De Deense minister van Defensie Morten Bødskov kondigde vanmiddag een samenwerking aan voor de bouw van een groot aantal Deense marineschepen ter vervanging van de huidige. Volgens de minister heeft de Russische invasie een nieuwe veiligheidssituatie gecreeëerd en liet de COVID-pandemie zien dat het belangrijk is om lokaal te bouwen. De investeringen kunnen over 20 jaar oplopen tot 5,4 miljard euro.
KDM Peter Willemoes, een van de drie fregatten van de Iver Huitfeldtklasse. De schepen werden ontworpen en gebouwd in Denemarken. Behalve Deense radars van Terma, hebben de schepen ook de SMART-L en APAR uit Nederland. (Foto: Deense marine)
De Deense marine is iets kleiner dan de helft van de Nederlandse marine en beschikt over vijf grote fregatten, met verder vooral kleinere schepen voor de kustwateren. Op de nieuwste fregatten en nieuwste patrouilleschepen na zijn de meeste schepen toe aan vervanging. Na de bouw van het jongste fregat ging de werf, Odense Staalskibvaerft, in 2012 failliet. De Deense marinebouw was op sterven na dood.
'Denemarken kan een nieuwe scheepsbouw-supermacht worden'
Minister Bødskov wil die marinebouw in Denemarken weer tot leven wekken, zo bleek uit zijn woorden vanmiddag tijdens een persconferentie op het helidek van het Deense fregat KDM Peter Willemoes. Bødskov presenteerde een partnerschap van Defensie, de industrie, brancheorganisaties, denktanks en de overheid om te onderzoeken hoe de nieuwe Deense vloot in Denemarken gebouwd kan worden.
Bødskov wees in zijn verhaal op de veranderde veiligheidssituatie in Europa en de coronapandemie, beide gebeurtenissen veroorzaakten volgens de Deense minister onzekerheden op gebied van levering van bijvoorbeeld producten. "Het kan niet zo zijn dat, vooral in een tijd van oorlog in Europa, de Deense defensie problemen heeft met het bouwen van schepen en ander materieel. Daarom ondernemen we nu actie en lanceren we een partnerschap zodat we in Denemarken de basis hebben om in de komende iets meer dan 20 jaar tot 40 miljard DKK [5,38 miljard euro] te kunnen investeren in vervangingen van grote delen van onze vloot."
De miljarden moeten komen uit het defensiebudget dat in 2033 (zo werd eerder dit jaar overeengekomen) gestegen moet zijn naar twee procent van het bruto binnenlands product.
Volgens Bødskov kan Denemarken een "nieuwe supermacht binnen de scheepsbouw" worden. De minister wil de Deense plannen niet alleen beperken tot de marine, maar ook uitbreiden naar land- en luchtmacht.
Deense draai zonder buitenland
De verandering in de Deense houding, die in meer landen zichtbaar is sinds de oorlog in Oekraïne, is toch plotseling. De Deense Defensie had de Iver Huitfeldtklasse voor weinig geld laten bouwen op de werf in Odense, die -mede door concurrentie uit Azië- te weinig orders had en failliet ging. Terwijl de Deense marine altijd met schepen uit eigen land voer, leek er weinig te gebeuren om de Deense marinebouw overeind te houden. Nu is men doordrongen van de noodzaak, maar zal moeten blijken wat de kosten zijn om de kennis opnieuw op te bouwen.
Nederland deed het overigens niet veel beter, maar Damen Schelde kon dankzij exportorders in leven blijven waardoor er nog wel een Nederlandse werf bestaat met ervaring op gebied van marinebouw. Interessant is dat een exportvariant van de Deense Iver Huitfeldt nu in het Verenigd Koninkrijk wordt gebouwd en is verkocht aan de Britse marine, de Poolse marine en Indonesische marine.
Opvallend in de plannen van Bødskov is de focus op Denemarken, die focus lijkt in eerste instantie een samenwerking met buurlanden uit te sluiten. In Nederland wordt ook gesproken over het bouwen van marineschepen in eigen land (in plaats van door Damen in Roemenië), maar wordt intensief samengewerkt met België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. De Deense markt is niet groot en om een scheepsbouw-supermacht te worden is veel meer nodig, ook als men naast marineschepen koopvaardijschepen voor Maersk zou gaan bouwen.
Daar komt bij dat juist in Europa veel gesproken wordt over consolidatie; scheepswerven die moeten samenwerken of zelfs fuseren omdat er te veel werven zouden zijn. Nieuwe Deense werven zullen het niet eenvoudig krijgen. Aan de andere kant is het vanuit het Deense perspectief goed te begrijpen dat Denemarken de eigen marine-industrie wil verstevigen en zo (onder andere) minder afhankelijk te zijn van het buitenland.
