat zou het meest gunstige geval zijn. Maar 48 uur overdue is erg lang. En als er dan met twee vliegtuigen wordt gezocht en een paar schepen is dat erg weinig," zegt Stapel in een telefonisch interview vrijdagavond.
Henk Stapel werkte vanaf 1973 t/m 1988 bij de Onderzeedienst. Hij was in de laatste vier jaar commandant van eerst Hr.Ms. Tijgerhaai en daarna van Hr.Ms. Zwaardvis. Stapel voerde meerdere inlichtingenoperaties uit, waarvan één uitgebreid beschreven is in het boek 'In het diepste geheim'.
Stapel heeft aan de hand van de gegevens over de vertrek- en geplande aankomstlokatie de meest logische koers geplot. "Een groot deel van de route loopt over het continentale plat en daar is het 200 meter. Dat zou gunstig zijn. Alleen ter hoogte van de Golf van San Jorge, kom je op de rand van het continentale plat en daar wordt het snel dieper." Precies ter hoogte van die Golf is het laatst bekende contact.
"Veel hangt natuurlijk af van hoe diep het ter plaatse is. De crushdepth van die boten ken ik niet, maar als de zeebodem dieper dan 800 meter is, is de kans erg klein dat ze het overleefd hebben. Dan is de onderzeeboot in elkaar gedrukt."
"Stel dat de drukhuid het toch heeft gehouden, en de boot ligt nu op de zeebodem in een ondieper deel, dan is het ook kritiek", aldus Stapel. "Na twee dagen krijg je problemen met zuurstof. Dat kun je oplossen door een zuurstofgenerator aan te zetten en de CO2 kun je absorberen. Dan moet iedereen op bed liggen en wachten. Overigens was er onduidelijkheid over het aantal mensen aan boord, en ook dat is nu cruciaal. Want extra mensen verkort de tijd dat je kunt overleven."
"Essentieel is wel dat ze nog steeds elektriciteit hebben, want zonder stroom heb je geen werkende zuurstofgenerator en is het snel afgelopen."
"Als ze die wel hebben, wordt na twee dagen wordt de lucht slecht en daar zitten ze nu al tegen aan. Er is dus weinig tijd meer. Dan moeten mensen een keuze maken: gaan we er zelf uit of wachten we op een ontsnappingsonderzeeboot?"
"Deze TR 1700 onderzeeboten van de Duitsers hebben een ontsnappingstoren waarmee de bemanning een voor een kan ontsnappen. Zij hebben een HABETaS reddingssysteem van ThyssenKrupp, net als de Walrusklasse. Tot een diepte van 200 meter maak je een goede kans om te overleven. Volgens theoretische modellen moet het zelfs tot op 550 meter kunnen. Je hebt dan een overlevingspak nodig, de toren wordt gevuld met water en als het luik open gaat schiet je er uit. Op grote diepte kost het je je trommelvliezen, maar je overleeft het wel."
De Argentijnse onderzeeboten hebben voor zover na te gaan één ontsnappingstoren, de Walrusklasse heeft er twee. Volgens Stapel heeft dat te maken met de Duitse filosofie: "Duitse onderzeeboten hebben geen waterdichte compartimenten, in tegenstelling tot de Nederlandse boten. Door geen zware waterdichte schotten en bijbehorende middelen te plaatsen besparen zij gewicht en in ruil daarvoor hebben ze meer batterijen. Dat vergroot je kansen in oorlogstijd. Dat is allemaal gebaseerd op analyses van de onderzeeboten in de Eerste en Tweede Wereldoorlog."
Volgens Stapel houdt dat in dat als er zeewater in de Argentijnse boot is gelopen, de hele boot volloopt. "Eén ontsnappingstoren is dan voldoende. Al moet men wel langer wachten voor iedereen eruit kan."
De bemanning zal er volgens Stapel niet zomaar uit gaan: "Ze wachten hun moment af. Je wil namelijk niet zomaar in zee gaan dobberen. De bemanning zal naar boven gaan als de weersomstandigheden in de tijd die zij hebben het gunstigst zijn. Verder zullen ze dat overdag doen en het liefst als men aanwijzingen heeft dat er gezocht wordt naar ze. Bijvoorbeeld als ze sonoboeien horen."
Dat er naar ze gezocht wordt is wel een feit. Stapel: "Ik weet niet of ze hetzelfde systeem hanteren als wij binnen de NAVO. Als er geen contact is met een NAVO-onderzeeboot dan wordt het signaal uitgegeven SUBLOOK, pas na een aantal uur wordt het SUBMISS. Dat kan dagen aanhouden. Tot er bijvoorbeeld een onderzeeboot is gevonden, dan wordt het SUBSUNK en kan eventueel een DSRV worden gekoppeld."
Wat er aan vooraf ging
Begin november was de 66 meter lange onderzeeboot actief in de wateren rond de Zuid-Atlantische Oceaan. In de zuidelijke wateren oefende de onderzeeboot met o.a. patrouilleboten en helikopters in het Beaglekanaal.
Een dag eerder had het ambtenaren van de lokale Argentijnse provincie aan boord voor een tochtje. De commandant van de Argentijnse onderzeedienst was ook op de San Juan voor een duik.
Een bericht gedeeld door Fuerzas Armadas Argentinas (@elbunkerarg) op
ARA San Juan op 4 november (foto werd een dag later geplaatst) in Vuurland.
Wanhopige familieleden
De Argentijnse marine heeft bij aanvang van de zoekoperatie de familieleden van de 44 personen aan boord geďnformeerd. Sommige familieleden gingen naar de thuishaven in Mar del Plata toe, in de hoop meer informatie te krijgen. Het grootste deel van de bemanningsleden is ook woonachtig in Mar del Plata.
